5 ćwiczeń i 5 zabawek, które poprawią sprawność manualną maluszka

Sprawność rąk dziecka ma duży wpływ na to, jak szybko stanie się ono samodzielne. Jak wiadomo, niemowlęta uczą się podczas zabaw z rodzicami i wykonywania prostych, codziennych czynności. W jaki sposób pomóc dziecku kształtować sprawność manualną? Jaki wpływ ma sprawność rączek na ogólny rozwój dziecka? Sprawdź, jakie są zabawy i ćwiczenia manualne dla niemowlaków!

Kiedy niemowlę zaczyna interesować się otaczającym go światem, szybko nabiera nowych umiejętności, między innymi rozwija się motorycznie i manualnie. Jedną z nich jest chwytanie, które dzieci chętnie doskonalą podczas zabawy. Ta, jedna z pierwszych umiejętności jest niezwykle ważna dla rozwoju niemowlaka. Teraz dzieli go tylko kilka kroków od nauki jedzenia sztućcami, rysowania czy pierwszych prób pisania.  

Spis treści

1. Jak rozwija się sprawność manualna?
2. Zabawy manualne dla półrocznego dziecka
3. Zabawki wspierające rozwój manualny - warto je kupić
4. Inne ćwiczenia na sprawne rączki 

Jak rozwija się sprawność manualna?

Rączki dziecka są malutkie, ale mają dużo kości i mięśni, które muszą być sprawne, aby w przyszłości chwytać przedmioty, a także rysować czy samodzielnie trzymać łyżeczkę. Początkowo dziecko nie potrafi świadomie używać swoich dłoni, ale im częściej pracuje rączkami i paluszkami, tym silniejsze stają się ich mięśnie. Dzięki temu dziecko zdobywa kontrolę nad ruchami swoich rąk. 

Rozwój zręczności rozpoczyna się w niemowlęctwie i rozwija się wraz z poprawą umiejętności motorycznych dziecka. W pierwszym roku życia dziecka rozwój motoryki małej jest stopniowy: najpierw dziecko uczy się chwytać duże przedmioty, potem trenuje bardziej precyzyjne ruchy, jak dotykanie paluszkami zabawek, trzymanie kredki czy wiązanie butów. Każdy ruch od narodzenia buduje siłę mięśni rąk i dłoni.

Im malec starszym tym bardziej rozwinięta jest też jego motoryka duża. Dłonie, palce i nadgarstki koordynują ruch ramion dziecka i zapewniają im pełny zakres ruchu. Ręce i ramiona współpracują ze sobą, ale wspiera je wzrok: aby wykonać jakieś zadanie potrzebna jest koordynacja ręka-oko.

Czytaj: Planowanie motoryczne – czym jest i jak rozwijać je u dziecka?

Zabawy manualne dla półrocznego dziecka

W pierwszych miesiącach życia, zanim niemowlak nauczy się siadać oraz chwytać, będzie chętnie wyciągał rączki w kierunku tego, co go zainteresuje w najbliższym otoczeniu. To najlepszy moment, aby zacząć ćwiczenia paluszków. 

1. Zabawy paluszkowe: Umiejętność, której półroczne dzieci szybko się uczą i bardzo ją lubią, jest klaskanie. Najwięcej radości przy tej zabawie sprawia dzieciom samodzielne wydawanie dźwięków. Możesz posadzić dziecko na kanapie lub na kolanach i wspólnie pobawić się w "koci-łapci". Kolejną popularną zabawą paluszkową, w którą bawią się dzieci od pokoleń jest rymowanka "Sroczka kaszkę ważyła". Rymowanka polega na zginaniu i prostowaniu paluszków dziecka, co jest nie tylko doskonałą zabawą, ale też pomaga ćwiczyć uwagę malucha.
2. Ćwiczenia rączek dziecka można też wykonać przy użyciu codziennych przedmiotów. Może to być zgniatanie folii czy papieru śniadaniowego, oczywiście pod kontrolą rodzica.
3. Czynnością mogącą pomóc w poprawie kontroli ręki jest też zabawa w chwytanie przedmiotów (np. kulek) i wrzucanie ich do pudełka. 
4. Zabawy plasteliną polegające na toczeniu kulek rękoma lub wkładanie czy wyjmowanie z plasteliny małych przedmiotów ukrytych tam dla zabawy. Podobne znaczenie dla sprawności rączek ma zabawa namoczonymi wodą gąbkami. 
5. Zabawa z taśmą klejącą. Taśma malarska to doskonały pomysł na długi trening motoryki małej, naklej kawałki taśmy na szafki czy ściany (nie zniszczą ich) i pozwól dziecku zrywać je i przeklejać - patrz, aby nie wsadziło taśmy do buzi. 

Zabawki wspierające rozwój manualny - warto je kupić

Im więcej dziecko potrafi zrobić swoimi rączkami, tym więcej może bawić się i odkrywać. Różne zabawki i przedmioty wymagają różnych uchwytów i manipulacji, więc zabawa nimi to doskonały trening. 

1. Grzechotka: dobrze, aby jedną z pierwszych zabawek niemowlaka była grzechotka, ponieważ przedmioty wydające dźwięki, zachęcają dziecko do potrząsania nimi i mocnego chwytania.
2. Mata: na najmłodsze dzieci doskonale działają różnego rodzaju maty sensoryczne. Możliwość dotykania różnych faktur i tkanin jest dla malucha fascynującą, a zarazem edukacyjną zabawą.
3. Klocki: na prawidłowy rozwój rączek rocznego dziecka wpływają korzystnie takie zabawy, jak układanie dużych drewnianych klocków lub dużych puzzli.
4. Zabawki do piasku: świetnym pomysłem na zorganizowanie maluchowi czasu podczas spaceru jest zabawa wiaderkiem i łopatką. Budowanie piaskowych zamków ćwiczy precyzję ruchów.
5. Ciastolina: kiedy dziecko skończy roczek, chętnie poćwiczy sprawność paluszków, bawiąc się plasteliną lub ciastoliną. Pamiętaj, aby zawsze zademonstrować dziecku, jak należy się bawić danym przedmiotem.

Inne ćwiczenia na sprawne rączki 

Samodzielne jedzenie

Drugie półrocze życia dziecka to czas stopniowego rozszerzania diety dziecka - to czas nie tylko na poznanie nowych smaków, ale i na trening paluszków.

Początkowo maluch może bawić się jedzeniem, chcąc je poznać. Będzie więc ugniatał, rozsypywał, poznawał faktury i konsystencje, a także próbował nowe smaki. Nie warto zabraniać dziecku zabawy jedzeniem, może to mieć duży wpływ na apetyt dziecka.

Kolejnym etapem po zabawie będzie nauka jedzenia sztućcami. To będzie najtrudniejszy element procesu ćwiczenia rączek. Ta umiejętność zazwyczaj przychodzi, kiedy dziecko jest już dość sprawne i zjada stałe posiłki.

Aby niemowlak oswoił się z łyżeczką, pokaż mu ją najpierw i pozwól na zabawę np. przesypywanie grochu z jednego pojemniczka do drugiego. Można również kupić zabawkowe sztućce, aby dziecko mogło karmić nimi misia czy lalkę.

Czytaj również: Kiedy niemowlę powinno zacząć siedzieć, chodzić i mówić?

Kamienie milowe w rysowaniu to nie błahostka. Co powinien umieć roczniak, a co 2-latek?

Rysowanie kredkami

Jeśli dziecko potrafi chwytać kredkę i wie, że nie służy ona do jedzenia, pozwól mu swobodnie wyrażać zdolności artystyczne. Kup ryzę papieru, kolorowe bloki,  kredki (najlepiej grube, lepiej leżą w małej rączce), mazaki oraz farby. Zwracaj uwagę, aby produkty były nietoksyczne, dozwolone dla dzieci.

Pokaż dziecku, jak prawidłowo trzymać kredkę i obserwuj czy po jakimś czasie zaczyna już robić to poprawnie. Zachęcaj dziecko do rysowania także przy innych okazjach np. na spacerze – patykiem po piasku czy śniegu.