Nasze czasu przejdą prawdopodobnie do historii jako te, w których liczba osób, w tym dzieci, z problemami psychicznymi gwałtownie wzrosła. Oczywiście można mówić, że wiąże się to z lepszymi diagnozami, większym zwracaniem uwagi na nietypowe zachowania i problemy, czy z faktem, że panuje swoista „moda” na chodzenie do terapeutów i zastanawianie się nad własnym zdrowiem psychicznym.
Ale prawda jest taka, że to, co wydarzyło się w ostatnich latach (gwałtowny rozwój mediów społecznościowych i cała otoczka z tym związana, pandemia, konflikty zbrojne w różnych częściach świata) podkopało zdrowie psychiczne ludzi - każdy z nas jest lub zna kogoś, kto ma problemy ze zdrowiem psychicznym. Najdotkliwiej odczuły to dzieci, które z natury gorzej radzą sobie z emocjami i nie rozumieją wielu mechanizmów rządzących światem.
Badania pokazują, że Obecnie 1 na 5 dzieci w USA ma rozpoznawalne zaburzenie zdrowia psychicznego, około 7% dzieci w wieku 3–17 lat doświadcza każdego roku problemów związanych z lękiem. W większości przypadków objawy te pojawiają się przed 21. rokiem życia. W czasie pandemii częstość występowania lęku u dzieci wynosiła 18,9–23,87%, u nastolatków – 15,4–39,9%.
Spis treści
- Czym są stany lękowe u dzieci?
- Objawy lęku u dzieci są czasem nietypowe
- Tuszują lęk pracowitością
- Jak leczyć lęk wysoko funkcjonujący u dzieci i nastolatków?
Czym są stany lękowe u dzieci?
Lęk jest reakcją emocjonalną na stres, która może pojawiać się z różnych powodów i może różnie się objawiać. Zazwyczaj jednak to taki rodzaj lęku, który utrudnia jasne myślenie, powoduje przesadne reakcje i symptomy psychofizyczne, jak bóle głowy czy brzucha, podwyższone tętno, pocenie się.
O co lub czego najczęściej boją się dzieci? Choroby, śmierci swojej lub bliskich, co uwidoczniło się w czasie wspomnianej już pandemii czy wojny – w przypadku polskich dzieci i młodzieży – konfliktu na Ukrainie. Ale stany lekowe powstają również na tle wyników w szkole i relacji z rówieśnikami (wszechobecny hejt sprawia, że wiele dzieci boi się odrzucenia, wyśmiewania czy nawet znęcania się).
Bez względu na źródło stanów lękowych u dzieci, istotne jest to, że wpływa on fatalnie na ich zdrowie psychiczne i fizyczne.
Czytaj również: Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży. Jak wykrywa się i leczy zaburzenia psychiczne?
Uśmiechnięta depresja - problemy, których nie widać
Objawy lęku u dzieci są czasem nietypowe
Każdy z nas to zna – ból brzucha przed klasówką, ważnymi zawodami sportowymi, występem przed klasą czy większą publicznością. Stany lękowe objawiają się również inaczej: przyspieszonym tętnem, nadmiernym zamartwianiem się, brakiem apetytu, wyczerpaniem, rozdrażnieniem. To symptomy, który każdy rodzić dostrzega i ocenia jako niepokojące. Ale specjaliści podkreślają, że u wielu dzieci strach manifestuje się w sposób, który nie powoduje u opiekuna zapalenia się „czerwonej lampki”.
Według psycholog Rachel Delany, lekarza z oddziału dziecięcego w szpitalu Sheppard Pratt w Baltimore, cytowanej przez portal parents.com, u dzieci i nastolatków, stany lękowe mogą objawiać się nadmiernym perfekcjonizmem, ambicją czy wyjątkową pilnością, np. w nauce czy treningach.
Tuszują lęk pracowitością
Dlatego taki problem jest nazywany przez specjalistów lękiem wysoko funkcjonującym. Stosuje się go w odniesieniu do osób, które wykazują objawy lękowe, zachowując jednocześnie wysoki poziom funkcjonalności w różnych aspektach swojego życia, są postrzegane jako osoby odnoszące sukcesy. Na zewnątrz wyglądają na pewnych siebie, zrównoważonych, profesjonalnych i często są najlepsi w klasie, drużynie lub w pracy.
„Nastolatek z silnie funkcjonującym stanem lękowym może na zewnątrz wykazywać cechy perfekcjonizmu, w tym dobre umiejętności organizacyjne, punktualność, dobre planowanie. Może sprawiać wrażenie ambitnego i/lub pracowitego" – wyjaśnia Delany. Osoby cierpiące na lęk jej zdaniem mogą często sprawdzać odrobione zadania czy spakowane do szkoły zeszyty, mogą irytować się, jeśli lekcja zostanie odwołana lub zmieniony zostanie plan ich dnia, mogą też być nadmiernie samokrytyczne i mieć wygórowane oczekiwania co do własnych osiągnięć. Dla rodzica, pilność dziecka i jego zaangażowanie w naukę może wydawać się czymś pozytywnym, a takim nie jest.
Jak leczyć lęk wysoko funkcjonujący u dzieci i nastolatków?
Dostępnych jest wiele narzędzi i metod leczenia, które pomagają dzieciom i nastolatkom uporać się z silnie funkcjonującym stanem lękowym, a leczenie wygląda podobnie jak w przypadku innych zaburzeń lękowych. W przypadku dzieci najczęściej stosuje się terapię poznawczo-behawioralną, czyli indywidualną współpracę ze specjalistą. Lekarz uczy też rodzica technik, które pomagają ich dzieciom nauczyć się nowych umiejętności radzenia sobie z lękiem. To np. techniki oddychania. W niektórych przypadkach lekarz może przepisać leki łagodzące objawy lękowe.
Źródła: handspringhealth.com, parents.com, ncbi.nlm.nih.gov
