Fobie specyficzne zaliczane są do grupy zaburzeń nerwicowych. Mianem tym określa się stan, gdzie u pacjenta przejawy lęku pojawiają się w związku z jakimś jednym, ściśle określonym czynnikiem lub sytuacją.
Dość znanymi fobiami specyficznymi są np. arachnofobia oraz akrofobia (czyli lęk wysokości), problemów tego rodzaju, o których słyszy się raczej rzadko, wyróżnia się jednak bardzo dużo. Jako przykład można tutaj podać filofobię (lęk przed zakochaniem), ablutofobię (lęk przed myciem) czy astrapofobię.
Spis treści:
- Astrafobia - co to jest
- Przyczyny astrapofobii
- Objawy astropofobii
- Objawy somatyczne astropofobii
- Konsekwencje lęku przed burzą
- Rozpoznanie astropofobii
- Leczenie astropofobii
- Lęk przed burzą... u zwierząt
Astrapofobia - co to jest
Termin astrapofobia wywodzi się z połączenia dwóch greckich słów: astrape, oznaczającego błyskawicę oraz phobos, rozumianego jako strach. Nie trzeba chyba już teraz szerzej tutaj tłumaczyć tego, czego boją się pacjenci z astrapofobią – otóż tego rodzaju fobia specyficzna to nic innego jak lęk przed burzą. Tak naprawdę problem ten spotykany może być u osób w różnym wieku, dość często dotyczy on jednak dzieci.
Na początku obecnego wieku, w jednym z przeprowadzonym w Stanach Zjednoczonych badań, okazało się, że u najmłodszych astrapofobia może być nawet trzecią najczęściej występującą fobią specyficzną.
Przyczyny astrapofobii
Zasadniczo obawy przed błyskami i piorunami mamy niejako zapisane w naszych genach – w zamierzchłej przeszłości burze bardzo szybko mogły bowiem doprowadzić do zniszczenia całych nawet prymitywnych osad ludzkich. Do dziś zresztą wiadomo, że porażenie piorunem może skończyć się tragicznie, bo nawet i zgonem.
Tak jak jednak pewnego stopnia obawy przed burzą są całkowicie naturalne, tak już obawy bardzo nasilonego stopnia, które towarzyszą temu zjawisku naturalnemu, za stan prawidłowy z całą pewnością uznać nie można.
Podobnie jak w przypadku innego typu fobii specyficznych, tak i w przypadku astrapofobii nie sposób powiedzieć, co dokładnie doprowadza do jej wystąpienia. Podejrzewa się, że na rozwój lęku przed burzą wpływ może mieć:
- doświadczenie traumatycznych wydarzeń związanych z burzą (np. bycie świadkiem tego, jak ktoś został porażony piorunem),
- „przejmowanie” obaw przed burzą od bliskich osób (przede wszystkim dotyczyć to może dzieci – jeżeli ich opiekunowie przejawiają wyraźne obawy w czasie, gdy za oknem szaleją pioruny, podobny problem może pojawiać się ostatecznie i u dziecka).
Na wystąpienie astrapofobii szczególnie narażone są te osoby, które cierpią na innego jeszcze rodzaju zaburzenia psychiczne – jako przykłady jednostek, z którymi współistnieć może lęk przed burzami, podać można zaburzenia lękowe czy zaburzenia depresyjne.
Czytaj: Hydroksyzyna dla dzieci środkiem na nerwicę lękową? Niebezpieczny trend wśród rodziców
Entomofobia (lęk przed owadami) - przyczyny, objawy, leczenie
Objawy astropofobii
Wtedy, gdy na niebie zbierają się ciemne chmury, wielu ludzi pospiesznie udaje się do domów, gdzie zamykają wszystkie okna. Pacjenci z astrapofobią również tak czynią, aczkolwiek to zdecydowanie nie wszystko. Lęk przed burzą może być tak silny, że może on być przyczyną podejmowania przez doświadczającą go osobę zachowań, które uznać można wręcz za absurdalne.
Należą do nich:
- ukrywanie się w różnych miejscach w mieszkaniu – zazwyczaj wybierane są takie, w których grzmoty nie będą słyszalne i mogą nimi być np. piwnica czy szafa
- chowanie się pod łóżkiem
- korzystanie z zatyczek do uszu (w celu uniknięcie słuchania grzmotów)
- bardzo szczelne zasłanianie wszystkich okien w swoim domu
Objawy somatyczne astropofobii
W trakcie burzy osoba z astrapofobią odczuwa przede wszystkim silny lęk, problem ten odbija się jednak nie tylko na psychice – pacjenci doświadczać mogą również i somatycznych (czyli cielesnych) przejawów lęku. Wśród nich można wymienić m.in.:
- przyspieszoną czynność serca
- duszność
- drżenie rąk
- wzmożenie potliwości ciała
W skrajnych przypadkach – przy bardzo nasilonym lęku przed burzą – pacjent słyszący grzmoty lub widzący pioruny może nawet wpadać w panikę.
Czytaj: Fobia szkolna - jak pokonać lęk przed szkołą
Konsekwencje lęku przed burzą
Z astrapofobią związane są niestety nie tylko zachowania, które pacjent przejawia bezpośrednio w momencie wystąpienia burzowej aury. Zdarza się bowiem, że osoba z tą fobią specyficzną zaczyna bardzo czujnie (czasami wręcz obsesyjnie) śledzić ogólne prognozy pogody czy też przewidywania dotyczące występowania samych tylko burz. Prowadzić to może do tego, że pacjent z tym zaburzeniem może nie być w stanie wyjść z domu dopóty, dopóki nie upewni się on, że w danym dniu nie jest przewidywane wystąpienie burzy.
Zdarza się również, że członek rodziny z astrapofobią odmawia wyjazdu z bliskimi na wakacje – odmowa może pojawiać się chociażby przy próbach nakłonienia go do wycieczki w miesiącach letnich w góry (co wiązać się może z tym, że wtedy właśnie w naszym kraju dość często pojawiają się burze oraz z tym, że pacjent może się obawiać pozostania na otwartej przestrzeni w czasie ewentualnego ich wystąpienia).
Rozpoznanie astrapofobii
Jednokrotne, nasilone nawet obawy występujące w czasie burzy zdecydowanie nie pozwalają stwierdzić istnienia u kogoś astrapofobii. Najczęściej wspomina się o tym, że rozpoznać lęk przed burzami można wtedy, gdy związane z nim objawy utrzymują się u pacjenta przez minimum sześć miesięcy.
Szczególną rozwagę należy zachować przy podejrzeniu astrapofobii u dzieci. W tej bowiem grupie wiekowej różne obawy są całkowicie naturalne – wraz z czasem i następującym rozwojem dziecka większość z nich całkowicie samoistnie przemija.
Człowiek, który obawia się burzy, najpierw musi więc być dokładnie obserwowany – jeżeli jego lęk występuje przez dłuższy czas, wtedy zdecydowanie należy już podjąć kroki, które będą mogły doprowadzić do ustąpienia tego zaburzenia.
Leczenie astrapofobii
U osób z astrapofobią, w celu pokonania problemu, najistotniejsza jest psychoterapia. Ogólnie najczęściej zalecaną w tym przypadku metodą jest psychoterapia poznawczo-behawioralna. Ma ona na celu umożliwienie pacjentowi znalezienia przyczyn jego lęku, a także pokazanie mu, że jego obawy są zwyczajnie za bardzo nasilone.
Czasami niektóre osoby z lękiem przed burzą zastanawiają się, czy pomóc im mogłoby stosowanie jakichś leków. Prawda jest taka, że leczenie astrapofobii polega po prostu na pracy z terapeutą – przy pomocy farmaceutyków nie jest możliwe pokonanie tej fobii specyficznej.
Jeżeli osobom zmagającym się z tą jednostką zlecane są jakiekolwiek leki, to są to jedynie preparaty przeciwlękowe do stosowania doraźnego, które pacjent mógłby zażyć w razie pojawienia się u niego wyjątkowo nasilonego lęku.
Lęk przed burzą u… zwierząt
Co ciekawe, astrapofobia to problem występujący u ludzi, ale i – nawet dość często – u zwierząt. Okazuje się, że przejawy tego zaburzenia spotykane mogą być u nawet 30 procent spośród wszystkich psów, rzadziej zaś – aczkolwiek również – niepokój w trakcie burzy zauważalny jest u kotów.
Nie do końca wiadomo, w jakim mechanizmie u domowych milusińskich rozwijać się miałby tego rodzaju problem, jedną z dotyczących tego hipotez jest ta, według której podczas burzy u psów dochodzi do znaczącego zwiększenia stężenia w ich organizmach hormonu stresu, czyli kortyzolu.
