Bez niej maluch nie rozwinie się prawidłowo. Tak wesprzesz najważniejszą umiejętność dziecka

Jest współpracą oczu, wzroku z narządami ruchu, czyli rękami i nogami. Jest niezbędna do opanowania i wykonywania wielu ważnych i podstawowych umiejętności. Rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej, bo o niej mowa, ma swój początek już w pierwszym roku życia dziecka, kiedy obserwuje ono poruszające się osoby i przedmioty w otoczeniu oraz zabawki podczas jednoczesnej manipulacji. Przedstawiamy 10 zabaw, które połączą przyjemne z pożytecznym!

Jak rozpoznać, że dziecko ma dobrą koordynację wzrokowo-ruchową? Rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej u dzieci jest kluczowy dla opanowania podstawowych czynności. Przedstawiamy praktyczne wskazówki, jak wspomagać tę umiejętność u dziecka.

Spis treści

1. Co to jest koordynacja wzrokowo-ruchowa?
2. Czy Twoje dziecko ma dobrą koordynację wzrokowo-ruchową? 
3. Koordynacja wzrokowo-ruchowa - 10 ćwiczeń dla dzieci

Co to jest koordynacja wzrokowo-ruchowa?

To przygotowanie do nabywania wielu ważnych i podstawowych umiejętności związanych z koordynacją wzrokowo-ruchową. Sprawność percepcji wzrokowej oraz umiejętność posługiwania się przedmiotami, są ze sobą ściśle związane i wpływają na siebie nawzajem.

Koordynacja wzrokowo-ruchowa jest niezbędna do opanowania i wykonywania wielu ważnych i podstawowych umiejętności – manipulowania, rysowania, pisania, wycinania, zabaw i gier zespołowych, ćwiczeń gimnastycznych oraz samoobsługi.

U dzieci z osłabioną koordynacją wzrokowo-ruchową występują trudności podczas wykonywania czynności ruchowych pod kontrolą wzroku oraz z ich precyzją, m.in. z chwytaniem przedmiotów, dopasowywaniem przedmiotów do otworu, z czynnościami samoobsługowymi (jedzeniem sztućcami, ubieraniem się), podczas manipulowania przedmiotami, z nauką pisania, utrzymaniem równowagi i pokonywaniem toru przeszkód. Wszelkie trudności wynikające z osłabionej koordynacji wzrokowo-ruchowej wpływają na funkcjonowanie dziecka oraz na nabywanie różnych umiejętności szkolnych.

Czy Twoje dziecko ma dobrą koordynację wzrokowo-ruchową? 

Dobrą koordynację wzrokowo-ruchową u dziecka można rozpoznać po kilku cechach. Dziecko doskonale chwyta różne przedmioty, potrafi precyzyjnie dopasować je do otworów, coraz lepiej posługuje się sztućcami, samodzielnie zakłada buciki i kurteczkę. W starszym wieku nie ma trudności z nauką pisania ręcznego czy na klawiaturze, dobrze radzi sobie na zajęciach z wychowania fizycznego - z łatwością łapie piłkę i precyzyjnie ją podaje kolegom czy koleżankom. Koordynacja wzrokowo-ruchowa odgrywa istotną rolę w większości dyscyplin sportowych, gdzie dominujące są umiejętności ręka-oko (np. koszykówka, tenis) lub oko-noga (np. piłka nożna), w zależności od konkretnej dyscypliny.

Czytaj również: Lateralizacja skrzyżowana i nieustalona – jaki mają wpływ na rozwój dziecka?

Klocki plastikowe dla dzieci. Od kiedy i jakie kupić?

Koordynacja wzrokowo-ruchowa - 10 ćwiczeń dla dzieci

Ważne, by wspomagać koordynację wzrokowo-ruchową, szczególnie w okresie wczesnego dzieciństwa, okresie przedszkolnym, gdy rozwój dziecka jest bardzo intensywny.

Zabawy rozwijające koordynację wzrokowo-ruchową obejmują współpracę wzroku, rąk i nóg. Zanim przejdziemy do czynności wymagających precyzyjnych i złożonych ruchów, warto skupić się na prostych zabawach, tak by dziecko osiągało kolejne umiejętności stopniowo.

1. Dopasowywanie elementów do otworów/kształtu – układanki lub klocki, które należy dopasować według kształtu do otworu to świetne ćwiczenie nie tylko rozwijające koordynację wzrokowo-ruchową ale także wiele innych, istotnych funkcji – percepcji wzrokowej, sprawności manualnej, analizy i syntezy wzrokowej. Można wykorzystać dostępne na rynku zabawki lub stworzyć własne, domowe. Młodsze dzieci mogą wrzucać do butelek/słoików o różnej wielkości otworach drobne elementy jak groch, guziki, koraliki, ziarna kawy – dodatkowo ćwiczą chwyt pęsetowy. Troszkę starsze dzieci będą zainteresowane dopasowywaniem elementów do odrysowanych wzorów na białej kartce – sztućce, korki od butelek, różnej wielkości guziki, klocki, foremki do ciastek.
2. Budowanie konstrukcji z klocków – budowanie konstrukcji z klocków lub prostych wież dla młodszych dzieci to zabawa, którą dzieci od zawsze uwielbiają i często same, nieświadomie ćwiczą dzięki temu koordynację oko-ręka oraz wyobraźnię przestrzenną. Urozmaiceniem może być wspólne budowanie konstrukcji lub tworzenie przez rodzica wzoru wieży do odwzorowania dla dziecka. Obecnie na rynku możemy znaleźć wiele różnych typów klocków – od standardowych, po rzepy, „klikające” oraz kartonowe do złożenia.
3. Nawlekanie koralików na sznurek – to ćwiczenie wymaga dobrej precyzji ruchów dłoni i koncentracji. Wielkość elementów i otworów do nawlekania zależą od wieku dziecka- im młodsze dziecko, tym większy otwór. Ważne, żeby w początkowym etapie rozwijania umiejętności nawlekania, końcówki sznurka były sztywne – ułatwi to celowanie do otworu. Świetnie sprawdzają się sznurówki. Do nawlekania można wykorzystać np. makaron penne.
4. Tor przeszkód – jest to zabawa wymagająca planowania motorycznego i pokonywania różnych przeszkód – dziecko musi zaplanować, a następnie wykonać taki ruch ciałem i kończynami, by pokonać trasę. Tor przeszkód można stworzyć w domu, ogrodzie lub skorzystać z gotowych na placach zabaw. Dzieci mogą być architektami takiego toru i stworzyć go wspólnie z rodzicami. Ważna jest regularność takich zabaw oraz dostosowanie przeszkód do możliwości dzieci.
5. Swobodne rysowanie/malowanie na dużych powierzchniach – rysowanie/malowanie na kartce A4 nie wymaga od dziecka ruchów rozmachowych ręki. Warto wykorzystać zatem większe powierzchnie – kartony, które niestandardowo można przykleić na ścianie (dziecko dodatkowo wzmacnia obręcz barkową utrzymując ręce w górze), rysowanie kredą po asfalcie lub na tablicy.
6. Wędkowanie dla dzieci – zabawki, które imitują wędkowanie są bardzo atrakcyjne dla dzieci, a zarazem usprawniają wiele istotnych rozwojowych funkcji – w tym również koordynację wzrokowo-ruchową. Można korzystać z dostępnych zabawek jak również stworzyć swoje – do wyciętych ze sztywnego kartonu sylwetek ryb przyczepione mogą zostać metalowe spinacze do papieru, a niewielkim magnesem zaczepionym na sznurku dziecko próbuje złapać rybkę i przenieść ją do pojemnika.
7. Zabawa w lustro - zabawy wymagające odtworzenie ruchu lub pozycji ciała zaprezentowanej przez drugą osobę gwarantują świetną zabawę, rozwijają współpracę, naśladownictwo i koordynację wzrokowo-ruchową. Rodzic/opiekun prezentuje pozycję (np. stoi na jednej nodze i unosi prawą rękę do góry), dziecko odtwarza ruch w przedstawiony sposób. Podobna zabawa może obejmować jedynie obszar dłoni – rodzic/opiekun pokazuje ułożenie dłoni (np. splecione palce, połączone palce serdeczne).
8. Rzut do celu - rzut piłką do bramki, kosza, tarczy to zabawa, którą dzieci uwielbiają. W warunkach domowych można wykorzystać dostępne przedmioty, np. rzut kasztanami, kulami z papieru (wcześniej zgniecione), piłeczkami do pudła na zabawki lub kosza na pranie.
9. Puzzle - puzzle zapewne znajdują się w każdym domu w którym jest dziecko. Zarówno te standardowe jak i piankowe rozwijają koordynację wzrokowo-ruchową, percepcję wzrokową oraz koncentrację. Ważne, by były dostosowane do możliwości rozwojowych dziecka, tak by dziecko mogło je samodzielnie ułożyć. Puzzle można stworzyć także własnoręcznie w domu np. z rysunku dziecka (przeciąć rysunek na różne kawałki) lub ilustracji z gazety.
10. Wycinanie - wycinanie nożyczkami wzdłuż linii lub cięcie po liniach falistych/łamanych rozwija sprawność dłoni i palców oraz koordynację oko-ręka. Młodsze dzieci, rozpoczynające przygodę z nożyczkami mogą ciąć według własnego uznania paski papieru, dzieci starsze rozwijające umiejętność wycinania powinny stopniowo rozszerzać trudność od linii po kształty i postaci.

Agnieszka Jaszczuk

Neurologopeda, pedagog specjalny, terapeuta wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, terapeuta Integracji Senosorycznej. Posiada kilkuletnie doświadczenie w pracy z dziećmi, także z wyzwaniami rozwojowymi. Ukończyła wiele kursów i szkoleń, które umożliwiają jej całościowo spojrzeć na rozwój dziecka.

Agnieszka Jaszczuk, neurologopeda, terapeuta integracji sensorycznej, pedagog specjalny