Wpływ niedosypiania u dzieci i młodzieży na mózg
Znasz to? Jeszcze tylko jedna rolka, jeszcze jedna wiadomość, jeszcze jedno wideo… A potem budzik i trzeba wstać do szkoły. Dzieci i młodzież dziś nie stronią od internetu.
Czasem robią to za wiedzą i zgodą rodziców, czasem przy ich milczącej akceptacji (lub, co gorsza, wskutek braku zainteresowania), a czasami ukradkiem, pod kołdrą scrollują kolejne social media.
Efekt? Mózg nie miał czasu odpocząć. A to wszystko niesie za sobą kolejny problem: sięganie po coś słodkiego zamiast kanapki albo owoców. I to nie jest kwestia słabej silnej woli – to biologia.
Brak snu powoduje zwiększony apetyt, tycie, ryzyko chorób
Brak snu zaburza działanie hormonów odpowiedzialnych za głód i sytość – greliny i leptyny. Gdy młody człowiek nie śpi, pojawia się więcej greliny. Efekt? Osoba czuje się bardziej głodna.
Gdy z kolei jest mniej leptyny, jedząc trudniej poczuć, że już wystarczy. W dodatku wzrasta poziom kortyzolu, hormonu stresu, który sprawia, że organizm jeszcze chętniej odkłada tłuszcz – zwłaszcza wokół brzucha.
- Kiedy jesteś wypoczęty, twoje ciało skutecznie wykorzystuje insulinę do przemieszczania cukru z krwiobiegu do komórek w celu uzyskania energii. Ale nawet jedna noc częściowego snu może zmniejszyć wrażliwość na insulinę nawet o 25proc., pozostawiając więcej cukru krążącego we krwi
- wyjaśnia Joanna Fong-Isariyawongse, profesorka nadzwyczajna neurologii na Uniwersytecie w Pittsburghu. Ekspertka wymienia konsekwencje niedosypiania:
- Jeśli organizm nie może skutecznie przetwarzać cukru, istnieje większe prawdopodobieństwo, że zamieni go w tłuszcz. Przyczynia się to do wzrostu masy ciała, szczególnie w okolicy brzucha.
Z czasem zły sen wiąże się z wyższym ryzykiem cukrzycy typu 2 i zespołu metabolicznego, grupy problemów zdrowotnych, takich jak wysokie ciśnienie krwi, tłuszcz brzuszny i wysoki poziom cukru we krwi, które zwiększają ryzyko chorób serca i cukrzycy.
Co się dzieje z mózgiem nastolatka, który źle śpi
Co więcej, po jednej nieprzespanej nocy mózg działa zupełnie inaczej. Obszary odpowiadające za rozsądek i samokontrolę (czyli kora przedczołowa) są ospałe.
Ale te odpowiedzialne za nagrodę i zachcianki – jak ciało migdałowate – są nadaktywne. Dlatego właśnie trudno wtedy odmówić batonika czy pizzy.
To błędne koło: niewyspanie powoduje większy apetyt i gorsze decyzje, a w efekcie więcej tłuszczu, co z kolei przekłada się na gorsze samopoczucie i… znów problemy ze snem.
Te nagrania pokazują, dlaczego ciągle chodzisz niewyspana
Ale jest dobra wiadomość: już jedna czy dwie noce porządnego, spokojnego snu mogą pomóc mózgowi wrócić na właściwe tory. Sen to nie strata czasu – to klucz do zdrowia, równowagi hormonalnej i lepszego samopoczucia.
- Sen nie jest luksusem. Jest najpotężniejszym narzędziem do kontrolowania apetytu, regulacji energii i długoterminowego zdrowia.
- podkreśla prof. Joanna Fong-Isariyawongse. Zamiast więc przeglądać TikToka do drugiej w nocy, warto spróbować czegoś zupełnie innego – odłożyć telefon godzinę przed snem i dać swojemu ciału to, czego naprawdę potrzebuje.
Bo żaden filtr nie poprawi nastroju tak skutecznie, jak porządny sen. Tu również istotna jest rola rodziców - w końcu to oni są odpowiedzialni za dobrostan dzieci i młodzieży.
