To nie autyzm, a ChAD jest nową plagą wśród dzieci. Nawet lekarzom trudno ją rozpoznać

Euforia i nadaktywność, a za chwilę smutek i trudności ze wstaniem z łóżka - na pewno wiesz, czym charakteryzuje się choroba afektywna dwubiegunowa. Ale czy zdajesz sobie sprawę, jak wielu dzieci dotyka to schorzenie?

Choroba afektywna dwubiegunowa nazywana jest potocznie "dwubiegunówką" - charakteryzuje ją wahanie pomiędzy dwoma skrajnymi nastojami, od euforii po smutek. Chory doświadcza epizodów manii, pełnych energii, dobrych myśli i nadaktywności oraz epizodów depresyjnych, gdy nie ma motywacji do działania, są za to zaburzenia snu, jedzenia czy koncentracji.

To choroba, która pojawia się w dorosłym życiu? Nie. Jak podkreśla dr Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży, zgodnie z aktualnymi szacunkami od 30 do 60 proc. pacjentów z diagnozą ChAD zgłasza początek wystąpienia objawów przed 20. rokiem życia.

Spis treści

1. Choroba afektywna dwubiegunowa u dzieci
2. Co powinnyśmy wiedzieć o ChAD?
3. Skomplikowana diagnoza

Choroba afektywna dwubiegunowa u dzieci

ChAD jest chorobą, którą rzadko kojarzymy z dziećmi. A choruje na nią wielu małych pacjentów.

Szacuje się, że ChAD występuje u 1,8 proc. populacji pediatrycznej, podczas gdy zaburzenia ze spektrum autyzmu u około 1 proc. Społeczna świadomość na temat tej choroby i jej rozpowszechnienia jest jednak znacznie mniejsza, zwłaszcza w odniesieniu do dzieci i młodzieży - powiedziała w rozmowie z PAP dr Aleksandra Lewandowska, konsultant krajowa w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży.

Zdaniem psychiatry może to wynikać z faktu, że przez wiele dekad sądzono, że ChAD rzadko występuje w okresie rozwojowym. A jak wskazują aktualne szacunki, od 30 do 60 proc. pacjentów z diagnozą choroby afektywnej dwubiegunowej zgłasza początek wystąpienia objawów przed 20. rokiem życia.

Przeczytaj także: Zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży. Jak wykrywa się i leczy zaburzenia psychiczne?

Co powinnyśmy wiedzieć o ChAD?

Zgodnie ze statystykami przytaczanymi przez WHO, w 2019 roku 40 milionów osób doświadczyło zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. To przewlekła choroba psychiczna, zaliczana do grupy zaburzeń nastroju (w klasyfikacji ICD-10 ma kod F31). W jej przebiegu naprzemiennie występują epizody depresji i manii lub hipomanii. Wahania nastroju, energii i koncentracji mogą utrudniać codzienne życie i wykonywanie powierzonych zadań.

Jakie są przyczyny ChAD? Naukowcy mówią o budowie i funkcjonowaniu mózgu, genetyce (jeśli rodzice zmagają się z chorobą afektywną dwubiegunową, jest duże prawdopodobieństwo, że chorować będą i dzieci) oraz o czynnikach środowiskowych (to np. przeżywane traumy). A jakie są objawy tej choroby?

Epizody manii charakteryzują się m.in. zwiększoną energią, nadaktywnością, odczuwaniem dużej pewności siebie, to również bezkrytyczne myślenie i podejmowanie lekkomyślnych decyzji - bez myślenia o ich konsekwencjach. Hipomania jest łagodniejszą formą manii, zazwyczaj pacjenci zachowują krytycyzm wobec swoich działań. Z kolei epizod depresyjny charakteryzuje się m.in. brakiem motywacji do działania, utratą możliwości odczuwania szczęścia, obniżeniem nastroju.

Objawy mogą zmieniać się w czasie, jednak zaburzenia afektywne dwubiegunowe są chorobą przewlekłą i wymagają leczenia przez całe życie. Istnieją skuteczne metody, jednak, aby miały szanse pomóc choremu, musi być on dobrze zdiagnozowany. A w przypadku młodych pacjentów nie jest to łatwe zadanie.

Przeczytaj także: Które cechy dziecko dziedziczy po ojcu? Niektóre męskie geny są bardziej dominujące

Skomplikowana diagnoza

Postawienie diagnozy jest łatwiejsze, gdy u chorego wystąpi epizod maniakalny. Trudniej jest, gdy w początkowym okresie choroby dominują epizody depresyjne. A badania wskazują, że u osób poniżej 18. roku życia choroba afektywna dwubiegunowa rozpoczyna się najczęściej epizodem depresji.

Niestety, młodzi pacjenci z ChAD często słyszą błędne diagnozy. - Lekarze powinni pamiętać o przeprowadzeniu diagnostyki różnicowej, ponieważ podobne objawy może dawać wiele schorzeń i zaburzeń natury psychicznej, jak i somatycznej - podkreśla w rozmowie z PAP dr Aleksandra Lewandowska.

Jest jeszcze jedna trudność. - Większość leków rekomendowanych przez międzynarodowe towarzystwa naukowe dla dzieci i młodzieży z ChAD nie ma rejestracji w populacji pediatrycznej w Polsce - wskazuje specjalistka. Dodała, że lekarze, mając na względzie dobro pacjentów, stosują część tych leków poza wskazaniami.

Jako konsultant krajowy podjęłam starania i prowadzę obecnie rozmowy, aby nowoczesne metody farmakoterapii były również dostępne w ramach refundacji dla naszych pacjentów pediatrycznych - podkreśla dr Lewandowska.

Przeczytaj także: Zaburzenia zachowania u dzieci: jak je rozpoznać i jak leczyć?

Natalia Nocuń-Komorowska