Funkcjonowanie poznawcze - czym są zdolności poznawcze?

Funkcjonowanie poznawcze jest zdolnością organizmu człowieka do odbierania, przetwarzania i zapamiętywania informacji płynących z otaczającego nas świata. Informacje te są przez nas wykorzystywane do codziennego funkcjonowania. Jakie są podstawowe zdolności poznawcze i jak je wspierać?

Spis treści

1. Funkcje poznawcze - spostrzeganie
2. Funkcje poznawcze - uwaga
3. Funkcje poznawcze - pamięć
4. Funkcje poznawcze - język
5. Funkcje poznawcze - myślenie logiczne
6. Rola rodziców w rozwoju funkcji poznawczych dziecka

Każdy dzień dostarcza nam nowych doświadczeń, poznajemy ludzi, odwiedzamy dotąd nieznane nam miejsca, zdobywamy nowe informacje.

Poznanie świata i możliwość odnalezienia się w społeczeństwie oraz wykorzystanie zdobytej wiedzy w codziennym życiu umożliwiają nam nabywane od najmłodszych lat funkcje poznawcze.

Z artykułu dowiesz się:

• Funkcje poznawcze - spostrzeganie
• Funkcje poznawcze - uwaga
• Funkcje poznawcze - pamięć
• Funkcje poznawcze - język
• Funkcje poznawcze – myślenie logiczne
• Rola rodziców w rozwoju funkcji poznawczych dziecka

Funkcje poznawcze - spostrzeganie

Spostrzeganie - czyli odbiór i interpretacja bodźców docierających z otoczenia. Proces spostrzegania warunkują zmysły (dotyk, czucie głębokie, wzrok, słuch, węch, smak), dzięki którym mamy możliwość rozpoznania cech i znaczenia obiektów znajdujących się w naszym zasięgu.

Funkcje poznawcze - uwaga

Uwaga jest umiejętnością, która umożliwia selekcję bodźców docierających jednocześnie do naszego ciała, ze względu na ich przydatność. Wybieramy i koncentrujemy się na bodźcu, który w danym momencie jest dla nas ważny, ignorując inne.

U małych dzieci uwaga jest mimowolna, wyzwalana przez nowy i atrakcyjny dla nich bodziec z otoczenia (głośny dźwięk, kolorowe ilustracje).

Dzieci nie są wstanie w pełni kontrolować uwagi, bodziec przyciąga ją bez ich woli.

Od około trzeciego roku życia zaczyna rozwijać się uwaga dowolna, dzięki której mamy możliwość skupienia się na tym, co w danym momencie jest najistotniejsze.

Czas skupienia uwagi na bodźcu wydłuża się równocześnie ze zdolnościami rozwijającego się mózgu.

Funkcje poznawcze - pamięć

Pamięć - to dzięki tej funkcji rejestrujemy, gromadzimy, a następnie przywołujemy zdobyte informacje z różnych źródeł zmysłowych.

To dzięki pamięci zdobywamy i wykorzystujemy wiedzę, uczymy się nowych czynności.

Umożliwia nam ona również codzienne funkcjonowanie społeczne i zawodowe - zapamiętujemy m.in. drogę do pracy, zasady panujące w określonym otoczeniu, imiona członków rodziny.

Funkcje poznawcze - język

Język - jest ukształtowanym społecznie systemem symboli, który służy do komunikowania się. Dzięki językowi możemy wyrażać swoje myśli, ale również odbierać informacje werbalne z otoczenia.

U dzieci młodszych (do 3.-4. roku życia) proces uczenia opiera się głównie na doświadczeniach motorycznych, manipulacyjnych i sensorycznych, ponieważ ich zasób słownictwa biernego oraz czynnego jest w trakcie rozwoju, pamięć słowna jak i trwałość odebranych informacji werbalnych może być słabsza.

Funkcje poznawcze - myślenie logiczne

Myślenie logiczne - jest złożoną zdolnością, dzięki której wykorzystujemy zdobytą wiedzę i doświadczenia do zaplanowania i wykonania codziennych czynności. Myślenie logiczne pozwala nam integrować nowe informacje z już uzyskanymi, jak również modyfikować je.

Rola rodziców w rozwoju funkcji poznawczych dziecka

Mózg dziecka rozwija się bardzo dynamicznie (najintensywniej w pierwszych trzech latach życia). Każdego dnia uczy się ono nowych umiejętności.

By proces poznawania świata był jak najbardziej efektywny, ważne są warunki w jakich wychowuje i rozwija się dziecko oraz jaka jest świadomość opiekunów w zakresie stymulacji malucha.

Do wspierania funkcji poznawczych niekoniecznie potrzebujemy pięknych, kolorowych książeczek czy zabawek dydaktycznych. Aktywności dnia codziennego są idealnym sposobem na rozwijanie samodzielności i umiejętności dziecka.

• Nie wyręczajmy go w ubieraniu się, myciu zębów czy sprzątaniu zabawek. Powtarzana czynność rozwija pamięć
• Zaangażujmy malucha do przygotowywania posiłków, poeksperymentujmy w kuchni. Zmysł dotyku możemy stymulować przesypywaniem ryżu do pojemnika, zmysł węchu czując zapach różnych owoców i warzyw, zmysł smaku próbując nowych potraw.
• Podczas spaceru w parku lub na ulicy zatrzymajmy się, zwróćmy uwagę na to co nas otacza - dźwięki, miejsca, przedmioty. Istotne w rozwoju dzieci jest zaspokojenie potrzeby ruchu i aktywność ruchowa.

Place zabaw, jazda na hulajnodze, rowerze i wspólne spędzanie czasu z rodzicami ma niesamowity wpływ na rozwój poznawczy, ale przede wszystkim emocjonalny małego dziecka.

Rozejrzyjmy się dookoła, a uświadomimy sobie jak wiele w najbliższym otoczeniu znajduje się sytuacji do działania. Pozwólmy dziecku na własną kreatywność, obserwujmy i wspierajmy samodzielne czynności.

Agnieszka Jaszczuk, neurologopeda, terapeuta integracji sensorycznej, pedagog specjalny