Dur brzuszny - przyczyny, objawy i leczenie

Dur brzuszny wywoływany jest przez pałeczki duru brzusznego. Przebieg choroby bywa dość ciężki i doprowadzić może do poważnych powikłań, takich jak np. perforacja jelita. Zapobiegać durowi brzusznemu można poprzez przestrzeganie zasad higieny, ale też szczepiąc się przeciw tej chorobie.

W Polsce o durze brzusznym – przynajmniej obecnie – raczej nie mówi się dużo. W pierwszej połowie XX wieku sytuacja była skrajnie odmienna: dur brzuszny (zwany również tyfusem) był w naszym kraju jedną z najczęściej występujących chorób zakaźnych i odnotowywano wtedy nawet kilkadziesiąt tysięcy zachorowań na dur w ciągu roku.

Aktualnie w Polsce stwierdza się tylko pojedyncze zachorowania na dur brzuszny. W naszym kraju choroba jest rzadko spotykana, czy jest więc w ogóle sens o niej wspominać? Otóż jak najbardziej – zagraniczne podróże nie budzą dzisiaj niczyjego zdziwienia, a w pewnych rejonach świata zarazić się durem brzusznym jest stosunkowo łatwo. 

Spis treści:

1. Jak można zarazić się durem brzusznym?
2. W jakich rejonach świata najczęściej występuje dur brzuszny?
3. Jakie są objawy duru brzusznego?
4. Jakie mogą być powikłania duru brzusznego?
5. Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu duru brzusznego?
6. Jak leczyć tę chorobę?
7. Kto powinien zaszczepić się przeciw durowi brzusznemu?

Jak można zarazić się durem brzusznym?

Dur brzuszny to jedna z tzw. chorób brudnych rąk. Najczęściej do zakażenia bakterią powodującą tę chorobę dochodzi drogą pokarmową. Zarażeni durem ludzie mogą wydalać bakterię wraz z kałem lub moczem. Kiedy patogenami zostaną zakażone różne produkty, np. woda lub pokarm, po ich spożyciu może dojść do zarażenia durem brzusznym.

Choroba rozwija się dopiero po pewnym czasie od znalezienia się patogenu w organizmie człowieka. Początkowo, z przewodu pokarmowego, bakteria dostaje się do otaczającej jelita tkanki chłonnej. Drobnoustroje zmierzają ku białym krwinkom, w których wnętrzu mogą nie tylko przebywać, ale i nawet się namnażać. Po różnym od tego momentu czasie – mogącego liczyć zarówno kilka dni, jak i nawet kilka tygodni – pałeczki Salmonella typhi przedostają się do krwioobiegu i wtedy właśnie pojawiają się u ludzi objawy duru brzusznego.

W jakich rejonach świata najczęściej występuje dur brzuszny?

Według amerykańskiej organizacji CDC (Centers for Disease Control and Prevention) na świecie rocznie występuje ponad 20 milionów przypadków duru brzusznego. W Polsce choroby tej prawie się nie spotyka, w Europie zasadniczo również. Z jednostką tą można się zetknąć w takich rejonach kuli ziemskiej, jak Afryka, Azja (głównie Azja Południowa), Indonezja czy Ameryka Łacińska.

Jakie są objawy duru brzusznego?

Dur brzuszny nie ma jednolitych objawów, ponieważ kiedy bakteria zaczyna krążyć we krwi, docierać może do wielu tkanek i narządów. Wśród możliwych objawów duru brzusznego wymienia się takie problemy, jak:

• długo utrzymująca się gorączka (wysoka, sięgająca 40 stopni Celsjusza),
• bóle brzucha,
• znaczne pogorszenie samopoczucia i osłabienie,
• bóle głowy,
• wzdęcia,
• zaparcia (możliwe są również biegunki, występują one jednak rzadziej od zaparć),
• powiększenie węzłów chłonnych,
• spowolnienie czynności serca,
• powiększenie wątroby i śledziony,
• zaburzenia świadomości,
• charakterystyczna wysypka (nazywana ona jest „różyczką durową”, przybiera postać plamek oraz grudek i typowo zmiany skórne w przebiegu duru brzusznego lokalizują się na skórze klatki piersiowej lub nadbrzusza).

Na dur brzuszny cierpieć mogą osoby w dowolnym wieku, co ciekawe jednak, ciężki przebieg duru brzusznego obserwuje się raczej tylko u dorosłych pacjentów – dur brzuszny u dzieci przebiega zdecydowanie łagodniej.

Jakie mogą być powikłania duru brzusznego?

Dur brzuszny to poważna choroba nie tylko ze względu na to, jakie są jej objawy – poważne mogą być również powikłania tego schorzenia. Wśród nich wymienia się różne stany, które stanowią zagrożenie życia, np. krwawienie z przewodu pokarmowego, zapalenie otrzewnej czy perforacja (pęknięcie) jelita. Powikłaniami duru brzusznego mogą być również i zapalenie mózgu, zapalenie wsierdzia oraz posocznica, a także wiele innych problemów.

Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu duru brzusznego?

W celu postawienia diagnozy konieczne są odpowiednie badania. Najczęściej wykorzystywana analizą jest wykrywanie obecności drobnoustroju we krwi lub w moczu chorego, możliwe jest również przeprowadzenia badania kału na obecność pałeczek duru brzusznego.

Jak leczyć tę chorobę?

Dur brzuszny jest chorobą bakteryjną, w związku z czym osobom chorym podawane są antybiotyki. Typowo u osób dorosłych stosowane są leki z grupy fluorochinolonów, z kolei w przypadku małych dzieci – u których wspomniane wyżej środki są przeciwwskazane – podawane są im antybiotyki z grupy cefalosporyn. Leczenie duru brzusznego trwa zazwyczaj przez kilka (około 10) dni.

Pacjentom z durem brzusznym podawane mogą być również i inne preparaty, których wybór zależny jest od występujących u danego chorego zaburzeń. W leczeniu objawowym duru brzusznego wykorzystuje się środki przeciwgorączkowe, istotne jest również nawadnianie pacjentów celem eliminacji występujących w przebiegu choroby zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej.

Kto powinien zaszczepić się przeciw durowi brzusznemu?

W krajach, gdzie choroba ta występuje szczególnie często należy dbać o przestrzeganie higieny osobistej. Częste mycie rąk, spożywanie tylko przegotowanej wody i umytych owoców oraz warzyw w znaczący sposób zmniejszają ryzyko zarażenia się durem brzusznym.

O profilaktyce duru brzusznego warto jednak pomyśleć nie tylko już będąc na zagranicznych wakacjach, ale i na pewien czas przed udaniem się w podróż. Mowa tutaj o szczepionce na dur brzuszny, zalecanej osobom udającym się do krajów, w których występuje omawiane schorzenie.

Istnieje szczepienie przeciwko durowi brzusznemu, które przyjmuje się w jednej dawce przynajmniej na dwa tygodnie przed podróżą. Szczepienie to nie jest obowiązkowe (znajduje się ono w grupie szczepień zalecanych) i jego koszt pacjenci muszą niestety ponieść samodzielnie – sięga on zwykle około 200-300 złotych.

Patrząc na to jednak z drugiej strony, jedna dawka szczepionki na dur brzuszny może zapewnić odporność przeciwko tej chorobie na nawet 2-3 lata. Pod uwagę trzeba wziąć również to, że poniesienie tych kosztów może uchronić nas zarówno przed uciążliwymi objawami duru brzusznego, jak i przed jego groźnymi powikłaniami. Z tych właśnie względów w sytuacji, kiedy to wyjeżdżamy do części świata, w której dur brzuszny występuje często, naprawdę warto rozważyć skorzystanie ze szczepionki na tę chorobę.

Sprawdź: Aktualny kalendarz szczepień