Nawykowe obgryzanie paznokci, określane terminem onychofagia (gr. onycho – paznokieć, phagia – jeść), jest sposobem rozładowywania napięć emocjonalnych. Występuje u dzieci i młodzieży, ale zdarza się również u dorosłych. Dzieci, tak jak starsi, na co dzień stykają się z różnymi problemami. W przeciwieństwie do dorosłych nie potrafią nazwać swoich odczuć, nie znają też sposobów radzenia sobie z nimi. Dlatego różnymi metodami starają się zlikwidować napięcie, np. wkładają palce do buzi, kręcą włosy. Taka reakcja przynosi im ulgę.
Obgryzanie paznokci wywołują napięcia emocjonalne o różnych przyczynach. Zwykle są to nowe, trudne dla dziecka sytuacje, np. pójście do przedszkola czy szkoły, narodziny rodzeństwa, przeprowadzka lub rozstanie rodziców. Mogą to być też nieodpowiednie metody wychowawcze rodziców, ich zbyt częsta krytyka, wysokie wymagania. Impulsem bywają także bajki lub gry wideo, które wzbudzają w dziecku niepokój.
Przeczytaj także: Sygnały, dzięki którym rozpoznasz, że dziecku w przedszkolu dzieje się krzywda
Spis treści
- U kogo występuje odruch skubania paznokci?
- Zakażenia, infekcje wirusowe i grzybiczne w wyniku obgryzania paznokci
- Odruchu obgryzania paznokci wymaga szybkiej reakcji
- Jak reagować na obgryzanie paznokci u dzieci?
- Dowiesz się dlaczego dziecko obgryza paznokcie i zwalcz przyczynę
- Jak zwalczyć utrwalony nawyk obgryzania paznokci u nastolatka?
Czy nawyk obgryzania paznokci mija? Zdarza się, że obgryzanie paznokci jest przejściowe i zanika, kiedy dziecko upora się z jakimś problemem.Może się również przenieść na inną formę zachowania (np. przygryzanie warg, wiercenie się). Bywa też i tak, że dziecko skubie paznokcie u rąk (ale i u nóg) w każdej sytuacji. Z czasem przechodzi to w nawyk – staje się wyuczonym zachowaniem, nie pełni już takiej funkcji jak na początku. Wtedy, by uporać się z problemem, potrzebna jest pomoc psychologa, który podejmie odpowiednią terapię.
U kogo występuje odruch skubania paznokci?
Ten odruch może wystąpić u dzieci pobudliwych, napiętych czy nieśmiałych, bo trudniej radzą sobie one z różnymi uczuciami. Często pojawiają się u nich tzw. objawy pomocnicze – ciało pokazuje, że coś jest nie tak. To może się przejawiać gryzieniem paznokci, ale też np. niekontrolowanym drapaniem się czy machaniem nogą podczas siedzenia.Obgryzanie paznokci u dzieci może być również zachowaniem podpatrzonym, np. u kolegi, kogoś dorosłego. Dzieci bowiem z łatwością naśladują zachowania różnych osób (mogą nawet podświadomie naśladować jąkanie). I tak, jak uczą się np. zachowania przy stole, tak samo mogą przyswoić odruch obgryzania paznokci.
Przeczytaj: Zajady u dziecka: jak się ich pozbyć? Przyczyny, objawy, leczenie
Zakażenia, infekcje wirusowe i grzybiczne w wyniku obgryzania paznokci
Obgryzione paznokcie nie tylko wyglądają nieładnie. Poranione miejsca przy nich sprawiają ból, łatwo też je zainfekować. To może stać się impulsem dla dziecka (bez względu na wiek), by przerwać niepożądane zachowanie. Ale możesz również np. wybrać się z córką (nawet z 4-latką) na wizytę u manikiurzystki. Po takim zabiegu zapewne mała dama nie będzie chciała zepsuć jego efektów.
Polecamy: Rozwój inteligencji emocjonalnej. Jak nauczyć dziecko wyrażania emocji?
Warto uświadomić dziecku, że wkładanie brudnych rąk do buzi może być też przyczyną infekcji wirusowych i grzybiczych (opryszczka, zajady, pleśniawki), zakażenia owsikami (zwłaszcza gdy maluch chodzi do przedszkola), zapalenia dziąseł, a nawet zatruć pokarmowych. Gdy obgryzanie paznokci trwa długo, prócz zniekształconych płytek może po sobie pozostawić również wady zgryzu.
Odruchu obgryzania paznokci wymaga szybkiej reakcji
Strach czy wzburzenie są dla dziecka doznaniami nieprzyjemnymi, dlatego podejmuje ono różne działania, by je zredukować. Każde wypróbowane zachowanie, które nawet chwilowo zmniejszy napięcie, może zostać utrwalone – stać się stałą reakcją na jakieś odczucie. Dlatego nie wolno lekceważyć problemu.
Przeczytaj: Agresja u dziecka i jej przyczyny, czyli 9 sposobów na agresywne dziecko
Rady dla rodzica
- Dbaj o to, by dziecko miało krótko przycięte paznokcie (jeśli tylko jest co obcinać). Nie będzie miało wtedy pokusy ich obgryzać.
- Paznokcie dziecka możesz też smarować płynem przeciw obgryzaniu (np. Gormax baby, Paluszek, Mavala stop). Wyjątkowo gorzki smak preparatu zniechęci je do skubania paznokci.
- Staraj się, by dziecko miało pod ręką jakąś elastyczną zabawkę (np. gumową piłeczkę), którą będzie mogło uciskać. Może również zgniatać papier lub pogryzać marchewkę.
- Gdy widzisz, że maluch wkłada palce do buzi, możesz mu rzucić porozumiewawcze spojrzenie, przypomnieć o waszej umowie albo odwrócić jego uwagę, np. rozmową, zachęceniem do wspólnego rysowania lub przygotowania sałatki.
- Spędzaj z dzieckiem dużo czasu. Razem się bawcie, czytajcie książki, rozmawiajcie. To może być dobry sposób rozładowania emocji, a także okazja, by pociecha się wyżaliła, opowiedziała, co ją trapi.
- Nie wyśmiewaj dziecka, nie krytykuj go i nie każ, ponieważ takie zachowania wzmocnią jego napięcie.
- Okaż maluchowi wsparcie, staraj się dowiedzieć, co odczuwa, bądź cierpliwa i wyrozumiała. Dzięki temu dziecko będzie czuło się bezpieczne.
Jak reagować na obgryzanie paznokci u dzieci?
Jeśli problem dotyczy malucha, gdy tylko zauważysz, że wkłada palce do ust, delikatnie wyjmij mu rękę z buzi. Powstrzymaj się od zbędnych komentarzy, nie krzycz na niego, nie karć, bo to nasili jego niepokój. Bądź delikatna, życzliwa, mów bez nacisku.Obserwuj, w jakich sytuacjach dziecko gryzie paznokcie. Jeśli oglądając telewizję, usiądź obok i tłumacz, co dzieje się na ekranie. Jeżeli podczas nauki – omów trudny materiał i zaproponuj sprawdzenie jego wiedzy.Dobrze działają umowy, w których za zgodą dziecka oferujesz mu pomoc w radzeniu sobie z problemem, np. „Widzę, że jest ci trudno. Będę pilnować tego razem z tobą. Czy się na to zgadzasz?”. Dodatkowo możecie też opracować własny system kodów, które będą przypominały maluchowi o umowie – np. gdy zobaczysz, że wkłada palce do ust, rzuć hasło „paznokieć” i uśmiechnij się. Dziecko zrozumie to w mig.W wyjątkowych sytuacjach możesz je nagrodzić, powiedz np. „Jak odrosną ci paznokcie, pójdziemy z tej okazji do kina lub wybierzesz sobie jakąś zabawkę”. Ważne, aby wspólnie świętować ten sukces. W wielu przypadkach takie formy wspierania malucha są skuteczne.
Dowiesz się dlaczego dziecko obgryza paznokcie i zwalcz przyczynę
Staraj się jak najczęściej rozmawiać ze swoją pociechą. Ale niech tematem rozmowy nie będzie obgryzanie paznokci, bo skupianie uwagi na problemie przyniesie odwrotny efekt. Naucz dziecko nazywać emocje, które odczuwa. Kiedy jest zaniepokojone czy podniecone, zwykle nie potrafi przekazać tego wprost. Zatem niech powie ci – tak jak umie – co czuje. Ucz je, jak powinno radzić sobie z tymi emocjami.
Przeczytaj: Agresja u dziecka i jej przyczyny, czyli 9 sposobów na agresywne dziecko
Podpowiedz mu, że jeśli się złości, może np. trzy razy tupnąć nogą lub uderzyć ręką w poduszkę. Zapewnij go, że kiedy jest smutne lub się czegoś boi, zawsze może z tobą o tym porozmawiać, wtedy razem stawicie czoła problemowi.
Jeśli dziecko będzie potrafiło uświadomić sobie stan emocjonalny, będzie wiedziało też, co się z nim dzieje i jak sobie z tym radzić. I nie będzie musiało używać do tego wymyślonych przez siebie sposobów.
Przeczytaj też: Histeria u dziecka: jak reagować? [5 sprawdzonych sposobów]
Jak zwalczyć utrwalony nawyk obgryzania paznokci u nastolatka?
Jeśli nastolatek obgryza paznokcie, prawdopodobnie robi to od lat. Takie zachowanie trudno usunąć, bo jest już utrwalone. Dla malucha nagrodą może być dobra motywacja, dla nastolatka już nie. Musi on sam zrozumieć swój problem i próbować z nim walczyć (fatalny wygląd paznokci jest często przyczyną kompleksów). Twoim zadaniem jest wspieranie go, bo okres dojrzewania jest trudny, towarzyszą mu duże napięcia wywołane klasówkami, pierwszymi zawodami miłosnymi, ważnymi decyzjami. Młody człowiek nie powinien zostać z tym sam. Możesz nauczyć go metod radzenia sobie z emocjami. Dobrym sposobem jest relaksacja, uprawianie sportu, słuchanie muzyki. Wybór zależy od upodobań nastolatka.Gdy objawy gryzienia paznokci są bardzo nasilone, konieczna jest pomoc psychologa. Trzeba wtedy przyjrzeć się dokładnie funkcjonowaniu nastolatka, zająć się nim w kontekście sytuacji rodzinnej, w szkole, w grupie rówieśniczej. Na to, co się z nim dzieje, ma bowiem wpływ wiele czynników. A poznanie prawdziwej przyczyny ułatwi terapię obgryzania paznokci.
Przeczytaj także: Jak rozmawiać z dziećmi o pornografii? Seksuolożki wyjaśniają
miesięcznik "Zdrowie"
