Inseminacja: na czym polega i jaka jest jej skuteczność?

Inseminacja jest zabiegiem, który bywa stosowany w przypadku problemów z zajściem w ciążę. To zabieg bardzo mało inwazyjny. Jak jednak jest ze skutecznością inseminacji? Czy decydując się na inseminację, trzeba się liczyć z poniesieniem dużych kosztów?

O inseminacji więcej słyszy się dopiero od niedawna, tak naprawdę zabieg ten w medycznym świecie gości jednak już od długiego czasu. Pierwszą udokumentowaną inseminację wykonano bowiem już w 1884 roku. Przebieg tamtego zabiegu był nawet nie tyle ciekawy, co dość kontrowersyjny – pierwszą inseminację wykonano w Filadelfii i lekarz, który się tym zajmował, wykorzystał nasienie jednego ze swoich studentów (kierował się on przy tym kryterium, którym był… jak najlepszy wygląd dawcy), a sam zabieg wykonano u niepoinformowanej wcześniej, nieprzytomnej pacjentki.

Powyższy opis zdecydowanie może wzbudzić dreszcze. Obecnie inseminacja ma zdecydowanie bardziej konwencjonalny charakter. Czym jest inseminacja?

Spis treści

1. Na czym polega inseminacja?
2. Jakie są wskazania do inseminacji?
3. Jakie są przeciwwskazania do inseminacji?
4. Jak wyglądają przygotowania do zabiegu? 
5. Jak przebiega zabieg inseminacji?
6. Skuteczność inseminacji
7. Czy po inseminacji występują jakieś powikłania?
8. Koszt inseminacji: czy inseminacja jest droga?

Na czym polega inseminacja?

Inseminacja w pewnym stopniu przypomina naturalny sposób, w którym dochodzi do zapłodnienia – zabieg polega bowiem na wprowadzeniu męskiego nasienia do kobiecych dróg rodnych. Ze względu na to, dokąd trafia nasienie, wyróżnia się trzy rodzaje inseminacji:

• inseminację domaciczną (IUI, intrauterine insemination), która obecnie cieszy się największą popularnością,
• inseminację doszyjkową (ICI, intracervical insemination),
• inseminację dojajowodową (ITI, intratubal insemination), która współcześnie – ze względu na to, że nie wykazano, aby jej skuteczność była większa od prostszej inseminacji domacicznej – jest wykonywana bardzo rzadko.

Przeczytaj: Dlaczego nie mogę zajść w ciążę? Najczęstsze przyczyny niepłodności

Jakie są wskazania do inseminacji?

Inseminacja bywa wskazana jako technika wspomaganego rozrodu w przypadku par, które mają problemy z zajściem w ciążę. Zabieg może być wykonywany zarówno w przypadku, kiedy problemy z płodnością występują u mężczyzny, jak i w sytuacji, kiedy zaburzenia występują u kobiety. W przypadku panów, problemami, które mogą stanowić wskazania do inseminacji, są np. odchylenia dotyczące parametrów nasienia (mogą nimi być chociażby obniżona liczba plemników w ejakulacie czy też ich zmniejszona ruchliwość).

Stanami, które mogą występować u kobiet i przy których może być wykonywana inseminacja, są z kolei endometrioza, zaburzenia bądź brak owulacji czy istnienie w obrębie śluzu szyjkowego przeciwciał skierowanych przeciwko plemnikom.

Jeszcze innym, dotychczas niewymienionym problemem, który ciężko przypisać do tylko jednej płci i przy którym bywa przeprowadzana inseminacja, jest niepłodność idiopatyczna, czyli stan, gdzie para nie może zajść w ciążę, a jednocześnie nie udaje się stwierdzić, co jest przyczyną istniejących zaburzeń.

Jakie są przeciwwskazania do inseminacji?

Istnieje niestety szereg różnych problemów, przy których istnieniu – nawet wtedy, kiedy para chciałaby skorzystać z inseminacji – zabiegu tego przeprowadzić nie można. Przeciwwskazania do inseminacji występują głównie u kobiet i do takowych zaliczyć można m.in.:

• choroby nowotworowe żeńskich narządów rozrodczych,
• niedrożność jajowodów,
• stany zapalne narządów miednicy mniejszej.

Istnieje jednak i przeciwwskazanie do inseminacji, które dotyczy mężczyzn – mowa tutaj o nieprawidłowościach dotyczących nasienia. W sytuacji, kiedy w spermie stwierdzone zostaną bakterie, raczej nie istnieje możliwość wykorzystania takiego materiału do zabiegu. Podobnie jest wtedy, kiedy w nasieniu jest bardzo mało plemników lub nie ma ich wcale – wykorzystanie takiego nasienia do inseminacji zasadniczo mijałoby się z celem. To, że partner kobiety posiada jednak nieodpowiednie nasienie, nie jest równoznaczne z tym, że w ogóle nie może ona skorzystać z inseminacji. Istnieje bowiem możliwość skorzystania z nasienia pochodzącego od dawcy.

Przeczytaj: Dawcy nasienia: 7 faktów, które warto o nich wiedzieć

Jak wyglądają przygotowania do zabiegu? 

Inseminacja nie jest skomplikowanym zabiegiem – zasadniczo polega ona na tym, że z wykorzystaniem cewnika do dróg rodnych (w przypadku IUI, najczęściej wykorzystywanym rodzaju inseminacji, konkretnie do macicy) wprowadzane jest poddane odpowiedniej obróbce nasienie. Informacją, która z pewnością może zainteresować wiele pacjentek, jest to, że najczęściej wprowadzaniu nasienia do dróg rodnych nie towarzyszą dolegliwości bólowe. Czas trwania zabiegu sięga zwykle zaledwie kilku minut – zdecydowanie dłużej trwać zaś może przygotowanie do inseminacji.

Zobacz: 7 rzeczy, o których powinnaś pamiętać przed zajściem w ciążę

Jak przebiega zabieg inseminacji?

Aby zabieg mógł być jak najbardziej skuteczny, należy go wykonać w optymalnym momencie – momentem tym jest okres owulacji, czyli czas, kiedy w kobiecym organizmie pojawia się przygotowana do zapłodnienia komórka jajowa. U części pacjentek, przygotowywanych do inseminacji, dochodzi tylko do obserwacji (drogą monitorowania cyklu na drodze m.in. badań USG) momentu wystąpienia owulacji. U innych zaś kobiet - takich, które zmagają się z zaburzeniami owulacji – konieczne może się okazać stymulowanie owulacji. W tym celu pacjentkom podawane są różne leki, głównie takie, jak cytrynian klomifenu oraz gonadotropiny.

Do inseminacji potrzebne jest męskie nasienie – pewne przygotowania do zabiegu obowiązują więc również i mężczyznę. Oddanie nasienia do inseminacji następuje na drodze masturbacji. Bardzo ważne jest jednak to, aby dochodziło do tego po zachowaniu kilkudniowej abstynencji seksualnej (różne są zalecenia dotyczące czasu utrzymywania wstrzemięźliwości – zwykle wspomina się jednak o 3-7 dniowym okresie abstynencji seksualnej).

Skuteczność inseminacji

Czy warto w ogóle rozważyć przebycie tej procedury w sytuacji zmagania się z problemami z zajściem w ciążę? Tutaj jednoznacznej odpowiedzi udzielić jest ciężko, co wynika chociażby z tego, że różne są statystyki dotyczące skuteczności inseminacji. Można spotykać się z informacjami, według których efektywność tej metody wspomagania rozrodu rozciąga się od około 10 do 25 proc. na cykl.

Pierwsza inseminacja może nie przynieść upragnionej ciąży, czy można więc podejmować kolejne próby? Jak najbardziej tak, ale inseminacji nie przeprowadza się w nieskończoność. Najczęściej zabieg powtarza się do sześciu razy – jeżeli mimo tych kilku prób parze nadal nie udaje się zajść w ciążę, warto rozważyć wtedy skorzystanie z innej metody (mowa tutaj o zapłodnieniu pozaustrojowym, popularnie określanym jako in vitro).

Przeczytaj: Choroby jąder a bezpłodność u mężczyzn: skręt jądra, rak, zwapnienia

Czy po inseminacji występują jakieś powikłania?

Inseminacja jest zasadniczo mało inwazyjną procedurą, w związku z czym ewentualne powikłania pojawiają się po niej rzadko. Różne komplikacje po inseminacji są jednak możliwe, szczęśliwie jednak najczęściej mają one dość łagodny charakter. Możliwymi powikłaniami po inseminacji są przede wszystkim plamienia z dróg rodnych, przejściowe bóle brzucha oraz zakażenia narządów miednicy mniejszej.

Koszt inseminacji: czy inseminacja jest droga?

Klinik i gabinetów medycznych, które zajmują się wykonywaniem inseminacji, znaleźć można bardzo wiele i to w wielu różnych miastach. Wykonując inseminację w warunkach prywatnych, trzeba się liczyć z poniesieniem dość znacznych kosztów: cena inseminacji (pojedynczego zabiegu) sięga zwykle kilkuset, około 700-1000, złotych. Koszty te mogą być jeszcze większe w sytuacji, kiedy do zabiegu wykorzystywane jest nasienie pochodzące od dawcy. Powyżej widać doskonale, że inseminacja jest dość kosztowna – szczęśliwie nie jest jednak tak, że mniej zamożne pary, zmagające się z trudnościami z zajściem w ciążę, pozostają ze swoim problemem same. Inseminacja znajduje się w gronie świadczeń refundowanych przez NFZ i w placówkach, które mają podpisany odpowiedni kontrakt, możliwe jest jej przebycie w ramach opłacanego ubezpieczenia zdrowotnego.

Przeczytaj: Niepłodność męska: przyczyny, diagnostyka i leczenie