Andrzejki w Polsce są obchodzone zarówno przez dorosłych jak i przez dzieci. Dawniej spotkania andrzejowe organizowały młode dziewczyny, by poznać przyszłość dotyczącą zamążpójścia. W ostatnich latach popularność zyskują imprezy tematyczne, w szkołach urządza się bale, na które dzieci mogą się przebrać i których głównym punktem są wróżby andrzejkowe dla dzieci.
Jeśli chcesz, taka impreza andrzejkowa dla dzieci może odbyć się także w domu. Warto zaprosić znajome dzieci - im więcej uczestników, tym lepsza zabawa.
Andrzejki w przedszkolu to także dzień pełen zabaw. Najmłodsi mogą przygotowywać wróżby z papieru (np. papierowe serca), a pod okiem opiekunów lać wosk, tak by dzieci nie poparzyły się gorącym woskiem.
Na imprezę dla dzieci i dorosłych warto przygotować również ciasteczka z wróżbą. Przepis na te smaczne łakocie wcale nie jest trudny, za to ekscytacja towarzysząca odkrywaniu słów przepowiedni wielka.
Spis treści
- Skąd się wzięły Andrzejki?
- Kiedy obchodzi się andrzejki?
- Andrzejki w Polsce. Jakie mamy andrzejkowe tradycje?
- Ciekawostki o andrzejkach
- Językowa zagwozdka - andrzejek czy andrzejków?
Skąd się wzięły Andrzejki?
Nie wiadomo dokładnie jaka jest geneza powstania tego święta, na dobre w Europie andrzejki zagościły w XII wieku, choć do Polski przywędrowały nieco później. Wróżby andrzejkowe znane były pod innymi nazwami. Były to "jędrzejki" i "jędrzejówki". W wigilię św. Andrzeja wróżono we wszystkich regionach Polski oraz w Europie Środkowej i Zachodniej.
Andrzejki popularne były na terenie obecnych Niemiec, Słowacji, Ukrainy, Czech, Białorusi, Rosji, Rumunii a także w krajach śródziemnomorskich.
Niektórzy twierdzą, że tradycja andrzejkowych wróżb wywodzi się ze starożytnej Grecji. Dawniej andrzejkowe wróżby miały charakter wyłącznie matrymonialny - brały w nich udział dziewczęta pragnące wyjść za mąż.
Kiedy obchodzi się andrzejki?
Andrzejki to święto obchodzone w wigilię św. Andrzeja, patrona Szkocji, Grecji i Rosji. Dzień św. Andrzeja wypada 30 listopada. Jak co roku wieczór wróżb przypada więc na noc z 29 na 30 listopada.
30 listopada 2024 roku wypada w sobotę. To idealny dzień wspólne wróżby w gronie przyjaciół czy andrzejkowy bal. W szkołach i przedszkolach, imprezy andrzejkowe będą odbywać się prawdopodobnie w dni poprzedzające 30 listopada.
Czytaj też: Eksperymenty dla dzieci w domu. 7 prostych i rozwijających eksperymentów [POMYSŁY]
Andrzejki w Polsce. Jakie mamy andrzejkowe tradycje?
Pierwsza wzmianka na temat tego święta w Polsce pojawiła się w 1557 roku. O listopadowych wróżbach wspomniano w sztuce teatralnej Marcina Bielskiego pt. "Komedyja Justyna i Konstancyjej".
Według tradycji, wigilia św. Andrzeja była nocą magiczną. To właśnie wtedy można było poznać swoją przyszłość, jednak, inaczej niż w przypadku innych pogańskich zwyczajów, przepowiednie nie dotyczyły zdrowia ani urodzaju, ale kwestii miłosnych. Najbardziej zainteresowane były więc nimi panny, które liczyły na dobrego męża. Najwięcej andrzejkowych tradycji i zwyczajów kultywowano na wsiach. To właśnie tam, gdy przychodziła jesień, kończyły się prace polowe, dni stawały sie krótsze, za to dłuższe wieczory. Czas ten sprzyjał kojarzeniu małżeństw.
Do najbardziej znanych tradycji andrzejkowych popularnych w Polsce zaliczamy oczywiście andrzejkowe wróżby. Oto najpopularniejsze z nich:
- lanie wosku na wodę przez dziurkę od klucza (interpretuje się powstały kształt lub cień, jaki rzuca),
- obieranie jabłka (osobę, której skórka będzie najdłuższa, czeka szczęście w przyszłym roku i znalezienie miłości),
- ustawianie butów (właściciel, którego but jako pierwszy znajdzie się za progiem, w pierwszej kolejności weźmie ślub),
- przebijanie papierowego serca szpilką (na odwrocie piszemy imiona - to, na które natrafi szpilka jest imieniem przyszłego męża / przyszłej żony).
W dawnej Polsce panny wierzyły, że strona, z której dobiega szczekanie psa jest tą, z której przybędzie narzeczony. Dziewczyny, które bardzo pragnęły szybko wyjść za mąż w wigilię św. Andrzeja pościły - nocą we śnie miał się im ukazać właśnie przyszły mąż. W andrzejki ucinano gałązki wiśni - jeśli wstawiona do wody gałązka zakwitła w Boże Narodzenie, zwiastowała szybkie zamążpójście. Na wsiach w zabawach andrzejkowych udział brał nawet... gąsior, któremu panny zawiązywały oczy. Ta, którą uszczypnął, miała pierwsza wyjść za mąż.
Ciekawostki o andrzejkach
- andrzejki początkowo zarezerwowane były dla panien (kawalerowie mieli katarzynki obchodzone 24 listopada w wigilię św. Katarzyny),
- dawniej andrzejkowe wróżby traktowane były ze śmiertelną powagą - dziś podchodzimy do nich raczej z humorem,
- w Szkocji 30 listopada jest świętem narodowym.
Językowa zagwozdka - andrzejek czy andrzejków?
Andrzejki to święto pisane małą literą, podobnie jak walentynki czy mikołajki - jest to nazwa pospolita. A jak wygląda jego prawidłowa odmiana? Czy piszemy "z okazji andrzejek" czy raczej "z okazji andrzejków"?
Właściwa forma w dopełniaczu brzmi: andrzejek.
Czytaj też: Jak napisać list do Świętego Mikołaja? Przykład i gotowy szablon listu [WZÓR]
