- Obsesja na punkcie zdrowego jedzenia to często nie dbanie o siebie, a pierwszy i mylący objaw ortoreksji u nastolatków
- Wpływ Instagrama i TikToka na dietę jest potężnym katalizatorem zaburzeń odżywiania
- Lęk przed wspólnym posiłkiem i unikanie spotkań towarzyskich z powodu diety to alarmujący sygnał problemu, którego nie wolno ignorować
- Eksperci wyjaśniają, dlaczego na ortoreksję najbardziej narażone są osoby z silną potrzebą bycia idealnym, a nie te z lękiem przed nadwagą
Ortoreksja nerwowa. Dlaczego tak łatwo pomylić ją ze zdrowym stylem życia?
Ortoreksja nerwowa to podstępne zaburzenie, które kryje się pod maską dbania o zdrowie. Polega na obsesyjnej fiksacji na punkcie „czystego” i „właściwego” jedzenia, co prowadzi do narzucania sobie skrajnie sztywnych zasad żywieniowych. Co istotne, jak podkreśla organizacja NEDA, ortoreksja nie jest oficjalnie uznawana za chorobę w katalogu zaburzeń psychicznych DSM-5, co znacznie utrudnia jej diagnozę.
W przeciwieństwie do anoreksji, motywacją nie jest tutaj chęć utraty wagi, a dążenie do osiągnięcia absolutnej „czystości” pokarmowej i perfekcyjnego zdrowia. To właśnie dlatego rodzicom często trudno jest dostrzec problem, myląc tę obsesję na punkcie zdrowego jedzenia ze zwykłym, zdrowym stylem życia nastolatka. Jak zauważają specjaliści, ten brak związku z niezadowoleniem z sylwetki jest kluczową cechą odróżniającą ortoreksję od innych zaburzeń odżywiania.
Wpływ Instagrama i TikToka na dietę nastolatków. Co mówią badania?
Statystyki dotyczące zdrowia psychicznego polskiej młodzieży są alarmujące i tworzą podatny grunt dla rozwoju zaburzeń. Według analizy UNICEF, opublikowanej w 2024 roku na łamach jednego z czasopism naukowych, już ponad 409 tysięcy nastolatków w Polsce cierpi na zaburzenia psychiczne. Doświadczenia związane z pandemią i wojną w Ukrainie tylko pogłębiły ten kryzys, zwiększając u młodych ludzi poziom lęku i objawy depresyjne.
W tym kontekście media społecznościowe stają się potężnym katalizatorem problemu. Jedno z badań przeprowadzonych w 2025 roku pokazuje, że to nie tyle czas spędzony przed ekranem, co rodzaj platformy ma kluczowe znaczenie. Młodzież korzystająca z wizualnych serwisów jak Instagram czy TikTok i śledząca profile promujące specyficzne diety, wykazuje znacznie silniejsze tendencje ortorektyczne.
Obsesyjne sprawdzanie etykiet i unikanie jedzenia. To mogą być objawy ortoreksji
Granica między zdrowym nawykiem a obsesją bywa cienka, ale istnieją konkretne sygnały, które powinny zapalić czerwoną lampkę. Typowe objawy ortoreksji, na które wskazują specjaliści, to obsesyjne sprawdzanie etykiet i składu każdego produktu oraz stopniowe eliminowanie całych grup pokarmowych (np. glutenu, nabiału czy cukru) bez medycznych wskazań. Warto też zwrócić uwagę, czy twoje dziecko odczuwa silny lęk, gdy „bezpieczne” jedzenie nie jest dostępne, i czy z powodu restrykcyjnej diety unika spotkań towarzyskich lub rodzinnych posiłków.
Perfekcjonizm i płeć. Kto jest najbardziej narażony na ortoreksję?
Okazuje się, że kluczowym czynnikiem ryzyka jest specyficzny rodzaj perfekcjonizmu. Jak wyjaśniają psychologowie, w przypadku ortoreksji nie chodzi o lęk przed popełnieniem błędu, ale o wewnętrzne dążenie do bycia doskonałym we wszystkim, co się robi. Ta potrzeba osiągnięcia ideału przenosi się na talerz, gdzie każdy posiłek musi być perfekcyjnie „czysty” i zdrowy.
Co ciekawe, badania opublikowane w 2024 roku wskazują na paradoksalny związek – na ortoreksję bardziej narażone są osoby kształcące się w kierunkach związanych z żywieniem, np. studenci dietetyki. Warto też pamiętać, że choć problem częściej dotyka dziewcząt, to według dostępnych danych chłopcy stanowią około jednej trzeciej osób z zaburzeniami odżywiania, ale często pozostają niezdiagnozowani.
Jak pomóc nastolatkowi z ortoreksją? Rola psychoterapii i dietetyka
Jeśli zachowanie twojego dziecka wzbudza niepokój, kluczowa jest szybka reakcja. Nieleczona ortoreksja, jak pokazują analizy z 2024 roku, może prowadzić do poważnych niedoborów żywieniowych i problemów zdrowotnych. Zastanawiając się, jak pomóc dziecku z zaburzeniami odżywiania, warto wiedzieć, że leczenie, które rekomendują eksperci, opiera się na psychoterapii, często poznawczo-behawioralnej. Kluczowa jest także współpraca z dietetykiem, który pomoże odbudować zdrową relację z jedzeniem i przywrócić elastyczność w diecie, bez poczucia winy.
