Według Psychology Today kluczowe kompetencje życiowe zaczynają się od umiejętności, na które dziś często brak czasu lub cierpliwości: samokontroli, zarządzania czasem, rozwiązywania problemów i emocjonalnej wytrzymałości. Innymi słowy: czasem to, co wydaje się najtrudniejsze, sprawia, że budujemy naprawdę mocne fundamenty.
Człowiek odporny psychicznie: dlaczego ciężka praca i samodyscyplina mają znaczenie
Forrest Taley podkreśla, że dzieci nabywają kluczowych kompetencji do radzenia sobie z życiem poprzez:
- codzienne obowiązki (ścielenie łóżka, odrabianie lekcji, wykonywanie zadań pomimo braku natychmiastowej nagrody),
- małe wyzwania (przeczytanie książki, nauczenie się piosenki lub wiersza),
- umiejętne stawianie granic przez rodziców (z wyjaśnieniem, dlaczego to ważne).
Pozwala to dzieciom uczyć się, że nie wszystko i natychmiast musi iść po ich dziecięcej myśli.
Natychmiastowa gratyfikacja (nagroda za nic lub za coś) uczy je natomiast, że nie liczy się wysiłek, tylko spełnianie życzeń (a prędzej czy później stanie twarzą twarz z życiem, gdzie ta zasada zupełnie nie obowiązuje).
Odroczona gratyfikacja. Jak wprowadzić ją w wychowanie dziecka
Odraczanie gratyfikacji to według ekspertów doskonały trening dla odporności emocjonalnej. Oto 5 wskazówek, jak wprowadzić ją do codzienności dziecka:
- Cele i nagrody – zaplanuj, że po zrobieniu zadania dziecko poczeka na małą nagrodę (np. deser po sprzątnięciu klocków);
- Najpierw obowiązki (dostosowane do wieku) potem przyjemności - gdy dziecko woli przyjemności od obowiązków, nie denerwuj się, tylko powiedz "Zaczynamy od pracy, potem czas na zabawę";
- Tzw. modele samodyscyplinujące – mów głośno o tym, jak organizujesz czas: „Najpierw zrobię zakupy, potem pobawię się z tobą”;
- Nauka radzenia sobie z trudem – kiedy dziecko cierpi przysłowiowe katusze, sprzątając zabawki/odrabiając lekcje/ucząc się wiersza/pomagając w nakrywaniu do stołu, powiedz „To trudne, wiem, ale dajesz radę, bo próbujesz”.
- Nauka rozwiązywania problemów (w końcu problemy nie zawsze rozwiązują się od razu) - ucz dziecko szukania sposobów na pokonywanie trudności (niech wie, że może poprosić o radę, że może wystarczy chwila przerwy lub przeciwnie - skoncentrowanie się).
To wszystko nie znaczy, że mamy zrezygnować z kolejnych (coraz droższych) zabawek czy przyjemności dla dziecka. Zdaniem psychologów, wprowadzając w życie odraczanie gratyfikacji - sprawimy jedynie, że dziecko nauczy się doceniać prezenty. Gdy upominki nie są czymś oczywistym - automatycznie zyskują na wartości.
