Zespół sawanta – zaburzenie czy wyjatkowy dar?

Zespół sawanta dotyczy osób z dysfunkcjami układu nerwowego i charakteryzuje się ponadprzeciętnymi, wybiórczymi umiejętnościami, które ujawniają się głównie w postaci niezwykłej pamięci mechanicznej, zdolności matematycznych, artystycznych lub językowych.

Spis treści

1. Zespół sawanta – niezwykłe umiejętności
2. Zespół sawanta – terapeutyczne zdolności

Zespół sawanta zwykle kojarzy się z autyzmem, ponieważ występuje u co dziesiątej osoby z tym zaburzeniem. Rzadziej pojawia się u osób z niepełnosprawnością intelektualną lub uszkodzeniami mózgu.

Cechy syndromu mają charakter wrodzony, natomiast może się on pojawić w wyniku urazów, uszkodzeń lub chorób mózgu. Przyczyny występowania syndromu sawanta nie są jednoznaczne. Najczęściej pojawia się kwestia aktywności prawej półkuli, która odpowiedzialna jest za pamięć, zdolności artystyczne i przestrzenne. Zdecydowana większość zdiagnozowanych sawantów to mężczyźni.

Czytaj: Zespół Aspergera – jak funkcjonuje dziecko z syndromem Aspergera

Zespół sawanta – niezwykłe umiejętności

Osoby z cechami zespołu sawanta wykazują pewne wybiórcze i wybitne zdolności, mimo znacznych trudności w samodzielnej egzystencji, funkcjonowaniu społecznym i poznawczym w wyniku wrodzonych lub nabytych deficytów układu nerwowego. Posiadają niezwykłą pamięć (wzrokową, słuchową, czuciową), która umożliwia im idealne odtwarzanie np. usłyszanej muzyki, widzianego obrazu, przeczytanej książki lub danych z różnych dziedzin. Charakterystyczne i wybiórcze umiejętności ujawniają się w kilku obszarach, opisane przypadki osób z zespołem sawanta dotyczyły:

• zdolności rachunkowych - błyskawicznego i bezbłędnego przeliczania skomplikowanych działań, precyzyjnego odmierzania czasu i podawania dnia tygodnia na podstawie wyznaczonej daty (nawet o kilkadziesiąt lat wstecz lub przód);
• zdolności manualnych, plastycznych i wizualnych, które umożliwiają min. kopiowanie lub tworzenie dzieł malarskich i rzeźbiarskich z pamięci (widzianych przez chwilę), zachowując najdrobniejsze szczegóły,
• umiejętności językowych umożliwiających posługiwanie się kilkoma językami (często bez pełnego rozumienia), odtwarzanie z pamięci jednorazowo przeczytanej książki lub dialogów z filmu (także bez rozumienia treści);
• zdolności muzycznych tj. granie na kilku instrumentach i odtwarzanie usłyszanych utworów, bez wcześniejszego uczenia się;

Czytaj: Niepełnosprawność intelektualna. Jak pomóc dziecku z niepełnosprawnością intelektualną?

Warto podkreślić, że umiejętności te nie są wynikiem wieloletniej nauki i ćwiczeń określonych czynności. Pojawiają się nagle, bez znaczącego zaangażowania. Są to zdolności wyizolowane, obejmujące pewien obszar umiejętności, które dla przeciętnego człowieka są niemożliwe do pełnego opanowania. Posiadane zdolności osobie z zespołem sawanta mogą towarzyszyć całe życie, natomiast zdarza się, że nagle zanikają.

Zespół sawanta – terapeutyczne zdolności

Zespół sawanta współwystępuje z innymi zaburzeniami. Dotyczy osób zmagających się z wieloma trudnościami w wykonywaniu codziennych czynności. Fenomenalne zdolności które posiadają, mogą natomiast być dla nich pewną formą terapii. Wykorzystując swoje mocne strony, osoba z syndromem sawanta może rozwijać zainteresowania, budować pewność siebie, a także poczucie sprawczości i przynależności do grupy społecznej. Dlatego w przypadku osób z zespołem sawanta, nie należy traktować wybiórczych umiejętności jako cechy zaburzeń, natomiast rozwijać je i jak najlepiej wykorzystać w codziennym funkcjonowaniu.

Obecnie opisano około 100 osób z zespołem sawanta, najsłynniejszymi są Leslie Lemke, Daniel Tammet, Alonzo Clemons oraz Kim Peek Jednym, którego historię można zobaczyć w filmie „Rain Men”.

Czytaj: Kiedy z dzieckiem pójść do psychologa, a kiedy do pedagoga i psychiatry?

Agnieszka Jaszczuk

Neurologopeda, pedagog specjalny, terapeuta wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, terapeuta Integracji Senosorycznej. Posiada kilkuletnie doświadczenie w pracy z dziećmi, także z wyzwaniami rozwojowymi. Ukończyła wiele kursów i szkoleń, które umożliwiają jej całościowo spojrzeć na rozwój dziecka.

Agnieszka Jaszczuk, neurologopeda, terapeuta integracji sensorycznej, pedagog specjalny