- Raport Europejskiej Agencji Środowiska z 2025 roku ostrzega, że tak zwany smog akustyczny w domu może cicho sabotować rozwój twojego dziecka
- Poziom hałasu w sypialni dziecka w nocy nie powinien przekraczać 30 decybeli, czyli głośności cichego szeptu
- Tegoroczna metaanaliza badań ujawnia, że popularny biały szum dla niemowlaka może szkodzić funkcjom poznawczym zdrowych dzieci
- Stała ekspozycja na hałas w domu istotnie pogarsza pamięć i zdolność uczenia się, co jest jedną z przyczyn późniejszych problemów w szkole
Jak hałas w domu wpływa na rozwój dziecka? Nowe badania
Zgiełk miasta, grający w tle telewizor i nieustanne powiadomienia z telefonów stały się codziennością w wielu domach, tworząc tak zwany „smog akustyczny”. To prawdziwy sygnał alarmowy, ponieważ problem nasila się zwłaszcza jesienią i zimą, gdy spędzamy więcej czasu w zamkniętych pomieszczeniach, nieświadomie narażając dzieci na ciągły hałas. Jak wynika z raportu Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) z 2025 roku, to właśnie te domowe dźwięki są jednym z cichych wrogów prawidłowego rozwoju najmłodszych.
Skutki tego zjawiska są poważniejsze, niż mogłoby się wydawać, co jednoznacznie potwierdzają badania naukowe. Metaanaliza ośmiu badań z udziałem ponad trzech tysięcy dzieci, opublikowana w tym roku w jednej z naukowych baz danych, wykazała, że stała ekspozycja na hałas istotnie pogarsza funkcje poznawcze, takie jak pamięć, zdolność uczenia się czy nawet iloraz inteligencji. Kontekst europejski, przytoczony we wspomnianym raporcie EEA, również brzmi alarmująco. Szacuje się, że hałas transportowy powoduje problemy z czytaniem u ponad pół miliona dzieci, co doskonale pokazuje skalę zagrożenia, które może czaić się także w naszych mieszkaniach.
Problemy ze snem u dziecka. Jaki poziom hałasu w sypialni jest bezpieczny?
Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że nawet pozornie ciche dźwięki mogą drastycznie obniżać jakość snu ich dzieci, prowadząc do niewyspania i problemów z koncentracją w ciągu dnia. Stanowisko Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jest w tej kwestii jednoznaczne. Jak podaje raport EEA, poziom hałasu w dziecięcej sypialni w nocy nie powinien przekraczać 30 decybeli (dBA), czyli mniej niż cichy szept. Tymczasem dźwięk pracującej zmywarki (55-70 dBA) czy wieczornych wiadomości z łatwością przekracza tę normę.
Mechanizm tego zjawiska dobrze obrazuje koreańskie badanie z 2024 roku, opublikowane na łamach jednego z czasopism naukowych, w którym przeanalizowano sen 474 uczniów. Dzieci narażone na hałas lotniczy częściej budziły się w nocy, a te o wysokiej wrażliwości na dźwięki stawiały większy opór przed pójściem spać. To częsta przyczyna, dlaczego pojawiają się problemy ze snem dziecka. Choć w naszych domach rzadko słychać samoloty, podobny efekt wywołuje hałas uliczny czy głośne rozmowy sąsiadów, zakłócając regenerację układu nerwowego malucha.
Biały szum dla niemowlaka. Kiedy pomaga, a kiedy może zaszkodzić?
Biały szum bywa przedstawiany jako złoty środek na problemy ze snem u niemowląt, ale eksperci zalecają ostrożność. Według amerykańskich pediatrów, jego skuteczność jest kwestią indywidualną, a niewłaściwie używany może przynieść więcej szkody niż pożytku. Przede wszystkim, warto pamiętać, że zbyt głośny szum generowany blisko ucha dziecka może przyczyniać się do uszkodzeń słuchu.
Co więcej, ten sam dźwięk może działać zupełnie inaczej na różne dzieci, co potwierdza tegoroczna metaanaliza opublikowana w naukowym czasopiśmie. Okazuje się, że biały lub różowy szum może poprawiać koncentrację u dzieci z ADHD, pomagając im odfiltrować rozpraszające bodźce. Zaskakujące jest jednak to, że u dzieci bez tego zaburzenia ten sam szum może wręcz pogarszać wydajność poznawczą. To dowód, że nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania dla wszystkich.
Jak stworzyć w domu strefę ciszy dla dziecka? Proste i tanie sposoby
Stworzenie w domu miejsca sprzyjającego wyciszeniu i koncentracji wcale nie musi oznaczać kosztownego remontu. Jak radzą eksperci w dziedzinie pediatrii, wystarczy wygospodarować spokojny kącik, w którym dźwięki będą naturalnie tłumione przez miękkie materiały, takie jak dywan, zasłony czy pluszowe poduszki. Kluczowe jest usunięcie z tej strefy ekranów i głośnych zabawek, co zresztą staje się łatwiejsze dzięki nowym przepisom unijnym z 2025 roku, które wprowadzają limity hałasu dla zabawek. W przypadku dzieci, u których występuje nadwrażliwość słuchowa lub zaburzenia przetwarzania sensorycznego, dobrym pomysłem może być zakup słuchawek wygłuszających, które pomogą im odzyskać spokój w głośnym otoczeniu.
