„Rok 1984” to obok „Folwarku zwierzęcego” jednak z najbardziej znanych książek Georga Orwella. Przez wiele lat była w Polce powieścią zakazaną, ze względu na zawartą w niej krytykę systemu totalitarnego, którą odczytywano jako krytykę panującego w naszym kraju komunizmu. Po raz pierwszy oficjalnie w języku polskim wydano ją w latach 80-tych XX wieku. Kilka lat później trafiła na listę lektur szkolnych.
Spis treści:
Autor "Roku 1984"
George Orwell to angielski pisarz i dziennikarz. Urodził się w 1903 roku w Indiach, ukończył elitarną angielską szkołę Eton College. Literaturą zajął się na dobre w czasie pobytu w Paryżu, gdzie zastał go wybuch wojny domowej w Hiszpanii w latach 1936-39. Orwell wziął w niej udział, stając po stronie rządu republikańskiego. W swoich książkach i artykułach jasno sprzeciwiał się stalinizmowi, przez co musiał uciekać z Hiszpanii. II wojnę światową przeżył w Anglii i Francji, gdzie był przez jakiś czas korespondentem wojennym.
W czasie wojny napisał książkę "Rok 1984", która krytykowała system totalitarny i określana jest mianem antyutopii. Powieść opisuje świat w tytułowym roku 1984, podzielony na trzy mocarstwa, nieustannie ze sobą walczące, w których władza całkowicie podporządkowuje sobie obywateli i nieustannie kontroluje każdy ich ruch, słowo, a nawet myśl.
W kraju panuje inwigilacja: ludzi ciągle obserwuje Wielki Brat, obywatele są zastraszani, terroryzowani i zabijani (ewaporowani) za najmniejsze nawet przewinienia odczytywane jako antyrządowe. Podzieleni na kasty, nie mogą nawiązywać przyjaźni, nie wiedzą, co to wolność, rozrywka czy miłość. Niedostatek, pranie mózgów i propaganda, mająca na celu wtłoczyć w mózgi obywateli kłamliwy obraz rzeczywistości to codzienność bohaterów „Roku 1984”.
Czytaj:
Boska Komedia - streszczenie lektury
Fabuła powieści "Rok 1984"
Główną postacią historii opowiedzianej przez Georga Orwella jest urzędnik Winston Smith. Bohater jest pracownikiem jednego z ministerstw - Ministerstwa prawdy, które zajmuje się propagandą i dostosowywaniem rzeczywistości pisanej do aktualnych potrzeb partii i rządu. Zadaniem Winstona jest zakłamywanie historii, wprowadzanie zmian do książek i artykułów tak, aby odpowiadały aktualnie obowiązującej linii politycznej.
Mimo wieloletnim szkoleniom i praniu mózgu, Winston dostrzega fałsz swojej pracy oraz wszystkich działań rządu. Zaczyna pisać pamiętnik i szuka kontaktu z ludźmi, którzy w tajemnicy organizują sprzeciw przeciw polityce mocarstwa. Otrzymuje od nich zakazane książki i utwierdza się w konieczności zorganizowania buntu przeciw władzy. W międzyczasie wplątuje się w romans z pracownicą swego ministerstwa - Julią.
Spotkania z kochanką w wynajętym mieszkaniu kończą się wraz z namierzeniem Winstona przez policję. Bohater, zdradzony przez ludzi "z opozycji" oraz właściciela wynajmowanego mieszkania, zostaje aresztowany, poddany torturom, po których przyznaje się do zdrady wobec partii. Uwolniony z wiezienia po wyczerpującym śledztwie, w czasie którego zdradził również swoją dziewczynę, staje się wiernym zwolennikiem Wielkiego Brata.
Czytaj:
Wpływ książki Orwella na kulturę
"Rok 1984"” jest typowym przykładem literatury z gatunku antyutopii. Napisana jako fikcja i ostrzeżenie przed totalitaryzmem, stała się niestety proroctwem. Obrazy z powieści urzeczywistniły się w latach powojennych w krajach bloku komunistycznego, a gdzieniegdzie trwają do dziś. Przykładem takim może być choćby Korea Północna, gdzie sceny orwellowskie są codziennością. Wiele zwrotów wymyślonych przez pisarza przeniknęło do kulturze masowej (Wielki Brat, nowomowa).
