OB (odczyn Biernackiego) - czym jest badanie OB u dziecka i jakie są normy?

2020-07-03 13:14

OB, czyli odczyn Biernackiego, to badanie szybkości opadania krwinek. Wysokie OB może oznaczać zarówno ciężką infekcję, jak i chorobę reumatyczną czy nawet nowotworową. Jakie są normy OB u dziecka, a jakie u dorosłego?

OB badanie
Autor: thinkstockphotos.com

Badanie OB u dzieci, czyli Odczyn Biernackiego to wskaźnik opadania (sedymentacji) erytrocytów. Na tym właśnie polega oznaczanie OB – w analizie tej oceniane jest to, jak szybko w pobranej od pacjenta próbce krwi dochodzi do opadania czerwonych krwinek.

Spis treści:

Od czego zależy tempo opadania czerwonych krwinek?

W krwiobiegu czerwone krwinki nie opadają, kiedy jednak krew zostanie pobrana do jakiegoś naczynia, zjawisko to może już jak najbardziej zachodzić. Tempo opadania erytrocytów zależne jest od kilku różnych czynników – wpływ na to mają zarówno ilość krwinek czerwonych w próbce, jak i kształt erytrocytów.

Udział w występowaniu tego zjawiska mają również różnorodne białka, takie jak np. fibrynogen. Im więcej tych białek we krwi, tym krwinki czerwone opadają szybciej, a OB jest wyższe.

Fakt ten uzasadnia możliwość wykorzystania badania OB u dzieci w przypadku wielu różnych schorzeń, przede wszystkim tych związanych ze stanem zapalnym. Otóż w przypadku tych patologii dochodzi do wzrostu stężenia wielu różnych białek ostrej fazy, które to właśnie mogą przyspieszać opadanie krwinek czerwonych.

Czytaj: Limfocyty u dzieci: norma. O czym świadczą podwyższone, a o czym obniżone limfocyty?

Hemoglobina u dzieci: norma. Co oznacza podwyższona hemoglobina u dziecka?

Dlaczego badanie OB u dzieci nazywamy odczynem Biernackiego?

O OB po raz pierwszy usłyszeć można było w 1897 roku. To właśnie wtedy pojawiły się prace polskiego uczonego – Edmunda Biernackiego – który zajmował się zjawiskami opadania krwinek czerwonych w pobranych od chorych próbkach krwi.

Badacz zauważył, że w zależności od tego, na jaki problem cierpi pacjent, jego krwinki czerwone mogą opadać z odmienną szybkością. To właśnie odkrycie stało za wyróżnieniem kolejnego wskaźnika, którego oznaczanie jest przydatne w diagnostyce stanu pacjentów. Nazwany on został, na cześć odkrywcy, odczynem Biernackiego (w skrócie OB).

Czytaj:

Bazofile u dziecka - co oznacza ich ilość we krwi

Leukocyty u dzieci. Co oznacza za niski, a co za wysoki poziom leukocytów u dziecka?

Inne nazwy badania OB u dzieci

Biernacki opisywał zjawiska związane z opadaniem krwinek czerwonych w warunkach in vitro. Opracowanie metody praktycznego pomiaru OB zawdzięczamy jednak komuś innemu.

Ponad 20 lat po publikacji prac Biernackiego szwedzcy uczeni – Robert Fåhræus i Alf Westergren – opracowali pierwszą konkretną metodę oznaczania OB. Ze względu na ich zasługi, czasami OB określane jest jako test Fåhræusa-Westergrena lub test Westergrena.

W Polsce odczyn Biernackiego w skrócie określa się jako OB, za granicą zdecydowanie popularniejszy jest natomiast inny skrót – ESR – który wywodzi się od terminu erythrocyte sedimentation rate.

Zobacz, jak przygotować się do badania krwi

Jak przygotować się do badania krwi?
Dobrze wiedzieć

W przeszłości OB wyznaczano poprzez umieszczenie próbki krwi w specjalnym pojemniku i po godzinie obserwowano, jak duża ilość erytrocytów uległa opadowi na dno – stąd też właśnie wynik OB podawano w mm/godzinę. Obecnie takie pomiary stosowane są rzadko – zastąpiły je pomiary maszynowe, co pozwoliło chociażby skrócić czas oczekiwania na wynik badania.

Kiedy wykonać badanie OB u dzieci?

OB u dzieci bywa traktowane jako jedno z podstawowych badań laboratoryjnych – przez część lekarzy bywa ono zlecane rutynowo wraz z takimi badaniami, jak np. morfologia krwi czy badanie ogólne moczu.

Odczyn Biernackiego ma szczególne znaczenie w przypadku podejrzenia różnych stanów zapalnych, które mogą być związane zarówno ze zwykłą infekcją, jak i nawet z chorobą nowotworową.

Obecnie OB uznawane jest za parametr, który doskonały wcale nie jest. Otóż tak jak wyjątkowo podwyższone OB u dzieci przekonuje o istnieniu stanu zapalnego w organizmie małego pacjenta, tak już wynik OB w normie nie wyklucza u badanego jakiejś choroby.

Co prawda nieprawidłowe OB bywa jedną z kluczowych cech różnych schorzeń – np. reumatologicznych – to jednak współcześnie badanie to jest zlecane coraz rzadziej, a jego miejsce zajmuje oznaczanie u badanych zdecydowanie czulszych parametrów, takich jak np. CRP czy prokalcytonina.

Zobacz także: Bilans zdrowia dziecka czyli badania profilaktyczne

Immunoglobulina - funkcje i zastosowania przeciwciał

Jakie są normy OB u dzieci?

Nie wyróżnia się jednej, uniwersalnej normy OB – zależna jest ona zarówno od płci, jak i od wieku pacjenta. Tak naprawdę ten sam wynik odczynu Biernackiego u jednego pacjenta może być całkowicie prawidłowy, u innego może on zaś wskazywać na istnienie u badanego jakiejś patologii. Normy OB są następujące:

  • noworodki: 1-2 mm/h,

  • dzieci od okresu niemowlęcego aż do dorosłości: 3-13 mm/h,

  • dorośli mężczyźni poniżej 65. roku życia: 3-15 mm/h,

  • dorosłe kobiety poniżej 65. roku życia: 1-10 mm/h,

  • pacjenci obojga płci powyżej 65. roku życia: poniżej 20 mm/h.

Przedstawione wartości ogólnie uznawane są za OB w normie dla danych grup pacjentów, różne laboratoria mogą jednak mieć odmienne wartości norm – z tego właśnie powodu analizując wynik odczynu Biernackiego, należy zawsze najpierw zwrócić uwagę na to, jakie wyniki w danej placówce, w której wykonaliśmy badanie, uznawane są za prawidłowe.

Przyczyny podwyższonego OB

Zwiększona wartość OB nie zawsze związana jest z tym, że pacjent na coś choruje. Wyróżnia się bowiem kilka fizjologicznych stanów, w których odczyn Biernackiego może być podwyższony – takowymi są m.in. ciąża, okres połogu, ale i nawet miesiączka.

Kiedy więc OB jest nieznacznie podwyższone, nie musi to od razu budzić niepokoju. Zdecydowanie inaczej jest już wtedy, kiedy wynik OB jest wyjątkowo duży – szczególnie trzycyfrowy. Taki stan związany już raczej jest z wystąpieniem jakiegoś, czasami nawet groźnego, schorzenia. Przyczynami podwyższonego OB u dzieci mogą być:

  • choroby infekcyjne (np. zapalenie płuc),
  • nowotwory (np. szpiczak mnogi czy chłoniaki),
  • różne choroby reumatologiczne (szczególnie polimialgia reumatyczna, ale również i toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów),
  • hiperfibrynogenemia,
  • makroglobulinemia,
  • niedokrwistość,
  • przewlekłe choroby nerek czy wątroby,
  • różne stany związane z martwicą tkanek (np. zawał serca u dorosłych),
  • różnorodne urazy.

Czytaj: RDW morfologia - co oznacza wskaźnik? Normy RDW CV

Co oznacza niskie OB?

Odczyn Biernackiego może być zarówno podwyższony, jak i obniżony. Zjawisk, które prowadzą do niskiego OB, wyróżnia się jednak zdecydowanie mniej niż tych, które doprowadzają do podwyższenia wartości tego parametru. Przyczynami niskiego OB mogą być takie patologie, jak:

  • czerwienica prawdziwa,
  • hipofibrynogenemia,
  • zastoinowa niewydolność krążenia,
  • anemia sierpowata,
  • niedobór białka w organizmie.

Czy wynik OB jest miarodajny?

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, OB to parametr wysoce niespecyficzny – w końcu zmiany jego wartości, czy to podwyższenie, czy też obniżenie, wynikać mogą z wyjątkowo wielu różnorodnych przyczyn. Nie oznacza to jednak tego, że badanie odczynu Biernackiego jest bezcelowe.

Parametr ten jest cenny w diagnostyce różnych schorzeń, tutaj jako przykłady można podać polimialgię reumatyczną czy szpiczaka mnogiego, w których wyjątkowo wysokie wartości OB są jednymi z ich najbardziej charakterystycznych cech.

Czy artykuł był przydatny?
Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań.
Podziel się opinią
Grupa ZPR Media sprzeciwia się głoszeniu opinii noszących znamiona mowy nienawiści przepełnionych pogardą czy agresją. Jeśli widzisz komentarz, który jest hejtem, powiadom nas o tym, klikając zgłoś. Więcej w REGULAMINIE

NOWY NUMER

POBIERZ PORADNIK! Darmowy poradnik, z którego dowiesz się, jak zmienia się ciało kobiety w ciąży, jak rozwija się płód, kiedy wykonać ważne badania, jak przygotować się do porodu. Pobieram >

Pobieram
poradnik ciaza