Co powoduje autyzm
„Kiedyś to żadnego autyzmu nie było” — znacie to? Te (i podobne) stwierdzenia są szczególnie irytujące, a zarazem trudne do przyjęcia dla rodziców dzieci w spektrum.
Przyczyny autyzmu nie są do końca poznane, ale kolejne badania wskazują, jakie czynniki mogą sprzyjać występowaniu objawów spektrum.
Badacze z Kobe University wykazali, że edycja genu CRISPR powoduje dysfunkcje mózgu charakterystyczne dla spektrum autyzmu — jak niezdolność mózgu do usuwania wadliwych białek.
Badania komórek macierzystych z edytowanymi genami związanymi z autyzmem ujawniają, w jaki sposób „kontrola jakości” białek w mózgu może być kluczowa dla tego zaburzenia — i prawdopodobnie innych, takich jak schizofrenia.
To istotne informacje, bo choć wiadomo, że genetyka odgrywa znaczącą rolę w rozwoju zaburzeń ze spektrum autyzmu, jednoznaczne określenie przyczyn i mechanizmów wciąż nie jest możliwe.
- Jednym z problemów jest jednak brak znormalizowanego modelu biologicznego do badania skutków różnych mutacji związanych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Utrudnia to na przykład ustalenie, czy mają one wspólne skutki, czy też są specyficzne dla określonych typów komórek
—wyjaśnił Takumi Toru, neurobiolog z Uniwersytetu Kobe. Wyniki omawianych badań opublikowano w Cell Genomics. Analiza danych wskazała, że mutacje powodują, iż neurony nie są w stanie wyeliminować zdeformowanych białek.
Quiz wiedzy o objawach chorób dziecięcych
- Co ciekawe, warianty genetyczne, które badaliśmy, są również powiązane z innymi zaburzeniami neuropsychiatrycznymi, takimi jak schizofrenia i choroba afektywna dwubiegunowa
—zauważył Takumi Toru. A co z wpływem technologii? Wiele osób zwraca równolegle uwagę na fakt, że rozwój sztucznej inteligencji rzutuje na zachowania dzieci i młodzieży.
Choć korzystanie z social mediów, AI czy internetu samo w sobie nie powoduje spektrum autyzmu, to może prowadzić do objawów przypominających niektóre cechy autystyczne — zwłaszcza u dzieci i nastolatków wrażliwych neurologicznie lub emocjonalnie. Możliwe podobieństwa do objawów ze spektrum autyzmu:
- Wycofanie społeczne - Dzieci spędzające dużo czasu online mogą ograniczyć kontakt twarzą w twarz, co prowadzi do trudności w rozwijaniu umiejętności społecznych i empatii.
- Zaburzenia komunikacji niewerbalnej - Przebywanie głównie w środowisku cyfrowym ogranicza praktykę komunikacji niewerbalnej (mimika, ton głosu, gesty), co może dawać złudzenie „sztywności” społecznej.
- Sztywne zainteresowania - Algorytmy mediów społecznościowych i internetu wzmacniają koncentrację na jednej tematyce (np. konkretnym hobby, influencerze), co może przypominać zawężone zainteresowania występujące w spektrum.
- Trudności z regulacją emocji - Nadmiar bodźców online, szczególnie treści wrażliwych, może prowadzić do trudności z samoregulacją, wybuchami emocji, nadwrażliwością – podobnie jak w spektrum.
- Zaburzenia sensoryczne i koncentracji - Intensywne bodźce wizualne i dźwiękowe z mediów cyfrowych mogą prowadzić do przeciążenia sensorycznego i trudności w skupieniu uwagi.
Niektóre badania sugerują związek między nadmiernym używaniem ekranów a objawami przypominającymi autyzm, ale nie udowodniono związku przyczynowo-skutkowego. Mówi się o zjawisku tzw. "zaburzenia przetwarzania społecznego związane z technologią" (ang. tech-related social processing impairments), które mogą występować u dzieci intensywnie korzystających z urządzeń.
Psychologowie raportują, jak AI wpływa na rozwój dzieci
Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne (APA) w nowym raporcie wskazuje, że wpływ sztucznej inteligencji na nastolatków jest zróżnicowany i złożony.
- AI oferuje nowe możliwości i wydajność, ale jej głębsza integracja z codziennym życiem wymaga starannego rozważenia, aby zapewnić bezpieczeństwo narzędzi AI, zwłaszcza dla nastolatków.
- Wzywamy wszystkie zainteresowane strony do zadbania o to, aby bezpieczeństwo młodzieży było brane pod uwagę stosunkowo wcześnie w ewolucji AI. Nie możemy powtarzać tych samych szkodliwych błędów popełnionych w mediach społecznościowych.
Raport zauważa, że okres dojrzewania — definiowany jako wiek 10–25 lat — to czas krytycznego rozwoju mózgu.
„- Podobnie jak media społecznościowe, AI nie jest z natury ani dobra, ani zła. Jednak widzieliśmy już przypadki, w których nastolatkowie nawiązywali niezdrowe, a nawet niebezpieczne 'relacje' z chatbotami. Niektórzy mogą nawet nie wiedzieć, że wchodzą w interakcję z AI, dlatego tak ważne jest, aby programiści wprowadzili już teraz zabezpieczenia
— powiedział dr Mitch Prinstein, który przewodził opracowaniu raportu. Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne zaleca:
- Ustalanie zdrowych granic – nastolatki łatwiej ufają botom niż ludziom, więc relacje z AI wymagają jasnych granic i ostrożności.
- Domyślne ustawienia prywatności – odpowiednie do wieku limity interakcji i treści, z przejrzystością, nadzorem i testami.
- Promowanie pozytywnego wykorzystania AI – wspieranie rozwoju poprzez pomoc w nauce, ale z edukacją o ograniczeniach AI.
- Ograniczanie szkodliwych treści – tworzenie zabezpieczeń chroniących nastolatki przed nieprawdziwymi i szkodliwymi materiałami.
- Ochrona danych i wizerunku – zakaz wykorzystywania danych nastolatków do reklam i przekazywania ich stronom trzecim.
