Szmery w sercu u dziecka: czy są groźne? Jaka może być przyczyna szmerów w sercu u niemowlaka i o czym świadczą? O szmerach w sercu u najmłodszych pacjentów rozmawiam z lek. Jolantą Zabłocką, pediatrą i kardiologiem.
Spis treści
Szmery w sercu u dziecka: czym są?
Jolanta Zabłocka*: Szmery w sercu są odzwierciedleniem słyszalnego przepływu krwi pomiędzy strukturami serca oraz naczyniami odchodzącymi od serca. Charakteryzują się one głośnością, częstotliwością, długością, lokalizacją i promieniowaniem. Wyróżnia się trzy rodzaje szmerów w sercu.
Pierwsze z nich to szmery przygodne (niewinne), które w zdecydowanej większości przypadków wysłuchiwane u dzieci nie są wynikiem żadnego schorzenia ogólnego ani następstwem choroby serca, nie mają też wpływu na rozwój dziecka.
Szmery przygodne charakteryzują się tym, że są niezbyt głośne (maksymalnie 2/6 w skali Levine’a, gdzie najgłośniejsze oceniane są na 5-6 pkt). Mają średnią częstotliwość, wykazują zmienną głośność w zależności od pozycji badanego dziecka i mają muzyczne brzmienie.
Szmery niewinne to często stwierdzane zjawisko osłuchowe u dzieci. Szmery czynnościowe w sercu z kolei typowe są dla schorzeń pozasercowych, które jednak mogą mieć wpływ na pracę serca (należą do nich np. anemia, nadczynność tarczycy). Mówimy również o szmerach organicznych, i jest to zjawisko akustyczne typowe dla wady serca lub naczyń.
Czy w czasie rutynowego badania lekarz jest w stanie odróżnić szmer przypadkowy od szmeru związanego z patologią?
Tak, jest to możliwe. Na podstawie wnikliwego osłuchiwania lekarz może odróżnić szmer niewinny od patologicznego i rozpocząć szczegółową diagnostykę.
Zobacz też: Jak leczy się wrodzone wady serca u dzieci?
Szmery w sercu u dziecka: diagnostyka i leczenie
Jakie badania ona obejmuje?
Najważniejszym badaniem diagnostycznym, które decyduje o rozpoznaniu i sposobie dalszego postępowania jest badanie echokardiograficzne, które do badania serca wykorzystuje ultradźwięki. Echo serca jest bezbolesne, nieinwazyjne, a przede wszystkim bezpieczne dla małego pacjenta. Wykonuje się je w pozycji leżącej, a dziecko musi być do niego odpowiednio przygotowane.
Niemowlę powinno być najedzone i wypoczęte, najlepiej jeśli byłoby ubrane w kaftanik rozpinany z przodu. Dzieciom starszym tłumaczymy, na czym polega badanie, demonstrując jego przebieg na misiu lub lalce. W każdej sytuacji wskazana jest obecność któregoś z rodziców, bo daje to dziecku poczucie bezpieczeństwa (zgoda rodziców na wykonanie samego badania nie jest wymagana).
Jeśli szmer serca stwierdzany u dziecka budzi niepokój lekarza pediatry, może on również wykonać badanie radiologiczne klatki piersiowej w celu oceny kształtu i wielkości serca oraz przepływu krwi przez płuca.
Czytaj: Sińce pod oczami u dziecka - skąd się biorą, czy są niebezpieczne?
Czy nie jest to badanie szkodliwe dla małych dzieci?
Nie, bo dawka promieniowania, którą pacjent otrzymuje jest bardzo mała, a czas naświetlania trwa ułamek sekundy. Jedyną niedogodnością może być fakt, że podczas badania dziecko musi być unieruchomione.
U niemowląt do przytrzymania rączek i nóżek stosuje się miękkie woreczki z piaskiem, zaś starszym dzieciom technik zawsze wyjaśnia, na czym polega badanie i zwykle to wystarcza, by pacjent przez chwilę stał nieruchomo.
Jakie objawy fizykalne mogą świadczyć o wadzie serca u dziecka?
Zależą one od rodzaju wady serca – w największym uproszczeniu wady serca dzielimy na sinicze i niesinicze. Jeśli dziecko ma siniczą wadę serca, to głównym objawem jest sine zabarwienie skóry, najlepiej widoczne na koniuszkach palców oraz błonie śluzowej jamy ustnej. Wszystkim poważnym wadom serca często towarzyszy upośledzenie rozwoju fizycznego (zmniejszony przyrost masy ciała, trudności w karmieniu niemowląt) oraz upośledzenie rozwoju motorycznego (mniejsza sprawność ruchowa, nietolerancja wysiłku), a także nawracające infekcje dróg oddechowych.
Najczęstszą wadą serca u dzieci jest ubytek w przegrodzie międzykomorowej. Jeśli "dziurka w sercu" jest mała, to jedynym objawem choroby może być głośny szmer nad sercem, jaki da się usłyszeć w czasie osłuchiwania dziecka. Duży ubytek z kolei daje objawy niewydolności serca już w okresie niemowlęcym. Niemowlę ma wówczas przyśpieszony oddech, pojawiają się problemy z karmieniem, co z kolei prowadzi do zahamowania prawidłowego przyrostu masy ciała.
*Jolanta Zabłocka – koordynator Pododdziału Kardiologii Dziecięcej Kliniki Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie, specjalista chorób dziecięcych, specjalista kardiologii.
Czytaj też: Morfologia krwi u dziecka - interpretacja wyników badań
