Szkoła waldorfska: na czym polega działanie szkoły waldorfskiej i czym się różni od tradycyjnych placówek?

Szkoła waldorfska to alternatywa wobec szkół tradycyjnych. W Polsce szkoły waldorfskie są uznawane za eksperymentalne i podlegają Kuratorium Oświaty. Jaka jest geneza powstania szkoły waldorfskiej i na czym polega jej działanie?

Spis treści

1. Szkoła waldorfska: jak powstała?
2. Szkoła waldorfska: przedszkole
3. Szkoła waldorfska: szkoła podstawowa
4. Szkoła waldorfska: kontrowersje

W Polsce rodzice mogą zapisać swoje dziecko do szkoły waldorfskiej na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum. Są to szkoły niepubliczne, posiadające uprawnienia szkół publicznych. Istnieją również przedszkola stosujące tę metodę. Nie jest jednak ona jeszcze w naszym kraju bardzo popularna. Oficjalna strona Związku Szkół i Przedszkoli Waldorfskich w Polsce informuje, że do tej pory działają cztery szkoły podstawowe, mające prawo posługiwania się tą nazwą, dwie, które działają zgodnie z tą pedagogiką, ale nazwą "waldorfska" się nie posługują oraz dwa gimnazja funkcjonujące na tej samej zasadzie. Mamy też dziewięć tego typu przedszkoli. Szkoła waldorfska podzielona jest na trzy etapy edukacji, również ponadgimnazjalnej, jednak nie ma jeszcze w Polsce liceów tego typu. Na czym więc nauka w placówkach działających według szkoły waldorfskiej polega i jak wyglądają początki tej metody?

>> Przeczytaj również: Prace domowe - czy i jak dużo nauczyciele powinni zadawać dzieciom?

Szkoła waldorfska: jak powstała?

Twórcą szkoły waldorfskiej jest Rudolf Steiner, austriacki filozof. Swoje założenia sformułował na przełomie XVIII i XIX wieku, a po raz pierwszy wdrożono je w szkole przy zakładach Waldorff-Astoria w Stuttgarcie w 1919 roku. Stąd właśnie nazwa metody, którą alternatywnie nazywa się również pedagogiką waldorfską. Steiner był także twórcą idei antropozofii (gr. ánthropos - człowiek i sophia - mądrość). Głównym jej założeniem jest rozwój dziecka. Nauczyciel ma dziecku w nim pomagać, być jego przewodnikiem, opiekunem. To on ma się dostosować do kreatywności dziecka, a nie odwrotnie. Według Steinera skoki rozwojowe dziecka następują co siedem lat. W szkole waldorfskiej duży nacisk kładzie się na rozwój pasji ucznia, a przede wszystkim poszanowanie jego wolności.

>> Przeczytaj również: Aktywność ruchowa - ile potrzebuje jej dziecko i dlaczego jest tak ważna? >>

Szkoła waldorfska: przedszkole

Działanie szkoły waldorfskiej jest zupełnie inne niż tej tradycyjnej - dzieci w przedszkolu nie uczą się czytać ani pisać. Największy nacisk kładzie się bowiem w tym wieku na wspólną zabawę, naukę pracy w grupie, rozwój umiejętności artystycznych, które dla Steinera były bardzo ważne. Dlatego też przedszkolaki razem gotują, malują, sprzątają. Dużo czasu spędzają również na świeżym powietrzu. Ten etap nauczania trwa do siódmego roku życia dziecka. Osoby, które po raz pierwszy wejdą do waldorfskiego przedszkola czy szkoły, mogą być zaskoczone wystrojem: ma on jak najbardziej przypominać warunki panujące w domu: jest kolorowo, radośnie, ciepło. Wychowawca czuwa nad dziećmi i pozwala im wybrać drogę rozwoju, w kierunku, w którym czują się najmocniejsze. Zajęcia, w których uczestniczą dzieci, odbywają się według powtarzalnych rytmów, np. w każdy poniedziałek odbywa się malowanie, a godzina jedenasta jest przeznaczona na śpierwanie. Szczególnie popularnymi w przedszkolach waldorfskich aktywnościami są zabawy ruchowe, śpiew, eurytmia i sztuka żywego słowa. Dzieci często organizują wystąpienia dla rodziców. Na tym etapie nie pojawiają się w nim żadne podręczniki. Podobnie jest zresztą w szkole podstawowej.

>> Przeczytaj również: Jaki komputer dla dziecka - stacjonarny czy laptop - który lepiej kupić? >>

Szkoła waldorfska: szkoła podstawowa

W podstawówkach dzieci mają jednego nauczyciela od pierwszej do szóstej klasy. To on naucza większości przedmiotów i to od niego wiele zależy - ma za zadanie wspierać rozwój swoich podopiecznych i pełnić wobec nich funkcję przewodnika. Nauczyciel w szkole waldorfskiej musi wykazywać się kreatywnością w tworzeniu zajęć, by nie powtarzać cały czas tego samego. Przez wszystkie lata nauki między nauczycielem a dziećmi nawiązuje się mocna więź, szkoły ściśle współpracują też z rodzicami. Dzieci uczą się w kilku blokach tematycznych przez kilka tygodni, np. najpierw język polski, później matematyka, historia. Dopiero po kilku miesiącach wraca się do przedmiotu nauczanego wcześniej - i tak na zmianę. Podobnie jak w przypadku przedszkoli, i tutaj stawia się nacisk na naukę przez doświadczenie, na wyrażanie siebie w różnych artystycznych formach. Pedagogika steinerowska zakłada, że uczniowie nie powinni otrzymywać ocen, dlatego też o ich postępach na świadectwie informują opisy. Szkoły jednak, zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Edukacji, umieszczają obok nich również stopnie. Uczniowie szkół waldorfskich przystępują do tych samych egzaminów, co dzieci uczące się w tradycyjnych placówkach.

>> Przeczytaj również: Szkoły prywatne - na czym polega rekrutacja i jakie testy zdaje dziecko? >>

Szkoła waldorfska: kontrowersje

Szkoła waldorfska budzi wiele kontrowersji. Przede wszystkim trudny do wyobrażenia jest fakt, że dzieci przedszkolne w ogóle nie uczą się czytać i pisać, a uczniowie podstawówek bardzo rzadko korzystają z podręczników i uczy ich najczęściej tylko jeden nauczyciel. Zaufania nie budzi również niewystawianie ocen i specyficzne warunki nauki: uczeń i nauczyciel znają się bardzo dobrze. Dzieci uczą się więc bez większego stresu, ale dorastają w specyficznym, zamkniętym środowisku. Kolejne wątpliwości związane są z osobą samego pomysłodawcy szkoły waldorfskiej - Rudolfa Steinera, który był antropozofem, gnostykiem, uważanym przez niektórych za wizjonera. Szkołom waldorfskim zaurzuca się sekciarstwo i głośno krytykuje w środowiskach katolickich.

Zwolennicy szkoły waldorfskiej argumentują jednak, że dzieci, które do niej uczęszczają, są otwarte, łatwo nawiązują kontakty, wyróżniają się kreatywnością i głową pełną pomysłów. Uczniowie tego typu szkół zdają egzaminy na równym bądź większym poziomie niż średnia w kraju. Tak mówią dane opublikowane m. in. na stronie Waldorfskiej Szkoły Podstawowej w Krakowie czy Szkoły Waldorfskiej w Warszawie (tu porównanie z wynikami w powiecie). Szkoła waldorfska największą popularnością cieszy się w Niemczech, Wielkiej Brytanii i w Skandynawii. Swoich zwolenników ma również w Stanach Zjednoczonych. Absolwentkami tego typu szkół są m. in. Jennifer Aniston i Sandra Bullock.