Guzy jajnika: przyczyny, objawy i leczenie guzów jajnika

Guz jajnika może wskazywać na różnego rodzaju schorzenia: zarówno zmiany złośliwe, jak i łagodne torbiele. Jakimi każde z nich charakteryzują się objawami, co jest ich przyczyną i w jaki sposób przebiega leczenie guzów jajnika?

Spis treści

1. Guz jajnika: torbiele jajnika
2. Torbiele jajnika - przyczyny
3. Torbiele jajnika - objawy
4. Czym jest zespół policystycznych jajników?
5. Guz jajnika: mięśniaki jajnika
6. Mięśniaki jajnika - przyczyny
7. Mięśniaki jajnika - objawy
8. Mięśniaki jajnika - leczenie
9. Guz jajnika: nowotwory złośliwe
10. Nowotwory złośliwe jajnika - przyczyny
11. Nowotwory złośliwe jajnika - objawy
12. Nowotwory złośliwe jajnika - leczenie

Guz jajnika nie musi zawsze oznaczać nowotworu, może wskazywać również na inne zmiany: torbiele czy mięśniaki. Przeczytaj, jak je leczyć i jakie sa ich przyczyny. Z badań przeprowadzonych w ramach Ogólnopolskiej Kampanii Społecznej "Diagnostyka jajnika" wynika, że aż 38 procent kobiet nie odwiedziło w ciągu ostatniego roku ginekologa. Tymczasem rak jajnika jest drugim najczęściej występującym nowotworem narządów rodnych w Polsce, a na świecie każdego roku umiera z jego powodu 140 tysięcy kobiet. Częste wizyty u lekarza są tym bardziej ważne, że choroby jajników nierzadko w początkowej fazie, kiedy najłatwiej sobie z nimi poradzić, nie dają żadnych objawów. 

Przeczytaj również, jakie są najczęstsze przyczyny bólu jajnika w ciąży

Guz jajnika: torbiele jajnika

Jedną z przyczyn wyczuwalnego guza jajnika w podbrzuszu może być torbiel jajnika. Przypomina ona balonik wypełniony przezroczystym płynem i może się znajdować w jednym jajniku lub w obu - w jego wnętrzu, na zewnątrz lub w jego ścianie.

Torbiele jajnika - przyczyny

Wyróżniamy kilka rodzajów torbieli jajnika - każdy z nich ma inną przyczynę:

• Torbiele endometroidalne - endometrium to błona śluzowa wyściełająca macicę. Jednak jeśli fragmenty śluzówki zaczynają się odrywać i wędrować po organizmie, mogą też trafić do jajników. Torbiele endometroidalne są wypełnione gęstą i ciemną krwią, a jeśli pękną, mogą prowadzić do zapalenia otrzewnej.
• Torbiele czynnościowe - powstają w wyniku nieprawidłowości w trakcie cyklu miesiączkowego. Jeśli cykl przebiega właściwie, dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa, który uwalnia komórkę jajową. Jeśli jednak pęcherzyk nie pęknie, tworzy się torbiel czynnościowa.
• Torbiele dermatoidalne - w ich składzie mogą się znajdować włosy, tkanka kostna, komórki tłuszczowe. Nie do końca wiadomo, jaka jest przyczyna ich powstania.

Przeczytaj również:

Na czym polega operacja usunięcia jajników?

Endometrioza - objawy i leczenie endometriozy

Torbiele jajnika - objawy

Guz jajnika w postaci torbieli w początkowej fazie nie daje żadnych objawów i najczęściej kobiety dowiadują się o nim po badaniu USG. Dopiero gdy są już bardzo duże, można się spotkać z takimi objawami jak:

• zaburzenia miesiączkowania: krwawienia pomiędzy miesiączkami
• ból jajnika, na którym ulokowała się torbiel
• możliwość wyczucia guza jajnika w bolącym miejscu
• wymioty
• mdłości
• bóle głowy

Torbiele jajnika - leczenie

Większość torbieli jajnika stanowią torbiele czynnościowe, które najczęściej są zmianą łagodną i nie przekształcają się w nowotwór złośliwy. Najczęściej lekarze zalecają po prostu obserwację cyst, zwłaszcza że częstotliwość ich występowania wśród kobiet w wieku rozrodczym - kiedy jajniki pracują - jest duża. Tylko niekiedy potrzebne jest leczenie operacyjne. Warto dodać, że aby wykryć torbiel jajnika nie wystarczy zwykłe USG - konieczne jest wykonanie USG dopochwowego.

Przeczytaj również, jak przebiega leczenie w przypadku zespołu policystycznych jajników

Czym jest zespół policystycznych jajników?

Guz jajnika: mięśniaki jajnika

Mięśniak jajnika jest bardzo rzadko występującym nowotworem. Tylko od 0,5 do 1 procent wszystkich zmian łagodnych na jajnikach stanowi właśnie mięśniak. Występują więc znacznie rzadziej niż mięśniaki macicy, które z kolei są najczęstszym nowotworem niezłośliwym u kobiet.

Mięśniaki jajnika - przyczyny

Mięśniak jajnika powstaje z tkanki mieśniowej gładkiej. Najczęściej komórki tego rodzaju guza jajnika pochodzą z naczyń krwionośnych - ich komórek mięśni gładkich, mogą też pochodzić z komórek mięśni gładkich więzadeł jajnika, jak również zróżnicowanych komórek zarodkowych badź wielopotencjalnych komórek zrębu jajnika. Mięśniak jajnika najczęściej pojawia się u kobiet przed lub po menopauzie, zazwyczaj na jednym jajniku i nie przybiera dużych rozmiarów. Nie oznacza to jednak, że nie może pojawić się u kobiet w wieku rozrodczym lub nawet u dziewczynek.

Mięśniaki jajnika - objawy

Mięśniaki często nie dają żadnych objawów, mogą jednak zostać zdiagnozowane za pomocą badania histopatologicznego. W przypadkach kobiet, u których objawy tego rodzaju guza jajnika się pojawiły można wyróżnić:

• wymioty

• bóle brzucha
• płyn w jamie opłucnej
• płyn w osierdziu
• wodobrzusze

Mięśniaki jajnika - leczenie

U młodych kobiet, gdy choroba nie jest bardzo zaawansowana, prowadzi się zwykle leczenie oszczędzające, pozwalające im na zachowanie zdolności prokreacji - usuwany zostaje chory jajnik z jajowodem. Jeśli mięśniakowi jajnika towarzyszy mięśniak macicy, często wykonuje się histerektomię, czyli usunięcie trzonu i szyjki macicy wraz z jajnikiem i jajowodem. Jednak coraz popularniejsze są nowoczesne metody - laparoskopia i embolizacja - pozwalające na zachowanie macicy.

Przeczytaj również: Rak a ciąża - nie musisz wybierać między życiem swoim a dziecka!

Guz jajnika: nowotwory złośliwe

Na raka złośliwego jajnika co roku choruje około 3 tysięcy Polek. Niestety, większość z nich - około 2 tysięcy - najprawdopodobniej nie pokona tej choroby. Nowotwór jajnika jest bardzo podstępną chorobą, ponieważ długo nie daje żadnych objawów. Gdy się pojawiają, często jest już za późno na wyleczenie. Dlatego tak ważna jest diagnostyka. Ważne jest więc, by co najmniej raz w roku odwiedzać ginekologa, wykonywac cytologię, USG dopochwowe, USG jamy brzusznej - te dwa ostatnie nawet dwa razy w roku. Jeśli w rodzinie danej osoby któraś z kobiet miała raka jajnika lub raka piersi, warto wykonać badania genetyczne na obecność mutacji genów BRCA 1 i BRCA 2.

Nowotwory złośliwe jajnika - przyczyny

Nadal trudno powiedzieć, co przyczynia się do powstania nowotworu złośliwego jajnika. Wiadomo natomiast o wystąpowaniu czynników, które zwiększają ryzyko jego pojawienia się. Wśród nich wymienić należy:

• wystąpienie mutacji genów BRCA1 i BRCA2
• wystąpienie raka jajnika lub raka piersi w najbliższej rodzinie
• zaburzenia w gospodarce hormonalnej jajników
• bezdzietność
• urodzenie pierwszego dziecka po 35. roku życia
• niepłodność

Ryzyko wystąpienia nowotworów złośliwych jajnika zmiejsza stosowanie antykoncepcji hormonalnej i karmienie piersią.

Przeczytaj również o chorobach nowotworowych u kobiet w ciąży

Nowotwory złośliwe jajnika - objawy

Nowotwór jajnika daje późne i niecharakterystyczne objawy. Można je zaobserwować dopiero, gdy guz jajnika ma nawet 5-7 cm. Wśród nich wyróżnić można:

• bóle brzucha
• powiększający się obwód brzucha
• wzdęcia
• zaparcia, którym towarzyszy biegunka
• niestrawność i brak apetytu
• uczucie sytości i pełnego brzucha
• płyn w jamie otrzewnej - zaawansowane stadium
• płyn w jamie opłucnej - zaawansowane stadium
• krwawienie z pochwy - zaawansowane stadium
• ucisk na sąsiednie narządy - zaawansowane stadium

Nowotwory złośliwe jajnika - leczenie

Aby zdiagnozować guz jajnika, wykonuje się badanie USG podbrzusza i jajników. Najdokładniejsze jest USG dopochwowe. Najczęściej wykonuje się operację - usunięcie macicy razem z jajnikami i jajowodami oraz wyrostka robaczkowego i sieci większej. Operacji towarzyszy chemioterapia, złożona zazwyczaj z 6 cyklów. Podobnie jak w przypadku mięśniaka jajnika, jeśli kobieta jest w wieku rozrodczym, a nowotwór nie jest zaawansowany, wykonuje się operację oszczędzającą. Po operacji konieczne są systematyczne kontrole u lekarza.

Według klasyfikacji FIGO, czyli Międzynarodowej Federacji Ginekologii i Położników rokowania w przypadku raka jajnika są niekorzystne. Jeśli został on wykryty w I stadium, odsetek przeżyć pięcioletnich wynosi 72 procent, jeśli jednak stało się tak w IV stadium choroby, wynosi on tylko 5 procent. Co więcej, u około 40 procent chorych obserwuje się wznowienie choroby. Dlatego tak ważna w przypadku guza jajnika jest profilaktyka, pozwalająca na wczesne wykrycie choroby.