Ważne jest pierwsze 1000 dni. Niezwykłe odkrycia wskazują, że nie tylko geny wpływają na charakter
Jeśli znasz pojęcie epigenetyka, to wiesz, że to dziedzina, która zajmuje się między innymi wpływem czynników środowiskowych na modyfikację genów. Pojęcie to nie jest nowe: powstało wraz z odkryciem, że styl życia matki w okresie ciąży ma ogromny wpływ nie tylko na rozwój płodu, ale i na jego przyszłość, jak: zdrowie, długość życia, predyspozycje do chorób. Niezwykłe odkrycia naukowców pokazują, że nie wszystko zależy tylko od naszych genów, ale głównie od pierwszych 1000 dni naszego istnienia, czyli tego, co dzieje się od poczęcia do drugiego roku życia.
To, jak żyjesz będąc w ciąży, co jesz, jak się zachowujesz ma olbrzymi wpływ na przyszłe życie i charakter twojego dziecka. Niezwykłe odkrycia naukowców pokazują, że to, kim jesteśmy, nie zależy tylko od naszych genów, ale głównie od pierwszych 1000 dni naszego istnienia, czyli tego, co dzieje się z nami od poczęcia do drugiego roku życia.
Kolejne badania ujawniają niezwykłe zależności, które pokazują, że tak naprawdę to, jakimi jesteśmy ludźmi - pod każdym niemal względem - zależy od pierwszych 1000 dni naszego istnienia, czyli okresu od poczęcia do ok. 2. roku życia.
Od czego zależy charakter człowieka?
Zdrowie i styl życia matki ma ogromny wpływ na jakość życia i kondycję jej dziecka. Pierwszym dowodem na to było słynne badanie dzieci urodzonych w trakcie lub tuż po okresie tzw. holenderskiej głodowej zimy. Na przełomie 1944 i 45 roku z powodu okupacji niemieckiej i blokady dostaw żywności, w kraju tulipanów panował głód.
Badanie przeprowadzone wiele lat później na dzieciach, które rodziły się w tym czasie pokazało, że miały one wyższy wskaźnik otyłości i cukrzycy. Nauka wyjaśniła to w ten sposób, że podczas głodu organizmy matek „uczyły” nienarodzone dzieci gromadzenia zapasów i oszczędzania kalorii. Rozwinęło to w nich predyspozycje do otyłości i innych problemów zdrowotnych związanych z wagą.
Ale to nie wszystko. W dzisiejszych czasach podobnych dowodów dostarczają badania dotyczące zapłodnienia in vitro. Chodzi o jajeczka pobrane od innych kobiet, które implantowane są do organizmów kobiet niespokrewnionych – tzw. adopcja zarodków.
Okazuje się, że zarodki te, zupełnie obce genetycznie dla matki, w której macicy się rozwijały, nabyły wiele jej cech: odkryto, że środowisko macicy odgrywa kluczową rolę w rozwoju mózgu płodu, dziecięcym metabolizmie, zdrowiu immunologicznym i wielu innych czynnikach.
Dlatego, chociaż DNA dziecka pochodzi tylko od dawcy komórki jajowej i dawcy nasienia, to jednak czas spędzony w macicy będzie kluczowy dla jego rozwoju – to tzw. okno prenatalne. Zdrowa macica przekaże dziecku zdrowe warunki środowiskowe, ale i odwrotnie: niesprzyjające warunki środowiskowe mogą wpłynąć na dziecko negatywnie.
Czytaj również: Taką dietą zafundujesz dziecku atak serca. Zobacz, czego nie jeść w ciąży
Cholina w ciąży ‒ co to za suplement, jak działa i gdzie występuje cholina?
Co wpływa na zdrowie dziecka?
Bardzo dużo na ten temat mówi wydana właśnie w USA książka "Co czyni z nas osobę. Sekrety naszych pierwszych 1000 dni". Jej autorzy, prof. Mark Hanson, dyrektor Instytutu Nauk o Rozwoju na Uniwersytecie w Southampton i prof. Lucy Green specjalistka fizjologii płodu na tej samej uczelni, przytaczają wiele dowodów na to, jak ważny dla życia człowieka jest okres od poczęcia do 2. roku życia.
Ich zdaniem wpływ na nasze życie, osobowość, zdrowie, charakter mają nie tylko geny. Bardzo istotną rolę odgrywa tu matka, która nosi dziecko pod sercem – jej styl życia, zachowania, nastrój, dieta, ale również późniejszy sposób wychowania, pielęgnacji czy żywienia w pierwszych 24 miesiącach życia.
„To czas, o którym nie mamy żadnych świadomych wspomnień, ale mimo to tajemnice tego, co nas ukształtowało, są w nas zamknięte i mogą wpływać na nasze życie na wiele sposobów. Wiele aspektów tego, co sprawia, że każdy z nas jest wyjątkowy, kształtuje się w ciągu pierwszych 1000 dni" - mówi Hanson cytowany przez irlandzki portal breakingnews.ie.
Profesor Lucy Green z kolei dowodzi, że ten newralgiczny okres wpływa na przyszłe zdrowie, choroby, na które możemy zapaść, a nawet na średnią długość życia. „Wszyscy możemy pomóc dać następnemu pokoleniu najlepszą szansę na długie, zdrowe życie, jak prezent – podkreśla Green. - Kilka prostych wyborów dotyczących zdrowych zachowań i zapewnienia pielęgnującej opieki i wspierającego środowiska przez pierwsze 1000 dni może zabezpieczyć ten dar”.
Co może być takim prezentem? Na przykład spokój. Badania dotyczące stresu i jego wpływu na zdrowie kobiet w ciąży pokazują, że stres, a dokładnie kortyzol, hormon stresu, może zwiększać ryzyko wystąpienia problemów fizycznych i psychicznych u dziecka. Kortyzol przenika bowiem przez łożysko i wpływa na rozwój mózgu płodu.
Kolejny prezent to zmiana naszego stylu życia. Zły sposób odżywiania, palenie może wpływać na ryzyko wystąpienia chorób niezakaźnych: autorzy książki zwracają uwagę, że prawie trzy czwarte zgonów na całym świecie jest spowodowanych chorobami serca, udarami i rakiem. Wiadomo, że słaby wzrost płodu wiąże się z większym ryzykiem chorób układu krążenia i cukrzyca typu 2., a ryzyko otyłości przechodzi na potomstwo.
Nie jest tajemnicą również to, że ogromnie istotnym czynnikiem dla rozwoju płody jest dieta matki. Wystarczy wymienić choćby kwas foliowy i jego wpływ na zapobieganie wadom cewy nerwowej czy białko i węglowodany, wpływają na sposób działania odziedziczonego DNA.
Czytaj również: Oczy po tacie, nos po mamie... Jak będzie wyglądało twoje dziecko?
Czy świat cyfrowy przemienia mózgi dzieci?
A co z wpływem czynników środowiskowych na malca po narodzinach dziecka? Jako najbardziej szokujący dowód takich zależności jest opisany w książce "Co czyni z nas osobę. Sekrety naszych pierwszych 1000 dni" przykład pewnego dziecka, które - jak na tablecie - przewijało palcem rzeczywistość, która mu nie pasowała.
Autorzy opisują historię dwuletniego dziecka, które machało ręką w tę i z powrotem, ilekroć jego mama strofowała go za bycie niegrzecznym. Kobieta w końcu zdała sobie sprawę, że gest, który wykonuje jej dziecko, to gest przesuwania obrazu na ekranie komórki czy tabletu.
Badania potwierdzają, że maluchy wychowane w świecie cyfrowym zaczynają inaczej postrzegać rzeczywistość. Nowe badania monitorujące funkcje mózgu dzieci wykazały, że kilkulatki, które spędzają kilka godzin dziennie na czynnościach związanych z ekranem, takich jak komputer lub program telewizyjny, zmieniły swoje funkcje wykonawcze.
