Rodzinny dom dziecka (RDD) – jak założyć, kto może to zrobić oraz jak go prowadzić?

Gdy dziecko zostaje osierocone lub pozbawione opieki rodzicielskiej, może trafić do rodzinnego domu dziecka (RDD). Jak w Polsce funkcjonują takie placówki? Dowiedz się, kto może założyć rodzinny dom dziecka, jak to zrobić oraz jak funkcjonuje takie miejsce.

Spis treści:

1. Jak założyć rodzinny dom dziecka i kto może to zrobić?
2. Jak prowadzić rodzinny dom dziecka?
3. Kiedy i na jak długo dziecko może zostać umieszczone w rodzinnym domu dziecka?
4. Czy prowadzący RDD ma obowiązek umożliwienia kontaktu dziecka z jego bliskimi?
5. Jakie świadczenia otrzymują prowadzący rodzinny dom dziecka?
6. Jak wygląda sytuacja rodzinnych domów dziecka w Polsce?

Rodzina to podstawowa jednostka w społeczeństwie, która stanowi naturalne środowisko do rozwoju dziecka. Nie zawsze jednak przebywanie dziecka w rodzinie naturalnej, czyli z osobami, z którymi łączą je więzy krwi, jest dobre – w takich sytuacjach lepszym rozwiązaniem może okazać się umieszczenie go w rodzinie zastępczej.

W Polsce mogą to być rodziny zastępcze spokrewnione (tworzą ją np. dziadkowie lub rodzeństwo), niezawodowe (tworzą ją członkowie dalszej rodziny lub po przejściu szkolenia – osoby niespokrewnione), zawodowe (tworzą ją np. opiekunowie pogotowia rodzinnego) oraz rodzinne domy dziecka. Dowiedz się, jak konkretnie wygląda sprawowanie rodzinnej pieczy zastępczej w ramach rodzinnego domu dziecka.

Jak założyć rodzinny dom dziecka i kto może to zrobić?

Aby założyć rodzinny dom dziecka, należy podpisać umowę o jego utworzenie ze starostą lub innym podmiotem, któremu powiat zlecił organizowanie takie formy rodzinnej pieczy zastępczej. Mogą to zrobić małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim. Ponadto kandydaci muszą dać rękojmię należytego sprawowania zadań pieczy zastępczej.

W praktyce oznacza to, że podczas prowadzenia rodzinnego domu dziecka będą bezwzględnie przestrzegać prawa, a także dzięki całokształtowi swoich cech charakteru oraz zachowań będą realizowali obowiązki rzetelnie i bezstronnie, tak by zapewnić dzieciom bezpieczeństwo oraz obdarzyć je troską i miłością. Dzięki temu rodzice zastępczy gwarantują, że w pełni odpowiedzialnie podejmują się zapewnienia należytych warunków do rozwoju i wychowania dziecka.

Dodatkowo od kandydatów oczekuje się także, by mieli pełną zdolność do czynności prawnych, byli zdolni do opieki nad dzieckiem (należy poświadczyć to m.in. zaświadczeniem lekarskim i opinią psychologa), a także umieli zapewnić dziecku warunki, które umożliwią zaspokojenie jego potrzeb. Po uzyskaniu wstępnej akceptacji kandydata do prowadzenia RDD z reguły odbywa się szkolenie przygotowujące do pełnienia tej funkcji. Ostatnim etapem jest kwalifikacja kandydata.

Jak prowadzić rodzinny dom dziecka?

Nad każdym rodzinnym domem dziecka czuwa zarząd powiatu, który ma prawo kontrolować go i żądać m.in. wstępu do placówki, dokumentów, udzielania informacji, jak również dokonywać obserwacji, przeprowadzać rozmowy z dziećmi itd. Ponadto osoby prowadzące rodzinny dom dziecka muszą systematycznie podnosić kwalifikacje, dlatego są zobowiązane do udziału w szkoleniach, które w rozporządzeniu określił Minister.

Czytaj także: Kiedy z dzieckiem pójść do psychologa, a kiedy do pedagoga i psychiatry?

Należy również podkreślić, że praca wykonywana przez prowadzących rodzinny dom dziecka wykonywana jest na podstawie umowy o świadczenie usług, w której określona jest m.in. liczba powierzonych dzieci, sposób i zakres finansowania działalności, wysokość wynagrodzenia dla prowadzącego (jeśli dom prowadzą małżonkowie, to wynagrodzenie otrzymuje tylko jeden z nich), zasady rozliczania otrzymywanych środków itd. Taka umowa zawierana jest na minimum 5 lat. Wynika z niej także, że osoba pobierająca wynagrodzenie z tytułu prowadzenia rodzinnego domu dziecka nie może podejmować dodatkowej pracy zarobkowej, chyba że praca nie będzie miała negatywnego wpływu na sprawowanie pieczy, dzięki czemu starosta wyrazi na to pozwolenie.

Ponadto w szczególnych przypadkach, na wniosek prowadzącego rodzinny dom dziecka może być zatrudniona osoba do sprawowania opieki nad dziećmi oraz wykonywania obowiązków domowych. Dodatkowo prowadzący mogą korzystać z pomocy wolontariuszy.

Prowadzący w ciągu roku mają prawo do 30 dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego bez dzieci, za czas którego, niezmiennie tak jak w pozostałych miesiącach, przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż 2000 zł miesięcznie (oblicza się je, biorąc pod uwagę m.in. kwalifikacje i szkolenia prowadzącego).

Zwykle wynagrodzenie prowadzących rodzinny dom dziecka jest wyższe i tak np. według rady powiatu warszawskiego zachodniego zgodnie z uchwałą z dnia 19 czerwca 2019 r. wynosi ono: „nie mniej niż 3400 zł brutto miesięcznie w przypadku sprawowania opieki nad 1-4 dzieci; nie mniej niż 3750 zł brutto miesięcznie w przypadku sprawowania opieki nad 5-6 dzieci; nie mniej niż 4250 zł brutto miesięcznie w przypadku sprawowania opieki nad więcej niż 6 dzieci.”

Kiedy i na jak długo dziecko może zostać umieszczone w rodzinnym domu dziecka?

Zgodnie z ustawą umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu. Dla dobra dziecka, na mocy umowy zawartej między prowadzącymi rodzinny dom dziecka a starostą, możliwe jest także umieszczenie dziecka w placówce na wniosek bądź za zgodą rodziców. W takiej sytuacji starosta ma obowiązek poinformowania o tym fakcie sąd.

W RDD dziecko może przebywać do osiągnięcia pełnoletności. Po tym czasie, jeśli osoba prowadząca go wyrazi zgodę, wychowanek może przebywać w nim do ukończenia 25. roku życia pod warunkiem, że się uczy na uczelni lub w szkole bądź posiada orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i uczy się na uczelni, w szkole lub na kursach usamodzielniających.

Czy prowadzący RDD ma obowiązek umożliwienia kontaktu dziecka z jego bliskimi?

Należy podkreślić, że dzieci przebywające w rodzinnych domach dziecka mają prawo do kontaktu z rodziną, chyba że sąd postanowił inaczej. Prawo to jest niezależne od władzy rodzicielskiej rodziców, co oznacza, że nawet ci rodzice, którzy są jej pozbawieni, mogą kontaktować się z dziećmi (chyba że sąd ograniczył to prawo). Ponadto dziecko ma prawo nie tylko do kontaktów osobistych, ale także telefonowania, pisania maili itd. Obejmuje ono zarówno najbliższą rodzinę, czyli rodziców i rodzeństwo, jak i dziadków.

Jakie świadczenia otrzymują prowadzący rodzinny dom dziecka?

Oprócz wynagrodzenia dla prowadzącego rodzinny dom dziecka placówce przysługuje także świadczenie na pokrycie kosztów utrzymania dziecka i wynosi nie mniej niż 1000 zł miesięcznie, które zwiększa się o minimum 200 zł miesięcznie, gdy dziecko posiada znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności. Dodatkowo rodzina otrzymuje na każde dziecko do 18. roku życia dodatek wychowawczy.

Przeczytaj także: Na jaką pomoc mogą liczyć rodzice niepełnosprawnych dzieci?

Prowadzący rodzinny dom dziecka otrzymują także środki finansowe na opłacenie lokalu, w którym mieszkają, opłaty za media, wykonanie niezbędnych prac remontowych itp. Ponadto rodzinny dom dziecka może także otrzymywać środki od starostwa, w tym m.in. na dofinansowanie do wypoczynku, jednorazowe świadczenie związane z przyjęciem nowego dziecka lub świadczenia wynikające ze zdarzeń losowych.

Jak wygląda sytuacja rodzinnych domów dziecka w Polsce?

W 2018 roku w Polsce funkcjonowało 613 rodzinnych domów dziecka, w których przebywało 4003 dzieci. Należy podkreślić, że liczby te z roku na rok rosną i tak np. w 2014 roku RDD było 395, a zamieszkiwało je 2593 dzieci. Ze statystyk wynika także to, że najwięcej dzieci jest w wieku 7-13 lat. Wynika z nich również to, że wzrasta liczba osób pełnoletnich pozostających w rodzinnych domach dziecka.

Sonia Młodzianowska

Dziennikarka, redaktorka, copywriter. Publikuje w czasopismach i na portalach o tematyce zdrowotnej i parentingowej. Należy do Stowarzyszenia Dziennikarze dla Zdrowia.

Sonia Młodzianowska