Nerwica lękowa u dzieci to jednostka, przez którą mały pacjent martwi się ciągle i martwi się wszystkim – jego obawy dotyczą zarówno szkoły, jak i zdrowia domowników czy stabilności finansowej rodziny.
Różne bywają przyczyny tego zaburzenia lękowego – wpływ na nie mogą mieć zarówno doświadczane przez dziecko traumatyczne wydarzenia, ale i tendencję do nerwicy lękowej można mieć niejako zapisaną w genach. Czasami mówi się, że nerwica lękowa u dziecka może być spowodowana toksycznymi relacjami z rodzicami. Czy rzeczywiście może tak być?
Nerwica lękowa u dzieci (poprawniej mówiąc, zespół lęku uogólnionego) jest jednym z częściej spotykanych psychiatrycznych problemów z zakresu zaburzeń lękowych. Szacuje się, że jej rozpowszechnienie sięga do około 5 proc.
W przypadku zachorowań na nerwicę lękową we wczesnym dzieciństwie, częstość jej występowania jest podobna u dziewcząt i chłopców. Sytuacja zmienia się wtedy, gdy przejdzie się do analizy płci nastolatków cierpiących na zaburzenie lękowe uogólnione – w tym przypadku nerwicę lękową kilkukrotnie częściej spotyka się u dziewcząt.
Spis treści:
Nerwica lękowa u dzieci a toksyczne relacje z rodzicami
Inne objawy nerwicy lękowej u dzieci
Leczenie nerwicy lękowej u dzieci
Hydroksyzyna - lek przeciwlękowy
Hydroksyzyna dla dzieci - można podawać czy nie
Przeciwskazania do przyjmowania hydroksyzyny
Możliwe działania niepożądane hydroksyzyny
Hydroksyzyna - pomaga, ale i szkodzi
Rokowania dzieci z nerwicą lękową
Nerwica lękowa a psychoterapia
Nerwica lękowa u dzieci a toksyczne relacje z rodzicami
Jednym z problemów, który jest brany pod uwagę jako potencjalna przyczyna nerwicy lękowej u dzieci, są nieprawidłowe relacje pomiędzy rodzicami i ich potomkami. W rodzinach dzieci z zespołem lęku uogólnionego zauważane bowiem są często pewne specyficzne problemy.
Dziecko może się niejako „zarazić” lękiem od swoich rodziców. Jeżeli któryś z opiekunów sam cierpi na zaburzenia lękowe, to jego pociecha widzi przecież występujące u niego problemy i może się „uczyć” takich zachowań – uciekać przed trudnymi sytuacjami czy zamykać się w sobie, u dziecka może też wtedy wykształcać się nastawienie lękowe.
Do nerwicy lękowej predysponować mogą również skrajne zachowania rodziców. Zwiększać ryzyko tego problemu może zarówno nadopiekuńczość, jak i niedostateczne zainteresowanie kierowane ku dziecku. Na nerwicę lękową częściej cierpią te dzieci, które są przez rodziców bardzo często krytykowane czy nadmiernie kontrolowane.
Owszem, zarówno krytyka, szczególnie konstruktywna, jak i pewna kontrola są potrzebne maluchowi, aczkolwiek kiedy styka się on z nimi w nadmiarze, ostatecznie może to skutkować właśnie zaburzeniami lękowymi uogólnionymi.
Lęk objawem nerwicy u dzieci
Podstawowym objawem nerwicy lękowej jest lęk. Nie jest to jednak taki lęk, jakiego doświadczają osoby z fobiami specyficznymi – czyli taki, który pojawia się w przypadku zetknięcia się lub pomyślenia o jakiej rzeczy czy zwierzęciu (np. o owadzie, jak to ma miejsce w entomofobii). Nerwica lękowa u dzieci jest o tyle dręczącym je problemem, że w jej przebiegu lęk towarzyszy maluchowi zasadniczo przez cały czas.
Czymże jednak może martwić się dziecko? Otóż takie, które ma nerwicę lękową, może się martwić tak naprawdę wszystkim. Przed pójściem do szkoły może mieć ono obawy przed spóźnieniem, przed otrzymaniem złej oceny ze sprawdzianu czy też przed tym, że nie podoła ono grze w piłkę nożną na zajęciach wychowania fizycznego.
W domu dziecko może zamartwiać się o stan zdrowia rodziców, doświadczać patologicznego lęku, że któryś z jego bliskich zachoruje i umrze czy też przejmować się tym, że nawet drobny deszcz doprowadzi do powodzi i klęski żywiołowej.
Czytaj:
Zastępczy zespół Münchhausena - kiedy matka jest uzależniona od leczenia swojego dziecka
Trichotillomania - jak leczyć niekontrolowane wyrywanie włosów?
Leki uspokajające dla dzieci: czy można je podawać?
Inne objawy nerwicy lękowej u dzieci
Poza lękiem, objawami nerwicy lękowej mogą być również:
- rozdrażnienie,
- uczucie wewnętrznego niepokoju,
- problemy ze snem,
- zaburzenia koncentracji,
- zmęczenie.
Nerwica lękowa u dzieci wpływa jednak nie tylko na ich umysł, ale i na ciało. Przejawami zespołu lęku uogólnionego mogą być również rozmaite dolegliwości somatyczne, których przyczyn – nawet mimo odwiedzenia wielu różnych lekarzy – nie udaje się odnaleźć. Odpowiadać za takie problemy dziecka, jak zwiększone napięcie mięśniowe, bóle brzucha czy bóle głowy, może właśnie nerwica lękowa.
Leczenie nerwicy lękowej u dzieci
W leczeniu nerwicy lękowej u dzieci główną rolą odgrywają oddziaływania terapeutyczne. Pomóc zwalczyć dręczące dziecko zmartwienia może terapia rodzinna, jak i terapia poznawczo-behawioralna. Duży wpływ na stan pacjentów ma psychoedukacja – mianem tym określa się przekazywanie zarówno dziecku, jak i jego opiekunom informacji o przyczynach, objawach i sposobach leczenia występującego u pacjenta zaburzenia psychicznego.
Poza psychoterapią, czasami w leczeniu nerwicy lękowej u dzieci wykorzystanie znajduje również i farmakoterapia. Może ona być szczególnie korzystna przede wszystkim wtedy, kiedy natężenie dręczącego dziecko lęku jest bardzo wysokie i w znaczący sposób utrudnia mu ono zarówno codzienne funkcjonowanie, jak i uczestnictwo w psychoterapii. Lekami, które zalecane bywają dzieciom z nerwicą lękową, są przede wszystkim środki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).
Czasami, poza nimi, do doraźnego opanowywania lęku, wykorzystywane są różne środki przeciwlękowe – u dzieci jednak preparaty należące do tej grupy zalecane są zawsze z wyjątkowo dużą ostrożnością.
Hydroksyzyna - lek przeciwlękowy
Hydroksyzyna należy grupy leków przeciwhistaminowych – jej działanie opiera się przede wszystkim właśnie na blokowaniu receptorów histaminowych. Poza tym efektem hydroksyzyna prowadzi również do zablokowania pewnych receptorów serotoninowych.
Hydroksyzyna znajduje dość szerokie wykorzystanie w lecznictwie. Wywiera ona działanie uspokajające, ale i przeciwbólowe czy przeciwwymiotne. Poza wymienionymi efektami, hydroksyzyna prowadzi również do zmniejszenia napięcia mięśniowego oraz ma efekt przeciwświądowy.
Z tych właśnie powodów hydroksyzynę stosuje się zarówno w celu złagodzenia lęku, jak i w przypadku występowania u pacjentów silnego świądu czy też w premedykacji przed różnymi zabiegami operacyjnymi.
Hydroksyzynę stosuje się u pacjentów z różnych grup wiekowych – podaje się ją zarówno dorosłym, jak i dzieciom. U tych ostatnich trzeba jednak zachować szczególną ostrożność przy jej podawaniu – otóż dawki hydroksyzyny, przeznaczone dla małych pacjentów, są zdecydowanie mniejsze niż dawki tego leku wykorzystywane u osób dorosłych.
W przypadku, gdy lek zostaje zalecony dziecku w celu łagodzenia doświadczanego przez nie lęku, jednorazowo podaje się maksymalnie 0,6 mg hydroksyzyny na kilogram masy ciała pacjenta.
Czytaj:
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne: przyczyny, objawy, leczenie
Co to jest fobia, rodzaje fobii, sposoby oswajania lęków
Hydroksyzyna dla dzieci: można podawać czy nie?
Ostatnio można coraz częściej niestety usłyszeć o tym, że rodzice – mimo braku takiego zalecenia od lekarza – podają swojemu dziecku hydroksyzynę. Przyczyną takiego postępowania bywają np. podejrzenia rodziców, że ich malec cierpi na nerwicę lękową. Inną sytuacją, gdzie czasami rodzice podają dziecku omawiany lek, jest nadruchliwość malucha.
Hydroksyzyna jest w Polsce lekiem wydawanym na receptę. Jeżeli więc rodzice nie odwiedzają z dzieckiem lekarza, to skąd mają lek, który mu podają? Tak jak wspomniano wyżej, hydroksyzyna jest stosowana z wielu różnych przyczyn, zdarza się np. tak, że lekarz rodzinny zalecą ją pacjentowi z migotaniem przedsionków czy cukrzycą, który często doświadcza napadów lęku.
Takim pacjentem może być rodzic czy dziadek dziecka – rodzice mogą więc podawać dziecku lek, który został przepisany całkiem innej niż ono osobie. Takie postępowanie jest zwyczajnie niebezpieczne – może ono bardziej zaszkodzić niż pomóc.
Przeciwskazania do przyjmowania hydroksyzyny
Przede wszystkim trzeba tutaj wspomnieć o tym, że nie każdy może przyjmować hydroksyzynę – istnieją różne przeciwwskazania do tego leku. W sytuacji, gdzie dziecko jest obarczone pewnymi problemami, przy których nie powinno ono przyjmować hydroksyzyny, podawanie mu jej może po prostu doprowadzić do zagrożenia jego życia. Wśród przeciwwskazań do zażywania hydroksyzyny wymieniane są przede wszystkim:
- nadwrażliwość na hydroksyzynę lub którykolwiek składnik preparatu, który obecny jest w środku zawierającym hydroksyzynę,
- zaburzenia odpływu moczu z pęcherza,
- jaskra,
- miastenia,
- zaburzenia perystaltyki przewodu pokarmowego,
- problemy sprzyjające wystąpieniu zaburzeń rytmu serca (takie jak np. zaburzenia elektrolitowe czy choroby prowadzące do wydłużenia odstępu QT w EKG),
- zaburzenia czynności nerek lub wątroby.
Ostrożność przy stosowaniu hydroksyzyny trzeba również zachować u tych dzieci, które chorują na astmę.
Możliwe działania niepożądane hydroksyzyny
Hydroksyzyna, tak jak każdy inny lek, może dawać różne działania niepożądane – również i ze względu na ich ryzyko nie powinno się podawać dzieciom tego leku na własną rękę. Wśród najczęściej występujących działań niepożądanych hydroksyzyny wymienia się senność, suchość w jamie ustnej, bóle głowy oraz nudności, zawroty głowy i poczucie zmęczenia. Poza nimi dochodzić może także do nieostrego widzenia, zaparć czy drgawek.
Rodzice, bez uzyskania zaleceń lekarskich, nie powinni sami podawać dziecku hydroksyzyny również ze względu na to, że mogą oni niewłaściwie dawkować ten środek u swoich pociech.
Gdy dziecko przyjmie zbyt duże dawki hydroksyzyny, istnieje zaś ryzyko, że dojdzie u niego do przedawkowania leku. Takowy problem może skutkować bardzo poważnymi dolegliwościami, którymi mogą być:
- wymioty,
- zaburzenia świadomości,
- znaczne przyspieszenie czynności serca,
- zaburzenia koordynacji ruchowej,
- zaburzenia oddychania,
- niedociśnienie.
Czy Twoje dziecko ma ADHD? Wideo
Hydroksyzyna: pomaga, ale i szkodzi
W związku z wyżej opisanymi problemami, powiedzieć można jedno: hydroksyzynę można podawać dziecku tylko wtedy, kiedy zaleci to lekarz. Nie warto próbować leczyć nadruchliwości dziecka czy potencjalnej nerwicy lękowej na własną rękę.
Po pierwsze, stwarza to po prostu zagrożenia dla zdrowia dziecka. Po drugie, przy podejrzeniu takich problemów najkorzystniej udać się do lekarza, który nie tylko będzie w stanie postawić odpowiednią diagnozę, ale i zaleci on leczenie, które będzie zarówno skuteczne, jak i bezpieczne dla małego pacjenta.
Rokowania dzieci z nerwicą lękową
Rodzice, których potomek cierpi na nerwicę lękową, mogą rozważać jeden aspekt: otóż czy istnieją szanse na to, że dziecko zostanie z niej wyleczone? Szczęśliwie odpowiedź jest w tym wypadku twierdząca. Według statystyk, w ciągu kilku lat od jej wystąpienia, nerwica lękowa u dzieci ustępuje u nawet 8 na 10 z tych wszystkich, u których stwierdzona zostanie ta jednostka.
Na to jednak, jakie będą rokowania w przebiegu nerwicy lękowej u dzieci, ma wpływ kilka czynników. Jednym z takowych jest to, jak szybko u dziecka rozpoczęte zostanie potrzebne mu leczenie. Im bowiem dłuższy jest okres od początku zespołu lęku uogólnionego do rozpoczęcia terapii, tym ryzyko, że problem będzie utrzymywał się przez dłuższy czas, jest większe.
Z tego właśnie powodu, gdy tylko rodzice zaczną podejrzewać, że ich pociecha może mieć nerwicę lękową, nie ma po prostu na co czekać – zwyczajnie trzeba się z nią udać wtedy do specjalisty.
Nerwica lękowa a psychoterapia
Podkreślając jeszcze raz to, co wcześniej zostało powiedziane – pomóc dziecku z nerwicą lękową może przede wszystkim psychoterapia. Różne leki, w tym również i hydroksyzyna, mają wywierać działanie wspierające cały proces terapeutyczny.
Nie jest więc zasadne podawanie dziecku zbyt dużych ilości środków przeciwlękowych czy przeciwdepresyjnych – wtedy gdy leki te są stosowane w dawkach większych niż zalecił lekarz, wcale nie będą one skuteczniejsze, a jedynie wzrośnie ryzyko wystąpienia ich działań niepożądanych.
