Wychowanie do życia w rodzinie. Co to za przedmiot? Czy WDŻ jest obowiązkowy?

Wychowanie do życia w rodzinie, inaczej WDŻ, to jeden z przedmiotów nauczanych w szkole podstawowej i średniej. Jak każdy szkolny przedmiot ma własną podstawę programową określającą zarówno cele kształcenia, jak i przekazywane uczniom treści. Czy jest jednak obowiązkowy? Czego uczyć się będą na nim uczniowie?

Spis treści:

• Dla kogo są zajęcia z wychowania do życia w rodzinie?
• Cele i ogólne wymagania wychowania do życia w rodzinie
• Program nauczania wychowania do życia w rodzinie
• Podręczniki do wychowania do życia w rodzinie

Wychowanie do życia w rodzinie, czyli WDŻ. Co to za przedmiot? Dla kogo są zajęcia?

Zajęcia z WDŻ realizowane są w klasach IV-VIII szkoły podstawowej, a także w szkołach ponad podstawowych: branżowej szkole I stopnia, w klasach I-III liceum ogólnokształcącego i w klasach I-III technikum.

Zajęcia te nazywają się różnorako. Oprócz najpopularniejszej nazwy - wychowanie do życia w rodzinie, pojawiają się też nazwy: przysposobienie do życia w rodzinie, wiedza do życia w rodzinie i przygotowanie do życia w rodzinie.

Dowiedz się: Jakie przedmioty w 4 klasie szkoły podstawowej?

Wychowanie do życia w rodzinie. Ile godzin zajęć?

W każdym roku szkolnym, na realizację zajęć z WDŻWR przeznaczonych jest 14 godzin, przy czym po 5 z nich w oddzielnych grupach dla dziewcząt i chłopców. Zajęcia organozowane są w oddziałach lub grupach maksymalnie 28 uczniów. 

Czy WDŻ jest obowiązkowy?

Wychowanie do życia w rodzinie nie jest przemiotem obowiązkowym. Dyrekcja szkoły musi udostępnić uczniom możlliwość udziału w zajęciach, ale uczeń nie musi na nie uczęszczać. By niepełnoletni uczeń nie musiał brać udziału w WDŻWR wystarczy pismo z rezygnacją złożone przez opiekunów prawnych u dyrekcji szkoły. 

Cele i ogólne wymagania wychowania do życia w rodzinie

Zgodnie z założeniami zajęcia WDŻ mają wspierać rodziców w wychowywaniu dzieci głównie w tych obszarach, o których w wielu domach nie mówi się wiele, albo nie rozmawia się wcale. Dlatego też poruszane na zajęciach tematy mają wspierać rodziców w ich roli wychowawczej, pomagać dzieciom we właściwym przeżywaniu okresu dojrzewania i zrozumieniu emocji, przedstawiać normy społeczne, pomagać znajdować odpowiedzi na podstawowe pytania egzystencjalne, wspierać w kształtowaniu hierarchii wartości, ale też – jak czytamy w podstawie programowej tego przedmiotu – wzmacniać proces identyfikacji z własną płcią.

Program nauczania WDŻ. Jakie tematy są poruszane?

W szkole podstawowej program zajęć z WDŻ rozłożony jest na pięć lat nauki, począwszy od czwartej, a skończywszy na ósmej klasie. Przed pierwszymi zajęciami dyrektor szkoły lub wychowawca ma obowiązek poinformować rodziców o treściach, literaturze i pomocach, jakie wykorzystywane będą w trakcie lekcji. Program z WDŻ podzielony jest na 6 działów tematycznych:

• Rodzina

Po zakończeniu cyklu nauki uczeń powinien m.in. znać miejsce rodziny w społeczeństwie, wiedzieć, na czym polegają konkretne funkcje rodziny (np. opiekuńcza, prokreacyjna), umieć wyjaśnić, czego dotyczy rodzinne wychowanie patriotyczne czy moralne, znać rodzinne tradycje. Powinien też rozpoznawać różne typy rodzin (pełna, niepełna), wiedzieć, jak buduje się rodzinne relacje i umieć składać życzenia z okazji ważnych rocznic rodzinnych, a także jak okazać szacunek rodzeństwu, rodzicom i dziadkom oraz docenić ich wkład w życie rodzinne.

• Dojrzewanie

Zgodnie z programem uczeń powinien umieć rozpoznać zachodzące w organizmie zmiany fizyczne i psychiczne, rozumieć, czym jest seksualność, płciowość czy cielesność, umieć wyjaśnić, na czym polega identyfikacja z własną płcią i jakie są różnice w rozwoju psychoseksualnym chłopców i dziewcząt. Powinien również znać zagrożenia okresu dojrzewania, takie jak: uzależnienia, pornografia, cyberseks, prostytucja nieletnich, a także umieć wymienić sposoby profilaktyki i przeciwdziałania.

Dowiedz się więcej: Edukacja w podstawówce: czy podział na klasy żeńskie i męskie to dobre rozwiązanie

Uzależnienia behawioralne u dzieci. Jak je rozpoznać i jak leczyć?

Nastoletnia ciąża: nieletnia matka w szkole

• Seksualność człowieka

W tym dziale nacisk położono na wiedzę o płci i seksualności: uczeń powinien znać związane z tym tematem pojęcia, znać różnice między seksem a miłością, wiedzieć, co jest podstawą budowania szczęśliwych i trwałych związków, znać choroby przenoszone drogą płciową i wiedzieć, jak im zapobiegać.

• Życie jako fundamentalna wartość

Dział ten kładzie nacisk na wszystkie aspekty troski o ludzkie życie od poczęcia aż do naturalnej śmierci. Dlatego uczeń powinien umieć wyjaśnić, dlaczego życie jest wartością, wiedzieć, na czym polega planowanie dzietności rodziny i odpowiedzialne rodzicielstwo. Powinien też wykazywać szacunek dla ludzkiego ciała, znać podstawy higieny i troszczyć się o zdrowie, a także mieć pozytywny stosunek do osób niepełnosprawnych, chorych.

• Płodność

Ten dział wymaga od uczniów zrozumienia tego, że płodność to wspólna sprawa kobiet i mężczyzn. Uczeń powinien więc znać sposoby rozpoznawania płodności, problem niepłodności, rodzaje antykoncepcji, sposoby zapłodnienia (również in vitro i naprotechnologii). Powinien też wiedzieć, jakie znaczenie ma nauka w szkole rodzenia i karmienie piersią, a także to, czym jest adopcja i rodziny zastępcze.

• Postawy

To dział, który przestawia normy i postawy akceptowane społecznie. Zgodnie z nim uczeń powinien wiedzieć, jakie normy rządzą życiem małżeńskim, dlaczego aktywność seksualna podlega odpowiedzialności moralnej, znać zasady savoir vivre, umieć radzić sobie w sytuacjach stresowych, być asertywnym, a także nauczyć się doceniać wolontariat.

Podręczniki do wychowania do życia w rodzinie

W praktyce o programie zajęć z WDŻ decyduje nauczyciel (ułożony przez niego program musi jednak być zgodny z podstawą programową i zaakceptowany przez dyrektora szkoły). To nauczyciel decyduje również, czy w trakcie lekcji uczniowie muszą mieć podręczniki lub zeszyty ćwiczeń (np. „Wędrując ku dorosłości”). Do programu przedstawionego przez nauczyciela rodzice mogą zgłaszać swoje zastrzeżenia, a nawet nie wyrazić zgody na udział dziecka w zajęciach, podpisując stosowną deklarację.

Jak odpowiadać dziecku na trudne pytania - radzi Justyna Korzeniewska, psycholog dziecięcy