Zaburzenia snu u dzieci

Zaburzenia snu u dzieci stanowią powszechny problem – szacuje się, że któregoś z nich doświadcza nawet połowa spośród wszystkich najmłodszych pacjentów. Przez niedobór snu pojawiać się mogą u dzieci trudności w nauce, jak i dochodzić może nawet do spowolnienia ich wzrostu. Co jednak powinno niepokoić rodziców i jakie wyróżnia się zaburzenia snu u dzieci?

Zaburzenia snu u dzieci to częsty problem: zapewne każdy rodzic zetknął się z sytuacją, gdzie jego pociecha nie mogła zasnąć lub przyszła do niego w samym środku nocy mówiąc, że po prostu nie może spać.

Wtedy, gdy takie problemy pojawiają się sporadycznie, powodów do niepokoju zdecydowanie nie ma – w końcu każdemu z nas okresowo zdarzają się różnego rodzaju trudności z zaśnięciem.

Przyjrzeć się bliżej trudnościom ze snem u dziecka trzeba natomiast zdecydowanie wtedy, kiedy pojawiają się one u dziecka w każdą lub prawie każdą noc – zbagatelizowanie zaburzeń snu u malucha może mieć bowiem wyjątkowo nawet poważne konsekwencje.

Spis treści:

1. Jak długo powinno spać dziecko?
2. Skąd się biorą zaburzenia snu u dzieci?
3. Objawy, na które warto zwracać uwagę
4. Jakie wyróżnia się zaburzenia snu u dzieci?
5. Jakie mogą być konsekwencje zaburzeń snu u dziecka?
6. Jakie są możliwości leczenia zaburzeń snu u dziecka?

Jak długo powinno spać dziecko?

Przed przystąpieniem do konkretnego omówienia zaburzeń snu u dzieci konieczne jest najpierw zwrócenie uwagi na jedną rzecz – na prawidłową ilość snu u dziecka. Zdarza się bowiem tak, że rodzic zaczyna podejrzewać, że jego dziecko śpi za krótko lub za długo, a tymczasem… czas, który maluch przesypia, jest po prostu odpowiedni dla jego wieku.

Niezbędna ilość snu w ciągu doby jest zmienna i zależna jest ona przede wszystkim od wieku człowieka. Najwięcej śpią małe dzieci – niemowlęta, które mają do 2. miesiąca życia, przesypiają nawet 18 godzin w ciągu doby. Mniej sypiają już starsze od nich niemowlaki – dzieci będące pomiędzy 2. a 12. miesiącem życia prawidłowo śpią od 12 do 16 godzin.

Ilość snu niezbędnego do prawidłowego wypoczynku z wiekiem nadal stopniowo maleje i tak w wieku od 1 do 5 lat dzieci sypiają przez 10 do 16 godzin, maluchy mające od 5 do 14 lat śnią przez 9 do 13 godzin, a nastolatki powyżej 14. roku życia przesypiają w ciągu doby od 7 do 10 godzin.

Czytaj: Sen niemowlaka: co robić, żeby niemowlę spało całą noc? [Słuchaj ONLINE – przewiń w dół]

Skąd się biorą zaburzenia snu u dzieci?

Rodzice, którzy zaobserwują zaburzenia snu u swojego dziecka, często zastanawiają się, co mogło doprowadzić do ich wystąpienia. Znalezienie jednej, konkretnej odpowiadającej za to patologii zazwyczaj nie jest łatwe – możliwych przyczyn zaburzeń snu u dzieci wyróżnia się bowiem stosunkowo dużo.

Dość często za problemy ze snem u najmłodszych odpowiada przeżywany przez nich za dnia stres. Problemy w szkole, kłótnie z rodzicami czy brak akceptacji przez rówieśników mogą sprawiać, że młodemu człowiekowi wieczorem bardzo trudno będzie oddać się w objęcia Morfeusza.

Czasami zaburzenia snu u dziecka stanowią objaw jakiegoś innego problemu zdrowotnego. Przede wszystkim związane z ich występowaniem mogą być różnorodne zaburzenia psychiczne, takie jak np. depresja, zaburzenia lękowe czy zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). Problemy ze snem pojawiać się mogą jednak również i w przebiegu całkowicie innych jeszcze schorzeń, takich jak np. padaczka, astma, refluks żołądkowo-przełykowy czy uporczywe bóle głowy.

Inną jeszcze możliwą przyczyną zaburzeń snu u dzieci są niewłaściwe nawyki związane z sypianiem. Kładzenie się przez dziecko do łóżka o nieregularnych porach, docieranie do jego sypialni silnego hałasu czy silnego światła, ale i spożywanie obfitych posiłków czy korzystanie z komputera przed snem również mogą skutkować tym, że maluchowi bardzo ciężko będzie oddać się nocnemu wypoczynkowi.

Czytaj: Zaburzenia lękowe u młodzieży

Paraliż senny: co to jest porażenie przysenne i dlaczego nazywane jest dotykiem śmierci?

Jakie wyróżnia się zaburzenia snu u dzieci?

Wtedy, gdy ktoś zostanie zapytany o to, jakie zaburzenia snu mogą występować u dzieci, jako pierwsza zazwyczaj zostaje wymieniona bezsenność. Rzeczywiście tenże problem pojawiać się może wśród najmłodszych, zdecydowanie nie jest to jednak jedyne możliwe zaburzenie snu u dzieci. Nieprawidłowości należących do tej grupy wyróżnia się zdecydowanie więcej i wśród ich przykładów można podać:

• lęki nocne: problem spotykany przede wszystkim we wczesnym dzieciństwie, którego istotą są niewyobrażalnie przerażające koszmary senne – dziecko podczas nich krzyczy, płacze czy rzuca się po łóżku, zazwyczaj w ich trakcie bardzo ciężko jest mu wybudzić się ze snu,
• obturacyjny bezdech senny: zaburzenie snu występujące przede wszystkim u osób dorosłych, które rzadko, aczkolwiek występuje również i u dzieci; istotą problemu są epizody bezdechu w trakcie nocy, które skutkują przejściowymi zaburzeniami dostaw tlenu do organizmu,
• zespół niespokojnych nóg: jednostka, której objawy pojawiają się zazwyczaj w godzinach wieczornych i nasilają się po udaniu się do łóżka, która związana jest z występowaniem nieprzyjemnych doznań z zakresu kończyn dolnych (takich jak mrowienie, uczucie szczypania i pieczenia), którym towarzyszy uczucie konieczności poruszania kończynami; zespół niespokojnych nóg utrudnia sen przez to, że związane z nim dolegliwości nasilają się w bezruchu, a słabną wtedy, gdy pacjent się porusza,
• lunatykowanie (somnambulizm): dość niebezpieczne zaburzenie snu, związane bowiem z tym, że śpiący pacjent wstaje z łóżka i wykonuje różne czynności – może on chodzić, udać się do łazienki, jak i nawet… zjeść posiłek; po przebudzeniu lunatykujące dziecko nie pamięta, że w ogóle wstawało ono ze swojego łóżka,
• narkolepsja: inne od powyżej opisanych zaburzenie snu, polegające na tym, że pacjentowi przytrafiają się nagłe epizody zapadnięcia w sen, którym towarzyszy gwałtowny spadek napięcia mięśniowego.

Jakie mogą być konsekwencje zaburzeń snu u dziecka?

Gdy rodzice podejrzewają, że ich pociecha może mieć zaburzenia snu, zdecydowanie powinni się oni problemowi przyjrzeć bliżej i udać się z dzieckiem do odpowiednich specjalistów. Brak interwencji przy trudnościach ze snem może mieć bowiem bardzo nawet negatywne skutki.

Dzieci, które przesypiają zbyt małą ilość czasu w ciągu doby oraz te pociechy, których jakość snu jest nieodpowiednia, mogą doświadczać trudności ze zdobywaniem szkolnej wiedzy.

Pojawiać się u nich mogą jednak nie tylko problemy natury edukacyjnej – przy długo utrzymujących się zaburzeniach snu dochodzić może nawet do spowolnienia tempa ich rozwoju psychomotorycznego.

Zaburzenia snu z całą pewnością są więc poważnym problemem, który wymaga leczenia – co jednak można zrobić, aby wyzwolić od nich swoją pociechę?

Jakie są możliwości leczenia zaburzeń snu u dziecka?

Zanim pacjentowi, który ma trudności ze snem, zostanie zalecone jakiekolwiek leczenie, konieczne jest najpierw dowiedzenie się dwóch rzeczy: niezbędne jest określenie, jakiego typu zaburzenia snu ma dziecko oraz poszukiwanie przyczyn, które do nich doprowadziły.

Różne bowiem bywa leczenie zaburzeń snu – wtedy, gdy problem ten pojawia się jako jeden z objawów jakiejś innej jednostki chorobowej, niezbędne stają się oddziaływania służące leczeniu choroby podstawowej (np. padaczki czy depresji).

W przypadku pewnych zaburzeń snu wykorzystywane są specyficzne dla nich właśnie metody leczenia, np. obturacyjny bezdech senny może ustąpić po usunięciu powiększonych migdałków, a w leczeniu narkolepsji korzystne efekty może przynieść stosowanie leków psychotropowych o działaniu stymulującym ośrodkowy układ nerwowy.

Każdemu jednak pacjentowi – niezależnie od tego, z jakim zaburzeniem snu się on zmaga – zalecane jest przestrzeganie zasad właściwiej higieny snu. Zdecydowanie korzystne jest regularne kładzenie się do łóżka i wstawanie z niego. Ważne, by rodzice zadbali o to, aby w sypialni malucha panowały po prostu korzystne do spania warunki – w pokoju nie powinno być za ciepło ani za zimno, nie powinno do niego również docierać zbyt dużo światła ani głośnych dźwięków.

Chcąc zadbać o higienę snu u dziecka, należy również przyjrzeć się temu, jak zachowuje się ono w godzinach wieczornych. Oglądanie telewizji, korzystanie z telefonu komórkowego czy granie w grę komputerową zdecydowanie nie ułatwiają późniejszego zapadnięcia w sen.

Podobnie jest z aktywnością fizyczną czy spożywaniem obfitych posiłków w godzinach wieczornych – one także mogą sprzyjać zaburzeniom snu, dlatego też rodzice powinni pilnować, aby ich pociecha wieczorem zjadała tylko lekką kolację i by nie angażowała się ona pod koniec dnia w jakieś wymagające większej aktywności ruchowej zabawy.

Czytaj: Dzieci uzależniają się od telefonów. Jak z tym walczyć?

Jak ubierać niemowlę do snu?