- Przełomowe badanie opublikowane w 'Nature’ dowodzi, że dziecko przejmuje stres rodzica na poziomie hormonalnym, naśladując jego reakcje fizjologiczne
- Chroniczny stres rodzica jest bezpośrednią przyczyną problemów z zachowaniem i zaburzeń snu u dziecka
- Analiza 24 badań naukowych ujawnia, jak inaczej stres matki i stres ojca wpływają na zachowanie oraz emocje dziecka
- Dziecko działa jak emocjonalna gąbka i uczy się regulacji emocji wyłącznie od spokojnego rodzica
Czy dziecko przejmuje stres rodzica? Na czym polega zaraźliwość emocjonalna
Okazuje się, że dzieci są wyjątkowo wrażliwe na emocje swoich rodziców i potrafią je „przejmować” niemal jak infekcję. Kiedy rodzic odczuwa napięcie, jego pociecha staje się emocjonalną gąbką, która chłonie te negatywne uczucia. To zjawisko, nazywane zaraźliwością emocjonalną, jest czymś więcej niż tylko intuicyjnym przeczuciem.
Potwierdza to nauka, a konkretnie badanie opublikowane na łamach czasopisma „Nature” na początku 2025 roku. Wykazało ono, że dzieci faktycznie naśladują fizjologiczne reakcje swoich rodziców. W stresujących momentach ich organizmy uwalniają kortyzol, czyli hormon stresu, w bardzo podobny sposób. To wyraźny sygnał, że nerwy mamy czy taty bezpośrednio przekładają się na biologię dziecka.
Problemy z zachowaniem i snem u dziecka. Czy przyczyną jest stres rodzica?
Rodzic pełni dla dziecka rolę zewnętrznego regulatora emocji, pomagając mu radzić sobie z trudnymi uczuciami i uspokajać się. Gdy jednak dorosły jest przytłoczony własnym stresem, traci zdolność do spokojnego i czułego reagowania na potrzeby dziecka. Taka nerwowa atmosfera w domu osłabia bezpieczną więź i uniemożliwia maluchowi naukę kluczowej umiejętności, jaką jest samoregulacja.
Konsekwencje są bardzo wymierne, co pokazała zbiorcza analiza aż 24 badań naukowych, o której informowano na łamach „Jornal de Pediatria” w ubiegłym roku. Objęła ona ponad 31 tysięcy dzieci i dowiodła, że chroniczny stres rodzica to niemal gotowy przepis na problemy z zachowaniem dziecka i jego trudności emocjonalne. Długotrwałe napięcie w domu może prowadzić do zaburzeń snu, które są sygnałem alarmowym, oraz ogólnych trudności w codziennym funkcjonowaniu pociechy.
Stres matki a stres ojca. Jak inaczej wpływają na zachowanie i emocje dziecka?
Choć stres każdego z rodziców jest dla dziecka obciążeniem, wspomniana analiza z „Jornal de Pediatria” ujawniła ciekawe różnice. Okazuje się, że napięcie odczuwane przez matkę najczęściej przekłada się na problemy emocjonalne dziecka oraz jego trudności w relacjach z rówieśnikami. Z kolei stres ojca silniej koreluje z zaburzeniami uwagi oraz hiperkinetycznością, czyli nadmierną ruchliwością i impulsywnością. To zaskakujący dowód na to, że płeć rodzica ma znaczenie dla rodzaju problemów, jakie mogą pojawić się u dziecka.
Jak nie przenosić stresu na dziecko? Dlaczego dbanie o siebie jest kluczowe
Współczesne rodzicielstwo to praca na pełen etat bez możliwości wzięcia urlopu, często bez wsparcia, jakie dawała kiedyś wielopokoleniowa rodzina. Według dostępnych danych, jeszcze w 2023 roku aż jedna trzecia rodziców w USA zgłaszała wysokie poziomy stresu, a sytuacja w Polsce wydaje się porównywalna. Dobra wiadomość jest taka, że stres nie musi automatycznie odbić się na dziecku, jeśli rodzic ma dostęp do wsparcia – drugiego opiekuna, przyjaciół czy psychologa. Dlatego coraz więcej specjalistów podkreśla, że zadbanie o własne zdrowie psychiczne nie jest egoizmem, ale podstawowym warunkiem, by móc skutecznie zaopiekować się dzieckiem.
