- Analiza z 2024 roku ujawnia, że objawy takie jak paraliżujący lęk i natrętne myśli, mogą dotyczyć nawet co dziesiątej matki
- Natrętne myśli o skrzywdzeniu dziecka są częstym objawem pOCD i absolutnie nie oznaczają realnego zagrożenia dla malucha
- Badania potwierdzają, że odpowiednio dobrana terapia OCD po porodzie jest skuteczna u zdecydowanej większości pacjentek
- Zaburzenie obsesyjno-kompulsywne po narodzinach dziecka dotyka także ojców, a jego objawy są często inne niż u kobiet
Kiedy troska o dziecko po porodzie to już zaburzenie? Poznaj objawy pOCD
Nieustanne mycie rąk, nocne nasłuchiwanie oddechu malucha czy paniczny strach przed upuszczeniem go podczas kąpieli – takie lęki po porodzie zna wielu świeżo upieczonych rodziców. Jednak gdy troska zamienia się w paraliżujące rytuały, a natrętne myśli o bezpieczeństwie dziecka zajmują większość dnia, możemy mieć do czynienia z czymś więcej niż zwykłą opieką. To może być perinatalne zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (pOCD), które według analizy opublikowanej w „European Journal of Psychiatry” z 2024 roku dotyka nawet 9% kobiet w ciąży i po porodzie.
Kluczowa różnica między naturalną obawą a zaburzeniem leży w intensywności i braku kontroli. Według kryteriów PPDIL z 2024 roku, o OCD mówimy, gdy natrętne myśli zajmują co najmniej godzinę dziennie, a związane z nimi przymusowe czynności (kompulsje) stają się wyczerpującymi rytuałami. Może to być sprawdzanie oddechu dziecka kilkadziesiąt razy w ciągu nocy lub mycie butelek w ściśle określony, czasochłonny sposób, mimo świadomości, że jest to nieracjonalne.
"Boję się, że skrzywdzę dziecko". Skąd biorą się natrętne myśli po porodzie?
Jednym z najbardziej wstydliwych i przerażających objawów pOCD są natrętne myśli o zrobieniu krzywdy własnemu dziecku, często wbrew woli. Warto wiedzieć, że według danych Międzynarodowej Fundacji OCD (IOCDF), aż 70-100% nowych mam doświadcza przelotnych, niechcianych myśli na ten temat. U osób z zaburzeniem takie obsesyjne myśli o dziecku są jednak znacznie intensywniejsze, częstsze i wywołują ogromny lęk oraz poczucie winy.
Powszechny mit, że takie myśli oznaczają realne zagrożenie dla dziecka, jest absolutnie nieprawdziwy – wspomniana fundacja IOCDF podkreśla, że badania nie wykazały żadnych przypadków, w których matka z pOCD zrealizowałaby swoje natręctwa. Wręcz przeciwnie, strach przed nimi prowadzi do unikania pewnych czynności, jak kąpiel czy noszenie dziecka, co paradoksalnie może utrudniać budowanie więzi. Analiza z „European Journal of Psychiatry” potwierdza, że nawet 71% mam z OCD zgłasza przez to problemy w kontakcie z maluchem.
Gdzie szukać pomocy psychologicznej po porodzie? Bezpłatne wsparcie i telefony zaufania
W Polsce nawet jedna na pięć matek zmaga się z problemami psychicznymi po porodzie, ale zaledwie 15% z nich otrzymuje pomoc, często z powodu wstydu i strachu przed oceną. Na szczęście zdrowie psychiczne po porodzie jest traktowane coraz poważniej, a system opieki psychiatrycznej oferuje darmowe i dostępne wsparcie. Dobrym pierwszym krokiem może być zgłoszenie się do najbliższego Centrum Zdrowia Psychicznego, gdzie można uzyskać pomoc bez skierowania. W sytuacjach kryzysowych można zadzwonić na bezpłatny numer 800 190 590 lub Ogólnopolską Poradnię Telefoniczną dla Osób w Kryzysie Emocjonalnym pod numerem 116 123.
Jak leczyć OCD po porodzie? Terapia i leki bezpieczne przy karmieniu piersią
Najskuteczniejszą formą pomocy w pOCD jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT) z elementem ekspozycji i powstrzymania reakcji (ERP), która, jak wskazują badania, przynosi poprawę u 80% pacjentek już po 12-20 sesjach. W razie potrzeby lekarz może zalecić leki z grupy SSRI, a mamy karmiące piersią nie muszą się obawiać. Publikacja w „Women's Mental Health” z tego roku potwierdza, że sertralina i paroksetyna należą do leków uznawanych za stosunkowo bezpieczne w czasie laktacji i przenikają do mleka w minimalnych ilościach. Warto pamiętać, że ryzyko związane z nieleczonym zaburzeniem jest znacznie większe niż potencjalne skutki uboczne dobrze dobranej farmakoterapii.
OCD po narodzinach dziecka dotyka też ojców. Jakie są objawy u mężczyzn?
Choć perinatalne OCD kojarzone jest głównie z matkami, badania opublikowane w „European Journal of Psychiatry” pokazują, że dotyka ono również około 1,7% ojców. U mężczyzn zaburzenie często objawia się w inny sposób, na przykład poprzez obsesyjną potrzebę kontrolowania bezpieczeństwa w domu, ciągłe sprawdzanie zamków i alarmów czy unikanie ostrych przedmiotów w obawie przed przypadkowym zranieniem dziecka. Warto, aby partnerzy byli świadomi tych objawów u siebie i nie bali się szukać wsparcia, ponieważ ich zdrowie psychiczne jest równie ważnym fundamentem dla dobra i szczęścia całej rodziny.
