Na czym polega badanie CRP?
U pacjentów z podejrzeniem infekcji wykonywane mogą być różnorodne badania. Wstępnie mierzona jest u nich przede wszystkim temperatura, w przypadku zaś badań laboratoryjnych, które mogą być zlecone pacjentowi z jakimś zakażeniem, można wykonać np. OB, morfologia krwi (celem oceny liczby białych krwinek) czy oznaczenie stężeń prokalcytoniny oraz CRP we krwi.
Ostatnie z wymienionych – czyli CRP – jest badaniem dość interesującym przede wszystkim ze względu na duży zakres powodów, z których wykonywane jest to oznaczenie.
Badanie CRP przeprowadzane jest bowiem u pacjentów będących w dowolnym wieku i z naprawdę rozmaitych przyczyn – zlecane ono może być u osób z gorączką i kaszlem, ale i u pacjentów z bólem w klatce piersiowej.
Spis treści:
- Czym jest CRP?
- Gdzie produkowane jest CRP?
- Funkcje CRP
- W jakich sytuacjach wykonuje się badanie CRP?
- Jaka jest norma CRP u dzieci i dorosłych?
- Przyczyny podwyższonego CRP
- Jak interpretować wynik CRP?
- O czym trzeba pamiętać, analizując wynik CRP?
Czym jest CRP?
CRP to skrót od angielskiej nazwy C-reactive protein, w języku polskim nazywane jest ono białkiem C-reaktywnym. Białko to zaliczane jest do tzw. białek ostrej fazy, czyli takich cząsteczek, które związane są z istnieniem w organizmie stanu zapalnego.
CRP zostało odkryte już dość dawno, bo w 1930 roku. Początkowo sądzono, iż cząstka ta pojawia się we krwi wtedy, kiedy do organizmu wtargną jakieś patogeny zdolne do jej produkcji – takie przypuszczenia wzięły się stąd, iż początkowo CRP wykrywano tylko u chorych z różnymi infekcjami.
Z biegiem czasu zauważono, iż białko C-reaktywne pojawia się również i u osób z rozmaitymi innymi schorzeniami i wtedy właśnie jasne stało się to, iż jest ono produkowane przez ludzki organizm, a co więcej – funkcja tego białka jest wyjątkowa ważna.
Zobacz, jak przygotować się do badania krwi
Gdzie produkowane jest CRP?
Produkcja CRP, podobnie jak i innych białek ostrej fazy, zachodzi głównie w wątrobie, w mniejszej ilości białko to produkowane jest przez komórki tkanki tłuszczowej. Synteza tej cząsteczki pobudzana jest wystąpieniem w organizmie różnych reakcji, głównie zapalnych, przez które wzrasta ilość interleukiny-6 we krwi. Ten właśnie mediator pobudza wątrobę do syntezy różnych niezbędnych w odpowiedzi układu odpornościowego substancji, z których jedną z nich jest właśnie CRP.
Funkcje CRP
Białko C-reaktywne odgrywa niebagatelną rolę w odpowiedzi immunologicznej. CRP promuje bowiem wiązanie czynników należących do układu dopełniacza (dzięki temu stymuluje ono zarówno opłaszczanie różnych patogenów, jak i ich pożeranie przez komórki układu odpornościowego, specjalistycznie określane jako fagocytoza). Poza tym CRP ma również pobudzający wpływ na czynność samych białych krwinek.
W jakich sytuacjach wykonuje się badanie CRP?
CRP oznaczane jest zarówno w przypadku diagnostyki różnych chorób, jak i przy konieczności monitorowania przebiegu rozmaitych schorzeń.
Badanie białka C-reaktywnego zlecane jest przede wszystkim u pacjentów z podejrzeniem różnorodnych infekcji, i to zarówno tych spowodowanych przez wirusy, jak i przez bakterie czy różne inne patogeny.
Lekarze zlecają oznaczenie CRP nie tylko na etapie diagnozowania, ale i później. Monitorowanie dynamiki zmian stężenia CRP we krwi pozwala bowiem dokonać oceny tego, czy infekcja u pacjenta została opanowana, czy też może jednak choroba nadal się u niego toczy.
Czasami CRP zlecane jest jednak u osób zdrowych. Związane jest to z tym, iż możliwe jest wykorzystanie badania tego białka do oceniania tzw. ryzyka sercowo-naczyniowego, czyli tego, czy pacjent znajduje się w grupie zwiększonego ryzyka wystąpienia różnych chorób kardiologicznych, takich jak np. zawał serca.
Zobacz także:
Immunoglobulina - funkcje i zastosowania przeciwciał
Morfologia krwi: najważniejsze badanie W CIĄŻY
Jaka jest norma CRP u dzieci i dorosłych?
Za prawidłowe uznaje się wartości CRP mniejsze od 5 mg/l. Norma CRP jest taka sama w przypadku osób dorosłych, noworodków oraz u niemowląt – nie jest ona zależna od wieku pacjenta, u którego wykonywane jest badanie CRP.
Czasami zetknąć się można z innymi normami CRP. Taka sytuacja dotyczy jednak wspominanej wyżej oceny ryzyka sercowo-naczyniowego, w której białko C-reaktywne jest oznaczane wysoce czułymi metodami – wtedy badanie określane jest jako hs-CRP. W zależności od uzyskanego pomiaru, ryzyko chorób kardiologicznych określa się u pacjenta jako:
- małe, kiedy wartość CRP jest mniejsza od 1mg/l,
- umiarkowane, w sytuacji, gdy CRP wynosi od 1 do 3 mg/l,
- wysokie, gdy zmierzona wartość CRP jest większa od 3 mg/l.
Przyczyny podwyższonego CRP
Nie każdy wynik badania CRP, który jest podwyższony, musi od razu budzić niepokój. Niewielki wzrost wartości białka C-reaktywnego powyżej normy może bowiem być związany np. z ciążą, paleniem papierosów czy z otyłością. Mowa tutaj jednak o sytuacjach, kiedy CRP ma wartość dwucyfrową i jego stężenie sięga około 10-20 mg/l.
Wyniki znacząco przekraczające normę, np. trzycyfrowe, zdecydowanie mogą już oznaczać istnienie u pacjenta jakiegoś schorzenia. Wśród przyczyn podwyższenia CRP wymienia się jednak wyjątkowo dużą ilość problemów, takich jak:
- infekcje (wzrost CRP występować może w przebiegu różnorodnych zakażeń, typowo jednak najwyższe wartości występują u chorych z zakażeniami bakteryjnymi, mniejsze zaś – lecz również podwyższone – można obserwować u osób z infekcjami wirusowymi),
- choroby nowotworowe,
- niewydolność nerek,
- różne przewlekłe choroby zapalne (np. zapalne choroby jelit),
- stan po przebyciu jakiegoś urazu (szczególnie rozległego),
- oparzenia,
- choroby tkanki łącznej (takie jak np. toczeń rumieniowaty układowy czy reumatoidalne zapalenie stawów),
- martwica różnych tkanek (w tym przypadku przyczyną podwyższenia CRP może być np. zawał mięśnia sercowego).
Jak interpretować wynik CRP?
Samo badanie CRP nie jest wystarczające do tego, aby postawić u pacjenta diagnozę. Pod uwagę w procesie diagnostycznym trzeba również wziąć różne inne aspekty, takie jak chociażby występujące u chorego objawy czy odchylenia w innych wykonanych u niego badaniach laboratoryjnych. Dopiero po przeanalizowaniu wszystkich wymienionych możliwe jest wysunięcie wniosków na temat tego, co stoi za wynikiem CRP powyżej normy.
Badanie białka C-reaktywnego można wykonać na własną rękę (oczywiście po opłaceniu jego kosztów), z wymienionych jednak przyczyn – w przypadku wyniku przekraczającego normę – najkorzystniej jest nie analizować go samemu, lecz udać się z tym wynikiem na konsultację do lekarza.
O czym trzeba pamiętać, analizując wynik CRP?
Należy zwrócić uwagę na to, że w niektórych sytuacjach oznaczenie CRP może nie być miarodajne – dotyczy to w szczególności badania hs-CRP. Rzeczywiście analiza tego parametru pozwala oceniać ryzyko sercowo-naczyniowe, aczkolwiek u osób, które zmagają się z przewlekłym stanem zapalnym (wynikającym np. z jakiejś przewlekłej choroby) wynik badania ciężko uznać za diagnostyczny. U takich pacjentów podwyższone CRP wynika w końcu nie z tego, iż większe jest u nich ryzyko chorób kardiologicznych, lecz z powodu istniejącej u nich, długotrwałej reakcji zapalnej.
