Choroba kociego pazura (bartonelloza) - przyczyny, objawy, leczenie

Choroba kociego pazura jest skutkiem ugryzienia lub podrapania przez kota - dochodzi do infekcji bakteryjnej. Choroba kociego pazura nie jest groźna, ale nie dla wszystkich pacjentów! Dla jakich osób choroba kociego pazura jest szczególnie niebezpieczna i jakie są objawy tego schorzenia? 

Spis treści

1. Przyczyny choroby kociego pazura
2. Objawy choroby kociego pazura
3. Dla kogo choroba kociego pazura jest groźna?
4. Jak rozpoznać chorobę kociego pazura?
5. Leczenie choroby kociego pazura
6. Zapobieganie chorobie kociego pazura

Termin „choroba kociego pazura” wziął się stąd, że ludzie zakażają się tą jednostką na skutek różnych kontaktów z kotami. Innym określeniem tego schorzenia, związanym z patogenem je wywołującym, jest bartonelloza. Choroba kociego pazura może przebiegać bezobjawowo, jak i prowadzić do rozwoju nawet bardzo poważnych stanów, takich jak np. zapalenie mózgu. Choroba kociego pazura wystąpić może u pacjenta będącego w dowolnym wieku, zauważalne jest jednak, że najczęściej chorują na nią dzieci oraz młodzi dorośli.

Przyczyny choroby kociego pazura

Bezpośrednią przyczyną choroby kociego pazura jest zakażenie bakteryjne. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym tego schorzenia jest bakteria Bartonella henselae. Do ludzkiego organizmu patogen trafia na skutek zadrapania czy ugryzienia człowieka przez zakażonego nim kota. Nie są to jednak jedyne możliwości zarażenia się drobnoustrojem wywołującym chorobę kociego pazura – do infekcji może dojść również na skutek kontaktu zwierzęcej śliny z ludzkimi błonami śluzowymi czy z powierzchnią jakichś ran.

Szacuje się, że w jakimś etapie swojego życia nosicielami Bartonella henselae jest nawet do 40 proc. spośród wszystkich kotów. U tych ssaków stan nosicielstwa przebiega bezobjawowo, dlatego też nie da się unikać tych kotów, które są zarażone tą bakterią.

Objawy choroby kociego pazura

Pierwsze objawy choroby kociego pazura pojawiają się w tym miejscu, w którym patogen wniknął do organizmu pacjenta. W okolicy tej pojawiać się mogą (w różnej ilości) drobne grudki zapalne lub pęcherzyki. Takie zmiany skórne mają zwykle brązowawą lub czerwonawą barwę i do ich pojawienia się dochodzi zazwyczaj w ciągu 3-10 dni od zakażenia Bartonella henselae.

Wspomniane zmiany skórne po pewnym czasie (zwykle w ciągu 1-3 tygodni) samoistnie ustępują, zamiast nich pojawiać się mogą niestety inne objawy choroby kociego pazura. Najbardziej charakterystycznym z nich jest limfadenopatia, czyli powiększenie węzłów chłonnych. Zwiększeniu ulegać mogą wymiary różnych grup węzłów chłonnych, limfadenopatię w przebiegu schorzenia obserwuje się jednak najczęściej w obrębie węzłów szyjnych oraz pachowych. Powiększenie węzłów chłonnych utrzymuje się przez zmienny czas – u jednych pacjentów limfadenopatię można stwierdzać przez kilka tygodni, u innych przez 2 miesiące, zdarza się też jej utrzymywanie się nawet przez 12 miesięcy lub dłużej, jednakże u większości pacjentów stan ten w końcu samoistnie ustępuje.

W przebiegu choroby kociego pazura pojawiać się mogą nie tylko dolegliwości miejscowe, ale i objawy ogólne, takie jak:

• gorączka,
• zaburzenia apetytu,
• poczucie przewlekłego zmęczenia,
• bóle głowy,
• bóle stawów,
• zapalenie gardła.

Dla kogo choroba kociego pazura jest groźna?

Opisany powyżej możliwy przebieg choroby kociego pazura nie dotyczy wszystkich pacjentów, u których dojdzie do zakażenia Bartonella henselae – u części ludzi infekcja przebiega całkowicie bezobjawowo. Zdecydowanie nie jest to jednak równoznaczne z tym, że schorzenie jest niegroźne i można je bagatelizować: u osób z zaburzeniami odporności (związanymi np. z zakażeniem wirusem HIV czy z chorowaniem na AIDS, ale także wynikającymi chociażby z chorowania na cukrzycę) w przebiegu choroby kociego pazura istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia jej komplikacji. Takowymi mogą być np. zapalenie mózgu czy zapalenie szpiku kostnego.

Jak rozpoznać chorobę kociego pazura?

Same objawy choroby kociego pazura nie są raczej na tyle charakterystyczne, aby na ich podstawie możliwe było postawienie rozpoznania tej jednostki. Dla lekarza w tym przypadku bardzo istotne jest uzyskanie informacji o tym, że pacjent mógł mieć kontakt z kotem i zostać przez niego zadrapany lub ugryziony – dzięki takiej informacji możliwe jest wysunięcie podejrzenia o tym, że to właśnie zakażenie Bartonellą henselae doprowadziło do występujących u chorego objawów.

Badania laboratoryjne służące wykrywaniu infekcji Bartonellą henselae nie są wykonywane rutynowo. Wśród możliwych i dostępnych oznaczeń można wymienić testy serologiczne, wykrywające we krwi pacjentów obecność przeciwciał przeciwko antygenom tej właśnie bakterii. U pacjentów, u których istnieje duże prawdopodobieństwo, że ich objawy są spowodowane innym niż bartonelloza schorzeniem, wykonywane mogą być dodatkowe badania, takie jak ultrasonografia węzłów chłonnych czy też biopsja tych struktur.

Leczenie choroby kociego pazura

Nie u wszystkich pacjentów z chorobą kociego pazura wdrażane jest leczenie – zazwyczaj choroba ma łagodny przebieg, a jej objawy, całkowicie samoistnie, ustępują po różnym czasie. Wystarczające jest zwykle leczenie objawowe, polegające na stosowaniu m.in. leków przeciwgorączkowych. Decyzję o tym, czy leczenie choroby kociego pazura jest konieczne, zawsze podejmuje jednak lekarz – przy pojawieniu się objawów tego schorzenia pacjent powinien odwiedzić specjalistę i postępować zgodnie z uzyskanymi od niego zaleceniami. W razie zwiększonego zagrożenia komplikacjami choroby kociego pazura zalecane może być przyjmowanie antybiotyków – w leczeniu bartonellozy stosowane są różne preparaty, wśród nich znajdują się np. fluorochinolony.

Zapobieganie chorobie kociego pazura

Czy przez zagrożenie chorobą kociego pazura mamy powinny zabraniać dzieciom kontaktu ze wszystkimi kotami? Niekoniecznie. Raczej należałoby się skupić na tym, aby maksymalnie likwidować ryzyko zakażenia chorobotwórczą bakterią, a jednocześnie nie popadać w paranoję. W tym celu powinno się dbać o higienę osobistą i po kontakcie z kotem zwyczajnie zadbać o umycie rąk. Pacjenci mogą zapobiegać chorobie kociego pazura również poprzez unikanie ekspozycji na kocią ślinę w sytuacji, gdy na ich skórze istnieją jakieś zadrapania czy inne rany, które mogłyby stanowić potencjalne wrota zakażenia.