Jak mówić do dziecka, aby wspierać rozwój jego mowy?

2012-08-24 17:34

Rozwój mowy dziecka to proces złożony, postępujący etapami. Jednak jeszcze zanim dziecko, w okolicach 1. roku życia, wypowie swoje pierwsze słowo, warto dbać o to, by jego mowa rozwijała się prawidłowo.

Odpowiednim postępowaniem można wspomagać rozwój mowy dziecka i wzbogacać jego język.

Mów do dziecka często. Opowiadaj o tym co robisz, co się dzieje wokół ciebie. Nazywaj przedmioty i osoby („kolorowa książeczka”, „wysoki pan”, „rudy kot”, „wesoła dziewczynka”). Podawaj często przyczynę i skutek, np. „Ubiorę cię w sweterek, bo na dworze jest chłodno”.
Przez pierwszy rok życia dziecka staraj się formułować proste, nieskomplikowane zdania. Powinno to trochę przypominać tłumaczenie czegoś obcokrajowcowi.
Wykorzystuj zabawy słowno-dotykowe („Sroczka kaszkę warzyła”, „Tu świeci słoneczko”, „Idzie rak”) oraz wierszyki lub kołysanki. Znakomicie pobudzają rozwój mowy dziecka, a jednocześnie są dla niego świetną zabawą. Malec szybko zacznie powtarzać zasłyszane słowa lub rymy.

Dobrze wiedzieć

Mowa dziecka kształtuje się w pierwszych trzech latach życia.

Na rozwój mowy dziecka wpływa różnorodność wypowiadanych do niego słów, czytanie mu książek, wierszyków, zabawy słowne.

Opóźnienie rozwoju mowy nie musi świadczyć o problemach intelektualnych. Albert Einstein nie mówił do trzeciego roku życia.

Dziewczynki zaczynają często mówić nieco wcześniej, co nie oznacza, że chłopcy gorzej się rozwijają.

U siedmiorga dzieci na sto występują zaburzenia rozwoju językowego. Choć prawidłowo słyszą, są sprawne umysłowo, nie mają wady narządu mowy ani problemów neurologicznych – ich rozwój mowy jest wyraźnie opóźniony. Połowa z nich sama nadrabia zaległości, pozostałe wymagają fachowej pomocy.

Możesz używać zdrobnień (kocyk, łyżeczka, miseczka, piesek) lub mówić do dziecka po dziecinnemu („Zrobimy myju, myju”, „Teraz Piotruś będzie robił am”), ale unikaj seplenienia i zniekształcania brzmienia wyrazów, np. „Chodź na rąćki”, „Piotluś jeś letki”, „A cio to?”. To stwarza dziecku złe wzorce. A ponieważ dzieci uczą się mowy przez jej słuchanie i naśladowanie, będą chłonąć ojczysty język od razu w niepoprawnej formie. To ty jesteś dla dziecka wzorem, który naśladuje.

Staraj się używać różnych form gramatycznych tego samego wyrazu, np. „Poczytamy bajeczkę”, „Ładna bajeczka”, „Podobały ci się te bajeczki”?

Rozmawiaj z niemowlęciem. Zadawaj mu pytania i czekaj na reakcję. Może nią być tylko uśmiech, ale z czasem malec będzie powtarzał za tobą głoski.

Gdy dziecko zacznie używać wyrazów dźwiękonaśladowczych („brum”, „miau”, „pi-pi-pi”), dodawaj prawidłowe brzmienie nazw (auto, kotek, mysz). Malec będzie je kojarzył, choć niekoniecznie używał. Nieraz cię zaskoczy, gdy jeszcze używając niewielu słów, na pytanie, gdzie jest kaloryfer, wskaże go bezbłędnie.

Już od pierwszych miesięcy oglądaj z dzieckiem książeczki. Opowiadaj, co widzisz na rysunkach. Używaj różnych określeń na te same przedmioty (dom, chałupa, mieszkanie). Zadawaj pytania: „Gdzie jest kotek?”, „Pokażesz mamie słoneczko?”.

Staraj się karmić piersią, zwłaszcza przez pierwsze 6–8 miesięcy. Podczas ssania piersi pracuje ponad czterdzieści mięśni, które także uczestniczą w procecie kształtowania się mowy. Badania wykazują, że dziecko karmione piersią ma najlepsze warunki do rozwoju artykpacji. Po prostu te same mięśnie są odpowiedzialne za ssanie i za mówienie. Gdy dziecko ssie, ćwiczy mięśnie języka i żuchwy, które są używane także podczas mówienia. Upraszczając, można przyjąć, że niemowlęta karmione piersią „mówią” (a właściwie ćwiczą narząd mowy) już od chwili narodzin. Jeśli karmisz butelką, kup specjalny smoczek o anatomicznym kształcie.

Unikaj używania smoczka dłużej niż do pierwszych urodzin. Najlepiej, aby malec pozbył się go jeszcze pod koniec okresu niemowlęcego. Gdy zaczniesz podawać niemleczne produkty, staraj się karmić dziecko łyżeczką. Gdy pojawią się pierwsze ząbki, przestań miksować zupki na papkę. Mogą być w niej drobne (miękkie!) kawałki marchewki lub innych warzyw. Żucie kształtuje zgryz, pobudzając żuchwę i szczękę do prawidłowego wzrostu.

Gdy malec zacznie mówić, nie poprawiaj go co chwila, domagając się powtórzenia prawidłowego brzmienia słowa. Staraj się powtarzać za nim, ale używając już właściwej formy danego wyrazu. Gdy malec powie: „Ja poszłem na dworek” lub ”Dzidzia płaka”, odpowiedz: „Tak, poszedłeś na dwór” i „Tak, dziewczynka płacze”.

miesięcznik "M jak mama"

lek. Anna Jaworska