Dzielenie na sylaby - jak nauczyć dziecko dzielenia wyrazów na sylaby?

Dzielenie na sylaby to jeden z elementów sprawdzających wiedzę, umiejętności i zarazem gotowość dziecka (lub też jej brak) do podjęcia nauki w klasie pierwszej (sprawdzian występowania ryzyka dysleksji). Sprawdzian ten ma na względzie ocenę słuchu dziecka - czy słyszy ono dokładnie, jak dany wyraz podzielić na sylaby prawidłowo i czy w klasie pierwszej będzie mieć potencjalnie trudności z czytaniem i pisaniem, czy też nie.

Spis treści:

1. Co to jest sylaba?
2. Dzielenie na sylaby - zasady
3. Nauka dzielenia na sylaby
4. Dzielenie na sylaby - ćwiczenia

Co to jest sylaba?

Sylaba, inaczej zgłoska, jest jednym ze składowych budowy wyrazu. Mówiąc jeszcze bardziej obrazowo - kiedy mówimy wolno nie wypowiadamy pojedynczych głosek w wyrazie, lecz ich połączenia, czyli właśnie sylaby.

Ucząc niemowlę nowych wyrazów często stosuje się sylabizowanie z nadzieją, że w ten sposób dziecko szybciej nauczy się, przyswoi i zapamięta nowe słowo.

W języku polskim występują dwa rodzaje sylab. Pierwsza z nich to sylaba otwarta, czyli zakończona samogłoską. Druga z nich, to sylaba zamknięta - zakończona jest spółgłoską.

W naszej wymowie jest zdecydowanie więcej sylab otwartych. Sylaba jest takim elementem fonologicznym, który składa się co najmniej z jednej samogłoski, która jest ośrodkiem jej. Innymi słowy, aby mogła zaistnieć sylaba musi wystąpić samogłoska, bo bez niej nie można stworzyć odrębnej sylaby.

Czyli idąc dalej tym tokiem rozumowania dzielimy wyrazy na tyle sylab, ile jest samogłosek w danym wyrazie. Stosując poniższe zasady zawsze poprawnie podzielimy wyrazy na sylaby, choć czasami występują pewne wyjątki.

Zobacz także: Jak nauczyć dziecko głoskować? Ćwiczenia logopedyczne na głoskowanie

Dzielenie na sylaby - zasady

Podczas dzielenia na sylaby wyrazów w języku polskim obowiązują pewne zasady, o których warto wiedzieć i pamiętać. Poniżej przedstawiono najważniejsze z nich:

• Trzeba uwzględniać granicę pomiędzy przedrostkiem (przed-, nie-, roz-) i rdzeniem wyrazu, np.: przed- szko -le, przed- po- kój, przed- pła -ta, przed – kła- dać, nie – mą- dry, nie – mo - wa, nie – do – la, nie- po- ro – zu- mie – nie, roz – ko- szny, roz – le – wi – sko, roz – wód, roz – mo- wa.
• Zawsze trzeba oddzielić, czyli przenieść do następnej linijki pojedynczą spółgłoskę, która stoi między samogłoskami, np.: ma – lu – nek, po – ra – nek, po – ca – łu – nek, ry – su – nek, ra – tu – nek, po – ra – chu – nek.
• Zawsze należy rozdzielić dwie jednakowe spółgłoski, np.: wan – na, pan – na, Jo – an – na, sa- wan – na, An – na, Ju – lian –na, Ma- rian – na, ma – rzan – na.
• Grupę kilku spółgłosek można dzielić w dowolnym miejscu, czyli na kilka dowolnych sposobów, gdzie zawsze każdy z tych podziałów będzie uważany za poprawny, np.: mat – ka, lub ma – tka, pe – stka lub pes – tka, ko – stka lub kos – tka.
• Nie dzieli się nigdy liter oznaczających jedną głoskę, np.: po – rze – czka, a nie por- zec – zka, cza- szka, a nie czas – zka, ka – szka, a nie kas – zka.
• Nie dzieli się wyrazów jednosylabowych, ponieważ ośrodkiem sylab powinna być zawsze samogłoska, np.: krzak, a nie krz – ak, kłos, a nied kł- os, wrzos, a nie wrz – os.
• Nie rozbija się nigdy połączeń spółgłosek au, eu, jeżeli wymieniamy je jednosylabowo, a podczas wymowy samogłoska „u” brzmi jak „ł”, np.: Lau – ra, Pau – li – na, pau – za, hy – drau – lik, eu – ta – na – zja, Eu – ro – pa.

Wymienione powyżej zasady maja zastosowanie jedynie do naszego rodzimego języka polskiego. Podział wyrazów na sylaby w jakimkolwiek innym języku, bez względu na to, czy to nawet bardzo pokrewnym, słowiańskim rządzi się swoimi prawami. Dlatego, jeżeli chcemy podzielić na sylaby wyraz w jakimś języku obcym, należy najpierw odwołać się do odpowiednich źródeł, np. słownika.

Sprawdź także zagadnienia gramatyczne:

• Liczebnik: rodzaje, odmiana, ćwiczenia
• Przysłówek: pytania, stopniowanie, ćwiczenia
• Przymiotnik: pytania, stopniowanie, ćwiczenia
• Rzeczownik: co to za część mowy i na jakie odpowiada pytania?
• Nie z przysłówkami – zasady pisowni i przykłady
• Nie z przymiotnikami – zasady pisowni i ćwiczenia
• Nie z czasownikami – zasady pisowni

Nauka dzielenia na sylaby

Często dorosłym wydaje się, że nauka podziału na sylaby jest tak prostą i oczywistą czynnością, że sami często nie wiedzą, jak to jasno wytłumaczyć swojej pociesze, która uczy się właśnie czytać. Aby ułatwić dziecku naukę czytania w sposób przyjemny można na początek tak bawić się ze swoim milusińskim:

• Zabawa w sylabowego węża – wybierzcie razem z dzieckiem dowolną spółgłoskę, np. „m” – to będzie punkt wyjściowy i od tej spółgłoski tworzymy sylaby, które potem po dołożeniu drugiej dowolnej tworzą konkretne słowo. Np.: m-a-ma-… (ma-ma), m-e-me-…(me-wa), m-u-mu-…(mu-cha), m-i-mi-… (mi-na), m-o-mo-…(mo-rze), m-y-my-…(my-dło), m-ą-mą-…(mą-ka), m-ę-mę-…(mę-ka), itd. z kolejną spółgłoską. Potem można bawić się tak, kto z was wymyśli więcej wyrazów z daną spółgłoską w przeciągu, np. 10 minut, a w wersji trudniejszej można pokusić się o tworzenie wyrazów 3-sylabowych, a nawet może i więcej.
• Zabawa dzielenie na sylaby w ruchu – rodzic wskazuje dowolny przedmiot, a dziecko dzieli go na sylaby wykonując jednocześnie dowolny ruch do wyboru: albo klaskanie w dłonie, albo tupanie nogami, albo podskakiwanie, oczywiście za każdym razem tyle razy, ile jest sylab w danym wyrazie.
• Zabawa od głoski do sylaby – rodzic wypowiada dowolne słowo w podziale na głoski, np. k-o-z-a, a dziecka zadaniem jest powtórzenie tego słowa, ale już z podziałem na sylaby, czyli ko –za, itd.
• Zabawa pomylone sylaby – rodzic podaje słowo w podziale na sylaby, ale sylaby w wyrazie są poprzestawiane, np. dy – lo, a dziecko musi ułożyć sylaby tak, aby powstał sensowny wyraz, czyli lo – dy, itd.
• Zabawa połączone sylaby - rodzic wymyśla dowolny wyraz dzieląc go na sylaby, np. ry – ba, końcowa sylaba wyrazu, czyli druga w tym przypadku jest teraz pierwszą w nowym wyrazie, które ma stworzyć dziecko, np. ba – za, itd.
• Zabawa mono-sylaba-końcowa – czyli tworzenie jak najwięcej wyrazów z tą samą sylabą, ale uwaga tę na końcu wyrazu (żeby było trudnie), np. ta – ta, ma –ta, ra – ta, wa- ta, ła – ta, itd.

Dzielenie na sylaby - ćwiczenia

A oto ćwiczenia dla dzieci w młodszym wieku szkolnym:

1. Powiedz, jaką sylabę słyszysz…

a) Powiedz, jaką sylabę słyszysz w wyrazie samolot po sylabie sa.b) Powiedz, jaką sylabę słyszysz w wyrazie lody przed sylabą dy.c) Powiedz, jaka jest druga sylaba w wyrazie rogi.d) Powiedz, jaką sylabę słyszysz w wyrazie parasol przed sylabą sol.e) Powiedz, jaka jest pierwsza sylaba w wyrazie domek.f) Powiedz, jaka jest przedostatnia sylaba w wyrazie kaloryfer.g) Powiedz, jaką sylabę słyszysz w wyrazie biedronka przed sylabą ka.

2. Taka sama sylaba w parze wyrazów. Przyjrzyj się uważnie każdej parze wyrazów i odszukaj w nich powtarzającą się, taką samą sylabę, zaznacza ją:

korale – radiobrama – malecglobus – rebus sala - trasamebel – belka tablica - lizaklitera – tulipanplama - makaronranek – natura broda - pogodakrowa – sowa zabawa - rybalampa – stopa stopa - palec

Polecamy: Jak nauczyć dziecko czytać? Nauka czytania sylabami