Dziecko oddycha ustami - przyczyny i skutki nieprawidłowego toru oddechowego

U dzieci w wieku przedszkolnym często obserwuje się nieprawidłowy tor oddychania - tor ustny. Przyczyny dysfunkcji oddychania są różne, a ich skutki mogą wpływać niekorzystnie na rozwój dziecka.

Oddychanie jest jedną z podstawowych, złożonych czynności życiowych dzięki której dokonuje się wymiana gazowa zewnętrzna (pobieranie tlenu i wydychanie tlenku węgla). Prawidłowy sposób oddychania to typ piersiowo-brzuszny, podczas którego następuje równomierne rozszerzenie całej klatki piersiowej, wsparte pracą przepony. W trakcie aktu mówienia powietrze wdychane jest głównie ustami, a wydychane ustami lub nosem.

Bardzo ważne jest oddychanie podczas snu i w spoczynku – prawidłowe oddychanie to wdech i wydech nosem z domkniętymi ustami, zwartymi zębami i językiem ułożonym na podniebieniu twardym. Jest to naturalny i najbardziej pożądany sposób oddychania.

Spis treści:

1. Oddychanie przez usta - przyczyny
2. Oddychanie przez usta - skutki
3. Dziecko oddycha ustami - co należy zrobić

Oddychanie przez usta - przyczyny

Nos odgrywa bardzo ważną rolę w trakcie oddychania- ociepla i oczyszcza powietrze przedostające się do płuc. Częste infekcje kataralne, alergie, polipy w nosie, skrzywiona przegroda nosowa, obrzęk błon śluzowych w jamie nosowej, powiększone migdały podniebienne oraz trzeci migdał są częstymi przyczynami nieprawidłowego oddychania. W sytuacji gdy nos jest niedrożny, tor oddechowy zostaje zablokowany więc kompensacyjnie zaczynamy oddychać ustami.

Czytaj: Domowe sposoby na katar: u dziecka, zatokowy, w ciąży

Oddychanie torem ustnym może objawiać się u dzieci z wrodzoną lub nabytą hipotonią mięśni narządu żucia i twarzy, nieprawidłowościami w budowie aparatu artykulacyjnego - wadami zgryzu, skróconym wędzidełkiem podjęzykowym, podniebieniem gotyckim. Także u dzieci, które mają tendencje do nietypowych nawyków- w okresie przedszkolnym ssą kciuk, przetrzymują palce lub zabawki w ustach oraz zbyt długo są karmione butelką ze smoczkiem lub ssą smoczek. W zależności od czasu wystąpienia przyczyny, nieprawidłowy tor oddechowy może pojawiać się na każdym etapie rozwoju dziecka. Dlatego bardzo ważna jest obserwacja sposobu oddychania.

Oddychanie przez usta - skutki

Oddychanie torem ustnym jest niewątpliwie niekorzystne dla rozwoju i funkcjonowania dziecka. Nieogrzane i nieoczyszczone powietrze przedostające się do płuc może przyczyniać się do występowania infekcji górnych dróg oddechowych oraz osłabienia odporności.U dziecka które śpi z rozchylonymi ustami mogą pojawiać się zaburzenia snu, co wtórnie skutkuje przewlekłym zmęczeniem, trudnościami w koncentracji uwagi. Dzieci z nieprawidłowym torem oddechowym często wydają się być bardziej męczliwe niż ich rówieśnicy, mniej aktywne i spostrzegawcze. Patologiczne oddychanie przez usta może wpływać niekorzystnie na rozwój układu oddechowego, klatki piersiowej oraz narządu żucia.

Przy stale rozchylonych wargach oraz nieprawidłowej pozycji spoczynkowej języka (język leży płasko na dnie jamy ustnej) mięśnie twarzy pracują nieprawidłowo - dochodzi do obniżenia napięcia mięśnia okrężnego ust, mięśni policzków i żuchwy co wpływa na wygląd twarzy, budowę zgryzu oraz wystąpienie nadmiernego ślinienia się. Funkcjonalne nieprawidłowości mięśni twarzy i języka będące konsekwencją nieprawidłowego oddychania mogą przyczyniać się do trudności w rozwoju artykulacji oraz wystąpienia wad wymowy.

Dziecko oddycha ustami - co należy zrobić

Gdy zaobserwujemy u swojego dziecka, że często oddycha ustami podczas snu lub w spoczynku np. gdy słucha bajki - ma rozchylone usta, język ułożony płasko na dnie jamy ustnej lub wsunięty między siekacze należy jak najszybciej ustalić przyczynę. Skonsultować objawy z lekarzem pierwszego kontaktu lub laryngologiem, który sprawdzi drożność nosa i górne drogi oddechowe.

Specjalistą, który także pomoże ocenić sposób oddychania, zaleci dodatkowe konsultacje w zależności od potrzeb i współwystępujących nieprawidłowości (np. z laryngologiem, fizjoterapeutą, ortodontą, neurologiem) oraz dobierze i poprowadzi odpowiednie ćwiczenia jest logopeda/neurologopeda.

Należy pamiętać, że istotnym elementem terapii nieprawidłowego toru oddechowego jest usunięcie przyczyny, a także stałe monitorowanie drożności nosa i oddechu, który jak zostało wyżej wspomniane ma ogromne znaczenie dla rozwoju różnych funkcji u dziecka.

Polecamy: Zaburzenia mowy u dzieci: dyslalia, afazja, giełkot i jąkanie [PORADNIK]

Agnieszka Jaszczuk, neurologopeda, terapeuta integracji sensorycznej, pedagog specjalny