Choroba Heinego-Medina (polio) - przyczyny, objawy, leczenie

Choroba Heinego-Medina, znana też jako polio jest schorzeniem, o którym w Polsce nie mówi się zbyt często, ponieważ już od dłuższego czasu nie występuje w naszym kraju. Ze względu jednak na to, że polio może skutkować trwałymi paraliżami, a zarazić się patogenem wywołującym tę chorobę można m.in. na zagranicznych wakacjach, nie powinniśmy bagatelizować tej choroby.

Spis treści

1. Jak często występuje choroba Heinego-Medina?
2. W jaki sposób można zarazić sie wirusem polio?
3. Co się dzieje po wtargnięciu wirusa polio do organizmu?
4. Jakie są objawy choroby Heinego-Medina?
5. Jak rozpoznaje się polio?
6. Jak przebiega leczenie choroby Heinego-Medina?
7. Jakie mogą być powikłania po polio?
8. W jaki sposób można zapobiegać chorobie Heinego-Medina?

Choroba Heinego-Medina czyli polio (zwana też nagminnym porażeniem dziecięcym, ang. poliomyelitis) jeszcze w poprzednim wieku skutkowała tysiącami zgonów lub trwałą niepełnosprawnością. Choroba Heinego-Medina to choroba wirusowa – wywołuje je należący do rodziny enterowirusów wirus polio.

Z artykułu dowiesz się:

1. Jak często występuje choroba Heinego-Medina?
2. W jaki sposób można zarazić się wirusem polio?
3. Co się dzieje po wtargnięciu wirusa polio do organizmu?
4. Jakie są objawy choroby Heinego-Medina?
5. Jak rozpoznaje się polio?
6. Jak przebiega leczenie choroby Heinego-Medina?
7. Jakie moga byc powikłania po polio?
8. W jaki sposób można zapobiegac chorobie Heinego-Medina?

Jak często występuje choroba Heinego-Medina?

Obecnie – dzięki temu, że od 1988 roku prowadzony jest Światowy Program Eradykacji Polio – choroba ta jest o wiele rzadsza niż w przeszłości. Patogen, który odpowiada za polio, spotykany jest przede wszystkim w Pakistanie, Afganistanie, Indiach oraz Nigerii. Jednak warto zaznaczyć, że zarazić się polio można też w innych krajach, do których dotarł patogen polio. Został zauważony również w Brazylii, na Madagaskarze, w Nepalu oraz Burkina Faso.

Mimo, że w Polsce już od 40 lat nie odnotowano zachorowania na polio, trzeba bardzo uważać wyjeżdżając do innych krajów. Polio spotykane jest nadal w sąsiednich krajach, np. w Ukrainie czy Rosji.

W jaki sposób można zarazić sie wirusem polio?

Najczęściej do zakażenia wirusem polio dochodzi na drodze fekalno-oralnej, co pozwala zaliczać chorobę do grupy tzw. chorób brudnych rąk.

Doprowadzić do zachorowania może kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami, spożywanie nieumytych warzyw i owoców, bezpośredni kontakt z osobą, która sama choruje na chorób Heinego-Medina czy niedbanie o higienę osobistą dziecka. Możliwe jest również zarażenie się wirusem polio drogą kropelkową, chociaż zdarza się to niezwykle rzadko.

Co się dzieje po wtargnięciu wirusa polio do organizmu?

Patogen początkowo wędruje do jelit, w których się namnaża. Później dochodzi do inwazji kolejnych struktur organizmu – zazwyczaj wirusy najpierw osiedlają się w sąsiadujących z jelitami węzłach chłonnych, później przedostają się do krwi. Jednak dopiero to, co może następować później, decyduje o tym, jaki jest przebieg polio u zakażonego dziecka – u jednych kończy się tylko na bytowaniu wirusa we krwi, u innych zaś dochodzi do tego, że wirusy rozprzestrzeniają się po całym organizmie i zakażają również neurony ruchowe ośrodkowego układu nerwowego (mowa tutaj o komórkach nerwowych, które są zlokalizowane w obrębie mostu, rdzenia przedłużonego oraz rdzenia kręgowego).

Jakie są objawy choroby Heinego-Medina?

Choroba Heinego-Medina może dawać różne objawy. Najczęściej jednak przebiega bezobjawowo lub przypomina grypę, czyli pojawia się:

• podwyższona temperatura ciała,
• poczucie ogólnego rozbicia,
• dreszcze,
• bóle głowy,
• ból gardła,
• wymioty,
• spadek apetytu.

Czytaj: Grypa u dzieci: jak rozpoznać objawy? Leczenie grypy u dziecka

Niestety, u części pacjentów dochodzi do zajęcia układu nerwowego, co skutkować może pojawianiem się u nich takich objawów, jak np. sztywność karku czy zaburzenia świadomości.

Najcięższa postać choroby Heinego-Medina rozwija się jedynie u około 1 na 100 zarażonych osób. Początkowy przebieg również przypomina grypę, później jednak zaczynają się rozwijać coraz to poważniejszego stopnia dolegliwości, którymi mogą być:

• porażenia (paraliże) mięśni – zwykle są one asymetryczne i skutkować mogą trudnościami z poruszaniem się (porażone zostają najczęściej mięśnie należące do kończyn dolnych), ale i innymi problemami, takimi jak upośledzenie połykania, trudności z oddychaniem czy zatrzymanie moczu; porażenia te mają charakter wiotki, co oznacza, że związane są ze zmniejszeniem napięcia mięśniowego,
• bóle mięśniowe,
• przeczulica.

Jak rozpoznaje się polio?

W diagnostyce polio najistotniejsze jest badanie lekarskie – wywiad oraz badanie przedmiotowe. W przypadku pierwszego z wymienionych istotne jest stwierdzenie, że dziecko nie było szczepione przeciwko polio oraz informacje o tym, że mogło być narażony na kontakt z wirusem wywołującym chorobę, np. przebywając na wakacjach.

W badaniu przedmiotowym lekarze zwracają z kolei uwagę na charakterystyczne dla choroby Heinego-Medina odchylenia, takie jak np. asymetryczne porażenia wiotkie. Ostateczne potwierdzenie tego, że dziecko cierpi właśnie na polio, mogą przynieść badania kału czy wydzieliny z jamy nosowo-gardłowej – wyizolowanie w nich wirusa polio potwierdza rozpoznanie choroby Heinego-Medina.

Jak przebiega leczenie choroby Heinego-Medina?

Nie ma leków, które eliminują wirusa polio z organizmu. U dzieci, u których rozwinie się choroba Heinego-Medina, stosowane jest leczenie objawowe. Polega ono na podawaniu im m.in. leków przeciwgorączkowych oraz przeciwbólowych, ważne jest też nawadnianie chorych oraz kontrolowanie – i w razie potrzeby wyrównanie zaburzeń – parametrów gospodarki wodno-elektrolitowej.

W sytuacji, gdy u dziecka pojawią się porażenia, prowadzące do przebywania przez nie przez dłuższy czas w pozycji leżącej, niezbędne może stać się zastosowanie profilaktyki zakrzepowo-zatorowej.

Dzieci, u których stwierdzone zostanie polio, leczone są w warunkach szpitalnych. Konieczność taka bierze się stąd, że niezbędne jest monitorowanie ich stanu – w przebiegu choroby dochodzić może do upośledzenia czynności mięśni oddechowych, wymuszającej konieczność prowadzenia mechanicznej wentylacji.

Jeszcze w trakcie hospitalizacji, a także przez długi czas po jej zakończeniu, u dzieci niezbędna może okazać się rehabilitacja – dzięki niej możliwe jest (szczególnie u dzieci, u których pojawiły się paraliże) przywrócenie im chociaż częściowej sprawności sprzed zachorowania.

Jakie mogą być powikłania po polio?

Wtedy, gdy polio przebiega jedynie z objawami ostrej infekcji, zazwyczaj choroba nie prowadzi do żadnych powikłań. Inaczej dzieje się już jednak wtedy, gdy u dziecka rozwinie się postać porażenna choroby Heinego-Medina – w takiej sytuacji porażenia mogą być utrwalone, czego skutkiem mogą być m.in. przykurcze w obrębie kończyn, skutkujące występowaniem u pacjenta nasilonych dolegliwości bólowych.

Wśród powikłań po polio wymienia się również problem, który wystąpić może nawet po upływie kilku dekad od zachorowania na chorobę Heinego-Medina. Mowa tutaj o zespole post-polio, w którego przebiegu dochodzić może do postępującego osłabienia mięśni, jak i do nasilenia – utrzymujących się od czasu pierwotnego zachorowania na polio – paraliżu.

W jaki sposób można zapobiegać chorobie Heinego-Medina?

Obecnie polio spotykane jest tylko w kilku rejonach świata – taką sytuację zawdzięczamy wprowadzeniu szczepień przeciwko polio. Szczepienie to zostało wynalezione w 1953 roku, zaczęto wykorzystywać je w 1957 roku i tak naprawdę całkowicie zmieniło epidemiologię choroby Heinego-Medina. Pod koniec lat 90. liczba zachorowań na polio na świecie sięgała około 350 tysięcy, tak w 2018 roku stwierdzone zostały 33 przypadki tej choroby.

Powyższe statystyki wskazują na to, że dzięki szczepieniom można całkowicie wyeliminować chorobę. W Polsce szczepienie przeciwko polio znajduje się w grupie szczepień obowiązkowych, podawane są go cztery dawki: pierwsza w 3-4. miesiącu życia, druga w 5-6. miesiącu życia, czwarta pomiędzy 16. a 18. miesiącu życia, dawkę przypominającą tej szczepionki podaje się zaś w 6. roku życia.

Sprawdź: Aktualny kalendarz szczepień