Spis treści
- Lateralizacja - kiedy rozpoznać jej zaburzenia
- Leworęczność: jak wychowywać leworęczne dziecko?
- Leworęczność - charakterystyka dziecka leworęcznego:
- Nie próbuj na siłę zmieniać dziecka leworęcznego w praworęczne
Leworęczność - charakterystyka dziecka leworęcznego:
- Musi nauczyć się funkcjonować w rzeczywistości, gdzie większość przedmiotów (sprzęty szkolne, podręczniki i pomoce dydaktyczne) jest przygotowana z myślą o jego praworęcznych rówieśnikach.
- Ma trudności w nauce pisania – naturalnym dla niego kierunkiem jest pisanie od prawej do lewej, a krój liter, sposób ich łączenia i dynamika sekwencji podczas pisania są odpowiednie dla piszącego prawą ręką.
- Pcha pióro po powierzchni papieru, zamiast pociągać je, jak to robią praworęczni.
- Czyta od prawej do lewej, odwracając położenie liter i cyfr w przestrzeni, a także myląc ze sobą niektóre litery i nabywając błędne nawyki w ustawieniu ręki przy pisaniu.
- Nierzadko może mieć problemy z matematyką, wynikające z dokonywania rewersji cyfr (np. 6 na 9) i inwersji (25 myli z 52).
- Ma kłopot z określaniem kierunków: myli lewą stronę z prawą.
Lateralizacja - kiedy rozpoznać jej zaburzenia
Wśród leworęcznych jest nieco więcej mężczyzn niż kobiet. Leworęczność dziedziczy blisko połowa dzieci rodziców z takimi preferencjami lateralnymi. Sam termin „lateralizacja” dotyczy dominującego użycia lub nadrzędnej funkcji jednej części ciała (ręki, nogi, oka, ucha). Lateralizacja jest konsekwencją asymetrii funkcjonalnej mózgu. Asymetria natomiast – wynikiem dominacji poszczególnych półkul mózgowych, polegającej na tym, że jedna strona mózgu lub pewien jego obszar kieruje większością czynności. Z lewą półkulą mózgu łączą się przede wszystkim czynności językowe, z prawą półkulą mózgu zaś – przestrzenno-wzrokowe. Pierwsze wyraźne oznaki lateralizacji pojawiają się zwykle między 12. miesiącem a 5. rokiem życia, przy czym za średnią przyjmuje się wiek 3 lat. Wtedy to dziecko ostatecznie określa swą dominującą rękę przez konsekwentne używanie jej przy wykonywaniu najważniejszych czynności, takich jak jedzenie czy zabawa. Przy czym u dziewczynek zazwyczaj dochodzi do wykształcenia dominacji jednej ręki znacznie wcześniej niż u chłopców, w niektórych przypadkach różnica wynosi nawet do 2 lat. Jeśli dziewczynka w wieku 2 lat stale posługuje się lewą ręką przy wykonywaniu różnych czynności, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że będzie leworęczna. W przypadku 2-letniego chłopca nie ma pewności, czy w pewnym momencie nie zmieni ręki lewej na prawą.Zachowania rodziców w najwcześniejszym okresie rozwoju dziecka i ich podejście do jego lateralnych preferencji może mieć poważne i długofalowe konsekwencje.
>>Leworęczność dziecka to nie problem
Leworęczność: jak wychowywać leworęczne dziecko?
Ważne jest, by cierpliwie obserwować dziecko przy wykonywaniu różnych czynności. Trzeba zatem przyglądać się dokładnie maluchowi, kiedy pokazuje coś palcem. Gdy poprosi chociażby o łyżkę bądź zabawkę, należy podać mu ją do ręki, którą wyciągnie. Nie powinno się jej samoistnie kierować w żadną ze stron. Jeśli okaże się, że wychowujemy leworęczne dziecko, warto wcielić w życie kilka zasad:
- Organizując maluchowi miejsce do zabawy, umieść zabawki centralnie przed nim, tak aby mógł sięgać po nie obiema rękami.
- Kiedy uczysz dziecko prostych czynności, jak wiązanie butów czy posługiwanie się widelcem, usiądź naprzeciwko niego. Będzie wówczas mogło z łatwością obserwować twoje ruchy, jak w lustrzanym odbiciu.
- Przygotuj dla dziecka miejsce do pracy. Oświetlenie umieść po jego prawej stronie, zaś myszkę komputerową – po lewej stronie klawiatury.
- Kiedy zaczynasz uczyć dziecko pisania, używaj do tego płaszczyzny o dużej powierzchni, np. tablicy. Umożliwi mu to korzystanie z siły większych mięśni ramion i palców. Połóż swoją lewą dłoń na dłoni dziecka, by kierować jego ruchami.
- Posługuj się planszami lub plastikowymi literami i cyframi, których maluch może dotykać i manipulować nimi, tak by zaangażować jego zmysł dotyku. Zastosuj ćwiczenia pisania z zamkniętymi oczami, co skupia uwagę dziecka na ruchach ręki.
- Kup dziecku specjalny uchwyt na ołówek, który jest tak uformowany, że pasuje do kształtu kciuka i palca wskazującego. Pomoże on opanować prawidłowy sposób trzymania ołówka. Warto też kupić nożyczki, linijki i pióro dla leworęcznych.
- Zeszyt leworęcznego ucznia powinien znajdować się nieco na lewo od osi ciała dziecka. Takie ułożenie zapewni swobodę ruchu piszącej lewej ręce, która przesuwać się będzie płynnym ruchem od strony lewej do osi ciała. Można też kupić specjalny zeszyt dla leworęcznych. Warto zaopatrzyć się również w klawiaturę dla leworęcznych, która ułatwic dziecku pracę przy komputerze.
- Zamiast segregatorów zachęcaj dziecko do używania zwykłych zeszytów, notesów, bloków i teczek.
- Pilnuj, by podczas pisania i rysowania dziecko, siedząc przy stole, miało obie stopy oparte o podłogę, zaś plecy wyprostowane. Tułów nie powinien opierać się o ławkę, lecz znajdować się w pewnej odległości od niej, zapewniając swobodę ruchów rąk.
- Aby przystosować szafę dla dziecka leworęcznego, warto odwrócić tradycyjnie powieszone ubrania w przeciwną stronę.
>>Dziecko leworęczne czy praworęczne. Problem lateralizacji
Nie próbuj na siłę zmieniać dziecka leworęcznego w praworęczne
Skutki lateralizacji są nieodwracalne, a walka z leworęcznością może przyczynić sie do wielu problemów na drodze rozwoju dziecka. Większość dzieci reaguje oporem lub agresją na nieustanne próby przekładania zabawek do prawej ręki (która jest u nich naturalnie słabsza), jak również na ingerencję w sposób trzymania łyżki czy przyborów szkolnych. Postawa taka może prowadzić do niepowodzeń szkolnych, utraty motywacji do zabawy i jedzenia, a także w sposób znaczący naruszać osobowość dziecka i zakłócać jego interakcje społeczne.Dlatego dziecko konsekwentnie przestawiane z ręki lewej na prawą ma często problemy w szkole. Z powodu niedostatecznego stopnia wytrenowania lewej ręki, przy jednoczesnym braku wystarczającej sprawności ręki prawej, pisze brzydko i powoli. W rezultacie łatwo zniechęca się do nauki, w klasie czuje się gorsze od rówieśników, zaś zmuszanie do pisania prawą ręką odbiera jako przekraczanie jego osobistych granic. Prowadzi to do różnego rodzaju trudności wychowawczych, zaburzeń emocjonalnych i wykształcenia postawy lękowej. U dzieci przestawianych na praworęczność niejednokrotnie obserwuje się wzmożone napięcie emocjonalne, niepokój ruchowy, zachowania agresywne, postawę rezygnacji, poczucia klęski oraz niską samoocenę, wreszcie utratę zainteresowania szkołą, problemy z pamięcią i koncentracją.
