Jednym z wyróżnianych zaburzeń snu jest bezsenność. Przejściowe trudności z zaśnięciem czy utrzymaniem snu przytrafiają się każdemu człowiekowi i zasadniczo nie muszą budzić wtedy niepokoju.
Zdecydowanie inaczej jest już jednak wtedy gdy bezsenne noce przytrafiają się człowiekowi co rusz – stan ten może prowadzić do wielu konsekwencji, gdzie część z nich może być bardzo nawet groźna. Niemożność spania komplikuje życie każdego doświadczającego takiego problemu człowieka. Szczególnie poważnym problemem jest bezsenność u dziecka.
Spis treści:
Rozpoznanie bezsenności u dzieci
Przyczyny bezsenności u dzieci
Bezsenność u dzieci a różne choroby
Bezsenność u dzieci a zażywane leki
Bezsenność u dzieci a warunki w sypialni
Badania zlecane przy bezsenności u dzieci
Rozpoznanie bezsenności u dzieci
Wydawać by się mogło, że bezsenność u dziecka stwierdzić jest bardzo łatwo – w końcu problem polega na tym, że dziecko nie może zasnąć, ciągle budzi się ze snu czy bardzo wcześnie wstaje z łóżka. Rzeczywiście część dzieci wtedy gdy doświadcza bezsenności, udaje się do swoich rodziców i informuje ich o tym.
Taka sytuacja dotyczy jednak przede wszystkim najmłodszych pociech, starsze – dziesięciolatki i nastolatki – mogą wcale nie poinformować opiekunów o tym, co ich spotyka. Istnieją jednak pewne objawy, które pozwalają rodzicom przypuszczać, że ich pociecha może zmagać się z bezsennością.
Objawy bezsenności u dzieci
Niepokoić powinny przede wszystkim takie problemy, jak:
- nadmierna senność w ciągu dnia,
- nagłe pogorszenie koncentracji, uwagi i zdolności zapamiętywania u dziecka,
- zmniejszenie aktywności za dnia,
- wyraźne obniżenie nastroju,
- pojawianie się u dziecka niepokoju lub drażliwości wieczorną porą, gdy zbliża się pora na udanie się do łóżka,
- pogorszenie zachowania dziecka – grymaszenie, niereagowanie na polecenia (szczególnie, gdy wcześniej pociecha nie sprawiała takich problemów),
- nagłe opuszczenie się w nauce.
Czytaj: Lęki nocne u dzieci, czyli skąd się bierze potwór w szafie, strachy i złe sny
Przyczyny bezsenności u dzieci
Kiedy rodzice zetkną się z bezsennością u dziecka, zdecydowanie powinni zacząć zastanawiać się nad tym, co mogło doprowadzić do tego problemu. Przede wszystkim jest to ważne z powodu możliwych konsekwencji bezsenności. Może ona skutkować zarówno spowolnieniem rozwoju malucha, jak i osiąganiem przez niego zdecydowanie gorszych wyników w nauce.
Należy także zwrócić uwagę na to, że bezsenność to przecież również i pogorszenie koncentracji – nieuważne dziecko może np. przejść przez ulicę w nieodpowiednim momencie, czego konsekwencji przybliżać tutaj prawdopodobnie nie trzeba.
Oprócz już wymienionych aspektów, poszukiwanie przyczyny bezsenności u dziecka jest ważne także i przez to, że problem może wywoływać schorzenie, które może wymagać leczenia. Problemy ze snem u dziecka mogą być jednak spowodowane:
- przez niewłaściwą dietę
- stres
- podawanie różnych leków
Przyczynę bezsenności u dziecka zdecydowanie należy stwierdzić, ponieważ działania które umożliwią uporanie się z tym problemem, mogą być różne w zależności od konkretnego źródła tego zaburzenia snu.
Bezsenność u dzieci a różne choroby
Mnogość schorzeń, w których jednym z objawów może być właśnie bezsenność u dziecka, może wręcz zadziwiać. Tak naprawdę bowiem do problemu mogą doprowadzać jednostki należące do całkowicie odrębnych dziedzin medycyny, takie jak:
- astma (szczególnie wtedy, gdy nie jest ona właściwie kontrolowana),
- alergie (nie pozwalać dziecku spokojnie spać może np. alergiczny nieżyt nosa),
- zaburzenia hormonalne (np. nadczynność tarczycy),
- zespół niespokojnych nóg,
- obturacyjny bezdech senny,
- zaburzenia psychiczne (np. depresja, choroba afektywna dwubiegunowa, ale i zaburzenia ze spektrum autyzmu czy ADHD i zaburzenia lękowe),
- refluks żołądkowo-przełykowy.
Przeczytaj: Refluks u niemowląt - kiedy ulewanie u niemowląt może być niebezpieczne
Bezsenność u dzieci a dieta
Czasami przyczyna bezsenności u dziecka jest dość prozaiczna – problem może być bowiem związany z niewłaściwą dietą małego człowieka. Przede wszystkim do problemów ze snem może doprowadzać spożywanie przez dzieci substancji, która przez dorosłych zażywana jest w celu pobudzenia organizmu do działania – kofeiny.
Wydawać by się mogło, że dzieci nie spożywają kofeiny. Prawda jest jednak taka, że substancję tę znaleźć można w napojach typu cola czy napojach energetycznych (te ostatnie bywają niestety chętnie wypijane przez nastolatków).
Bezsenność u dzieci a zażywane leki
Zaburzenia snu u dziecka mogą być spowodowane również i przez pewne leki. Stosunkowo duża ilość farmaceutyków może prowadzić do bezsenności u dziecka. Wśród leków, które mogą skutkować takim problemem, wymienia się:
- leki przeciwdrgawkowe
- glikokortykosteroidy
- preparaty przeciwdepresyjne
- środki stymulujące stosowane w leczeniu ADHD
Czytaj: Leki uspokajające dla dzieci: kiedy i jak je stosować?
Bezsenność u dzieci a stres
Wydawać by się mogło, że dzieciństwo to okres totalnej beztroski, gdzie malec nie powinien doświadczać w swoim życiu jakichś poważniejszych, stresujących sytuacji. Zdecydowanie nie jest to prawda – nawet najmłodsze, kilkuletnie zaledwie dzieci mogą zmagać się z silnymi stresorami, które ostatecznie doprowadzić mogą u nich do bezsenności.
Wiele stresujących sytuacji może być przyczyną zaburzeń snu. Zdarza się bowiem, że dziecko silnie stresuje samo uczęszczanie do szkoły, jak i to, że ma ono trudności z jakimś jednym konkretnym przedmiotem. Bezsenność u dziecka może być spowodowana jego kompleksami (np. dziecko może czuć się gorsze od swoich rówieśników przez to, że jest ono od nich zdecydowanie niższe), problem może pojawiać się także i u ofiar bullyingu.
Bezsenność u dzieci a warunki w jego sypialni
Czasami dziecko nie śpi w nocy, bo… po prostu nie ma do tego warunków. Problem jak najbardziej może bowiem wynikać z tego, że dziecko ma bardzo niewygodne łóżko, jak i z tego, że w jego sypialni jest zbyt gorąco lub odwrotnie – zbyt zimno.
Bezsenność u dziecka może pojawiać się także i wtedy, gdy w jego sypialni jest zbyt jasno (np. przez dostające się przez niezasłonięte okno intensywne światło ulicznej latarni) lub gdy dociera do jego pokoju zbyt dużo dźwięków z innych pomieszczeń.
Czytaj: Łóżeczko niemowlaka: te rzeczy nie powinny się w nim znajdować
Badania zlecane przy bezsenności u dzieci
Maluch, który zmaga się z bezsennością, bezapelacyjnie powinien trafić do lekarza. Najpierw jednak rodzice sami powinni uważnie zastanowić się, co może być źródłem problemu. Może się przecież okazać, że wystarczające do jego rozwiązania będzie ograniczenie spożywania przez niego zawierających kofeinę napojów.
Czasami problem przemija zaś po dokonaniu odpowiednich modyfikacji w sypialni malucha, np. dziecko przestaje mieć trudności ze spaniem wtedy, gdy jego sypialnia jest regularnie wietrzona i ostatecznie panująca w niej w nocy temperatura staje się optymalna do spania.
W sytuacji, gdy rodzice zdecydowanie nie mają pomysłu, co może odpowiadać za trudności ze snem u ich pociechy, wtedy nie ma już na co czekać – trzeba po prostu udać się do lekarza.
Nie sposób tutaj wymienić wszystkich badań, które mogą być zlecane w przypadku poszukiwania przyczyny bezsenności u dziecka. Wszystko uzależnione jest bowiem od tego, jakie będą podejrzenia medyka.
W sytuacji, gdy pojawiające się u dziecka dodatkowe – poza bezsennością – dolegliwości będą sugerowały np. nadczynność tarczycy, najistotniejsze będą badania laboratoryjne. Wtedy zaś, gdy u dziecka będzie podejrzewana astma, konieczne stanie się wykonanie badań czynnościowych układu oddechowego (takich jak spirometria z próbą rozkurczową).
Leczenie bezsenności u dzieci
Nie ma jednego, uniwersalnego remedium na bezsenność u dziecka – różnie może przebiegać leczenie tego problemu w zależności od tego, skąd on się wziął. Wtedy, gdy za trudności ze snem odpowiadają jakieś choroby, konieczne jest właściwe i skuteczne ich leczenie.
W sytuacji, gdy bezsenność u dziecka spowodowana jest przez leki, dokonane mogą być modyfikacje w farmakoterapii – małemu pacjentowi zalecone może być stosowanie takich farmaceutyków, które w mniejszym stopniu grozić będą wystąpieniem bezsenności. Kiedy zaś za bezsennością u dziecka stoi przewlekły stres, konieczne może stać się uczęszczanie z dzieckiem do psychologa.
Bezsenność u dzieci - porady
Czasami, pomimo przeprowadzenia bardzo dokładnych nawet badań, przyczyny bezsenności u dziecka nie udaje się stwierdzić. Rodzice dzieci, u których wystąpi taka sytuacja, nie są jednak zmuszeni pogodzić się z tym, że ich pociecha noce spędza bez zmrużenia oka – również i oni mogą podjąć się działań, które zwiększą szanse na spokojny sen malucha.
- Przede wszystkim konieczna jest dbałość o odpowiednią higienę snu.
- Wskazane jest – i to zarówno w dni, w których malec idzie do szkoły, jak i w dni wolne od nauki – by wstawał on i kładł się do łóżka o stałych porach.
- W godzinach wieczornych warto dbać o to, by dziecko nie spędzało już czasu przy telewizorze, komputerze czy smartfonie – korzystanie z takich urządzeń może później utrudniać zaśnięcie.
- Bezpośrednio przed snem dziecko nie powinno raczej biegać po całym mieszkaniu – czasem na zabawę jest popołudnie, wieczór już niekoniecznie. Godziny wieczorne maluch powinien spędzać raczej na wyciszających, spokojnych aktywnościach, takich jak np. czytanie czy, w przypadku młodszych pociech, po prostu oglądanie książeczek.
- Jeżeli dziecko ma trudności ze snem, to warto wtedy rozważyć usunięcie z jego pokoju zegarów i innych przedmiotów wskazujących godzinę. Dzieje się bowiem tak, że kiedy człowiek nie może zasnąć, uporczywe sprawdzanie godziny – i związana z tym świadomość, że mimo późnej pory sen wciąż nie nadchodzi – nasila po prostu niepokój i w efekcie utrudnia oddanie się w ramiona Morfeusza. Usunąć zegary z pokoju malucha raczej nietrudno, a naprawdę umożliwia to niejednemu z dzieci spokojniejsze zasypianie.
