Spis treści
Termin entomofobia wywodzi się z greki – powstał on z połączenia słów entomos (owad) i phobos (lęk, strach). Problem zaliczany jest do zaburzeń lękowych z grupy fobii i określa się go również jako insektofobię lub lęk przed owadami.
W przebiegu entomofobii pacjent może lękać się przeróżnych stworzeń – obawy mogą u niego wywoływać zarówno pszczoły, jak i chrząszcze, mrówki czy komary i motyle. Problem ten jest więc zdecydowanie szerszy od innych, zasadniczo podobnych fobii, takich jak np. apifobia (lęk przed pszczołami).
Insektofobia występować może u ludzi będących w dowolnym wieku – zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Co jednak doprowadza do tego, że ludzie zaczynają się lękać tak powszechnych w naszym środowisku stworzeń, jakimi są owady?
Entomofobia – przyczyny
Naukowcy już od wielu lat analizują, jakie mogą być przyczyny różnych fobii specyficznych, mimo tego do tej pory nie udało się jednoznacznie ustalić patogenezy tychże zaburzeń psychicznych. Obecnie dominuje pogląd, jakoby różne zaburzenia lękowe – w tym także i entomofobia – pojawiały się wskutek współdziałania kilku różnych grup czynników, wśród których wymienia się przede wszystkim czynniki genetyczne oraz środowiskowe.
O udziale genów w rozwijaniu się entomofobii miałby przekonywać jeden fakt – otóż w sytuacji, kiedy w rodzinie danego człowieka ktoś zmagał się z jakimiś fobiami specyficznymi, wtedy ryzyko, że problemy tego typu wystąpią i u innych członków tejże rodziny, jest zwiększone.
Za możliwe przyczyny entomofobii uznawane są jednak również i zgoła odmienne czynniki. Mowa tutaj przede wszystkim o różnych traumatycznych przejściach. W przypadku lęku przed owadami takowymi mogłyby być nieprzyjemne zdarzenia związane z zetknięciem się z tymi bezkręgowcami, np. ukąszenie przez pszczołę.
Zetknąć się jednak można i z poglądem, według którego występowanie entomofobii miałoby być całkowicie… naturalne. Otóż niektórzy uczeni są zdania, iż tak naprawdę lęk przed owadami – szczególnie w zamierzchłej przeszłości – zwiększał szanse ludzi na przeżycie. W końcu kontakt z owadami czasem jest bardzo nawet niebezpieczny – tak bywa np. w przypadku osób, które są uczulone na jad pszczół i które zostaną użądlone przez takiego owada. W takim ujęciu unikanie owadów miałoby na celu po prostu zapobiegać wystąpieniu negatywnych konsekwencji tego kontaktu.
Objawy entomofobii
Głównym objawem entomofobii jest lęk. Charakterystyczne jest tutaj to, że lęk występuje u pacjenta w sytuacji, kiedy zetknie się on z owadem (np. zobaczy obok siebie mrówkę czy komara), ale i występować on może również i wtedy, kiedy pacjent tylko pomyśli o owadach lub gdy ktoś wspomni na głosach o tych bezkręgowcach.
Sam już lęk zdecydowanie może być uciążliwym uczuciem, nie jest on jednak jedynym problemem, którego doświadczają pacjenci cierpiący na insektofobię. Nieprzyjemnym obawom towarzyszyć mogą bowiem również i somatyczne (fizykalne) przejawy lęku. Zaliczają się do nich m.in.:
- duszność,
- przyspieszenie czynności serca,
- ból głowy,
- znaczne wzmożenie potliwości,
- zawroty głowy,
- nudności,
- przyspieszony oddech.
Tego typu problemy mogą mieć różnorakie nasilenie, możliwe jest nawet to, że pacjent z entomofobią doświadczy epizodów paniki.
Konsekwencje entomofobii
Lęk przed owadami to tak naprawdę jedna z bardziej uciążliwych dla pacjentów fobii specyficznych. Owady są przecież w naszym środowisku szeroko rozpowszechnione – oczywiście zetknąć się z nimi można przede wszystkim w środowisku naturalnym, jednakże wszyscy przecież wiemy, że bytują one powszechnie również i w naszych domach. Z tego właśnie powodu pacjenci z insektofobią mogą wyjątkowo często doświadczać lęku, mogą oni również – w celu zminimalizowania ryzyka zetknięcia się z owadem – podejmować się różnych, często nawet niebezpiecznych dla ich zdrowia, zachowań.
Niektórzy ludzie z entomofobią intensywnie, czasami wręcz obsesyjnie, sprzątają swoje mieszkanie. To jeszcze nie jest jednak najgorsze – zdarza się też, że osoba zmagająca się z lękiem przed owadami próbuje wyeliminować wszelkie owady ze swojego domu z wykorzystaniem różnych środków owadobójczych. Preparaty te, niestety, są szkodliwe nie tylko dla bezkręgowców, ale i dla ludzi – używane w nadmiarze, nawet dosyć szybko mogą doprowadzić do różnych powikłań zdrowotnych.
Pacjent z entomofobią może mieć świadomość zagrożeń wynikających ze stosowania insektycydów, a mimo to – przez dręczące go doznania lękowe – i tak może on nie być w stanie powstrzymać się od korzystania z tychże preparatów.
Zobacz także:
Jak złagodzić swędzenie po ukąszeniu w ciąży?
Ugryzienie kleszcza a ciąża – czy istnieje ryzyko wystąpienia boreliozy u dziecka?
Ukąszenia owadów – gdy dziecko zostanie pogryzione przez MESZKI
PIERWSZA POMOC DLA DZIECKA: ukąszenie przez żmiję lub owada
Psychiatra dziecięcy: czym się zajmuje psychiatra dla dzieci?
Leczenie lęku przed owadami
Analizując powyższe doskonale widać, iż entomofobia nie jest błahym problemem. Czy można więc pacjentom zaproponować jakieś sposoby na to, aby pokonać tę fobię specyficzną? Szczęśliwie jak najbardziej tak. Pacjentom cierpiącym na lęk przed owadami proponowana jest psychoterapia – w przypadku fobii specyficznych wykorzystanie znajduje zazwyczaj terapia poznawczo-behawioralna.
Stosowana bywa również i terapia ekspozycyjna, w której pacjent – w kontrolowanych warunkach i pod opieką terapeuty – styka się z czynnikiem wywołującym u niego lęk, w tym przypadku z owadami. Ten rodzaj terapii ma na celu niejako przyzwyczajenie pacjenta do czynnika budzącego u niego lęk i sprawić, że pacjent przestanie w końcu doświadczać obaw przy stykaniu się z nim.
Psychoterapia stanowi rzeczywiście podstawową metodę leczenia entomofobii, czasami jednak pacjentom zalecane jest również stosowanie preparatów przeciwlękowych. Farmakoterapia rzeczywiście odgrywać może rolę w terapii lęku przed owadami, ale tylko pomocniczą – leki doprowadzają bowiem jedynie do tymczasowego zamaskowania objawów entomofobii, tak naprawdę wcale ich one jednak nie usuwają.
