Nagłośnia to struktura układu oddechowego, której celem jest chronienie go – np. w czasie przyjmowania płynów czy pokarmów – od przedostawania się do jego wnętrza niepożądanych substancji (nagłośnia zamyka w tym celu światło dróg oddechowych). W prawidłowych warunkach chrząstka ta odgrywa ważną rolę, problemy pojawiają się jednak w sytuacji, kiedy nagłośnia negatywnie wpływa na drożność dróg oddechowych wtedy, kiedy to powinny one z kolei pozostawać otwarte. Taki problem może mieć miejsce w tym przypadku, gdy u pacjenta wystąpi zapalenie nagłośni.
W przeszłości zapalenie nagłośni było chorobą spotykaną zdecydowanie częściej niż obecnie – szacuje się, że od kiedy w latach 80. poprzedniego wieku dostępne stało się szczepienie przeciwko patogenowi, który może wywoływać właśnie tę chorobę, liczba zachorowań na zapalenie nagłośni zmniejszyła się o ponad 90%.
Spis treści:
- U kogo najczęściej spotykane jest zapalenie nagłośni?
- Jakie są przyczyny zapalenia nagłośni?
- Jakie są objawy zapalenia nagłośni?
- Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu zapalenia nagłośni?
- Jak przebiega leczenie zapalenia nagłośni?
- Czy można zapobiegać zapaleniu nagłośni?
U kogo najczęściej spotykane jest zapalenie nagłośni?
Jeszcze do niedawna zapalenie nagłośni uznawane było za chorobę typowo dziecięcą – zwykle rozpoznawano ją u bardzo młodych pacjentów, do szóstego roku życia. Obecnie sytuacja uległa zmianie i zapalenie nagłośni spotykane jest podobnie często u małych i starszych dzieci, jak i u osób dorosłych. Według statystyk amerykańskich, w ciągu roku schorzenie rozpoznawane jest u około jednej na sto tysięcy osób.
Jakie są przyczyny zapalenia nagłośni?
Patogenem, który najczęściej wywołuje zapalenie nagłośni, jest Haemophilus influenzae typu B (w skrócie Hib). W przeszłości to właśnie ta bakteria wywoływała przeważającą większość przypadków tej infekcji, obecnie jednak – ze względu na stosowane metody zapobiegania zapaleniu nagłośni – schorzenie rozwija się również i w związku z zakażeniami innymi gatunkami bakterii. Wśród innych patogenów, które również mogą wywoływać stan zapalny nagłośni, wymienić można m.in. pneumokoki (Streptococcus pneumoniae), drobnoustroje z gatunku Streptococcus pyogenes czy gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus).
Czytaj: Pneumokoki - szczepionka na pneumokoki ma sens
Zapalenie nagłośni najczęściej ma podłoże bakteryjne, możliwe jest jednak i to, że to groźne schorzenie rozwinie się u pacjenta z całkowicie innych przyczyn. Zdarza się, że stan zapalny nagłośni wynika z przebycia poparzenia dróg oddechowych.
Jakie są objawy zapalenia nagłośni?
Podstawowym objawem zapalenia nagłośni jest duszność. Wynika ona ze zwężenia dróg oddechowych – kiedy to u chorego dojdzie do zapalenia nagłośni, struktura ta ulega obrzękowi. Wskutek właśnie obrzęku nagłośnia ulega powiększeniu, co finalnie prowadzi do zmniejszenia drożności dróg oddechowych.
Wraz z dusznością pojawiają się z kolei różne problemy, które związane są ze zmniejszonymi dostawami tlenu do organizmu – oddech dziecka z zapaleniem nagłośni może stawać się szybki i płytki, oprócz tego wyraźnie widoczne może być u niego zwiększenie wysiłku oddechowego czy sinica.
Czasami, ze względu na odczuwanie duszności, dzieci odczuwają silnego stopnia niepokój lub stają się bardzo pobudzone. Zapalenie nagłośni u dziecka może również skutkować przybieraniem przez nie nietypowej pozycji ciała – maluch może pochylać głowę i tułów ku przodowi, co bierze się stąd, że w takiej pozycji łatwiej jest dziecku oddychać.
Wśród innych możliwych objawów zapalenia nagłośni wymieniane są:
- gorączka,
- ból gardła,
- trudności z przełykaniem,
- świst krtaniowy (zjawisko pojawiające się w związku ze znacznym zwężeniem światła dróg oddechowych),
- ślinotok,
- chrypka.
Podkreślenia wymaga tutaj to, że zapalenie nagłośni zazwyczaj rozwija się bardzo szybko. Jednego dnia dziecko może zdawać się całkowicie zdrowe, drugiego zaś mogą nagle pojawiać się u niego wspomniane trudności z oddychaniem oraz inne wymienione wyżej objawy zapalenia nagłośni.
Jakie badania wykonuje się przy podejrzeniu zapalenia nagłośni?
Widząc u dziecka poważne trudności z oddychaniem, powiązane z zasinieniem skóry, ślinotokiem czy trudnościami z połykaniem, rodzice nie powinni zwlekać – przy podejrzeniu zapalenia nagłośni najistotniejsze jest to, aby maluch jak najszybciej znalazł się pod opieką lekarzy.
Rozpoznanie stanu zapalnego nagłośni możliwe jest zwykle na podstawie stwierdzenia u pacjenta typowych dla tej jednostki objawów. Owszem, możliwe jest przeprowadzenie badań, podczas których uda się stwierdzić np. obrzęk nagłośni – takim badaniem jest np. laryngoskopia – jeżeli w ogóle, to trzeba je jednak wykonywać ze szczególnie dużą ostrożnością. Konieczność jej zachowania bierze się stąd, że jakiekolwiek manipulacje w okolicach krtani u osób cierpiących na stan zapalny nagłośni mogą skutkować odruchowym, całkowitym zamknięciem światła dróg oddechowych.
Pojawiać się może tutaj pytanie: co natomiast z badaniami laboratoryjnymi – czy są one wykonywane w diagnostyce zapalenia nagłośni? Owszem, istnieje możliwość oznaczenia chociażby poziomów markerów stanu zapalnego we krwi, w praktyce jednak raczej unika się analiz laboratoryjnych u chorych z podejrzeniem zapalenia nagłośni. Odstępuje się od nich zarówno z powodu tego, że ich wyniki nie są konieczne do postawienia diagnozy, jak i ze względu na to, że u wielu dzieci pobranie krwi związane jest z tak dużym stresem, że może ono prowadzić ostatecznie do tego, że u pacjenta dojdzie do wspominanego wcześniej odruchowego zamknięcia światła dróg oddechowych.
Czytaj: Morfologia krwi u dziecka - interpretacja wyników badań krwi, normy, przekroczenia
Jak przebiega leczenie zapalenia nagłośni?
Na wstępie wspomnieć należy o tym, że stan zapalny nagłośni bezwzględnie stanowi powód do hospitalizacji. Zapalenie nagłośni najczęściej jest chorobą bakteryjną, wydawać by się więc mogło, że podstawowym postępowaniem w jego przypadku jest rozpoczęcie u chorego antybiotykoterapii. Owszem, podawanie pacjentowi tego rodzaju leków jest oczywiście ważne, w praktyce jednak istotniejsze jest innego rodzaju oddziaływanie.
W leczeniu zapalenia nagłośni najważniejsze jest bowiem zapewnienie drożności dróg oddechowych – w sytuacji, gdy u chorego wyraźnie widoczne są przejawy niewydolności oddechowej, konieczne może być przeprowadzenie u niego intubacji dotchawiczej (rzadko, zamiast takowej, wykonywane są tracheotomia lub konikotomia). Intubacja u wielu rodziców może budzić niemałego stopnia przerażenie, w praktyce jednak zabieg ten zdecydowanie może korzystnie wpływać na rokowania chorych. Tak jak bowiem ogólna śmiertelność w przypadku zapalenia nagłośni szacowana jest na 6%, tak wtedy, gdy chorzy wcześnie trafiają pod opiekę lekarzy i zostają w razie potrzeby zaintubowani, śmiertelność z powodu tej choroby zmniejsza się do około 1%.
Największe zagrożenie związane z zapaleniem nagłośni to właśnie ryzyko nagłego zamknięcia światła dróg oddechowych. Po tym, gdy ryzyko tego problemu zmaleje, u pacjenta rozpoczynane jest leczenie skierowane ku przyczynie stanu zapalnego nagłośni. Jak już wcześniej wspominano, najczęściej choroba ta wynika z infekcji bakteryjnej i wtedy pacjentowi zalecane jest przyjmowanie antybiotyków. Typowo wykorzystywana jest w tym przypadku antybiotykoterapia dożylna.
Czytaj: Antybiotyki u dzieci: co trzeba wiedzieć o antybiotykach?
Czy można zapobiegać zapaleniu nagłośni?
Już na samym wstępie wspominano o tym, że częstość występowania zapalenia nagłośni zmniejszyła się wtedy, kiedy to pojawiła się metoda profilaktyki zakażeń bakterią, która wywoływać może właśnie wspomnianą wyżej chorobę. Mowa tutaj o szczepieniu przeciwko Haemophilus influenzae typu B. Przebycie szczepienia przeciwko temu drobnoustrojowi – ze względu na to, że wywoływać zapalenie nagłośni mogą również i inne niż Hib drobnoustroje – nie sprawia, że ryzyko zachorowania na zapalenie nagłośni spada do zera, ryzyko to jednak w znaczący sposób maleje.
Czytaj: Szczepienie Hib - co warto wiedzieć o szczepionce Hib?
