Krwotok poporodowy - kiedy istnieje ryzyko jego wystąpienia?
Krwotok poporodowy to bardzo groźne zjawisko – stanowi on jedną z najczęstszych przyczyn śmierci kobiet będących krótko po porodzie. Sprzyjać mu mogą różne problemy, dochodzić do niego może m.in. wskutek atonii macicy lub uszkodzenia narządów miednicy podczas porodu operacyjnego. Jakie są objawy krwotoku poporodowego?
Krwotok poporodowy związany jest utratą dużej ilości krwi. Co prawda utrata pewnej, niewielkiej ilości krwi podczas porodu, jak i już po nim, jest zjawiskiem całkowicie naturalnym. Wraz jednak z upływem czasu od narodzin dziecka ilość wydzieliny wydostającej się z dróg rodnych sukcesywnie maleje, aż kobieta przestaje całkowicie krwawić. Tak dzieje się w warunkach prawidłowych, zdarzać się jednak może również i wystąpienie poważnego, często zagrażającego życiu kobiety problemu, którym jest krwotok poporodowy.
Spis treści
- Co to jest krwotok poporodowy?
- Przyczyny krwotoku poporodowego
- Czynniki zwiększające ryzyko krwotoku poporodowego
- Objawy krwotoku poporodowego
- Leczenie krwotoku poporodowego
- Zapobieganie krwotokom poporodowym
Co to jest krwotok poporodowy?
Krwotok poporodowy to nasilona utrata krwi z dróg rodnych, do której dochodzi po pewnym czasie od urodzenia dziecka – zazwyczaj rozwija się w pierwszej dobie po porodzie, może on jednak pojawić się nawet po 6, a według niektórych autorów i po 12 tygodniach od porodu.
Krwotoki poporodowe dzieli się na pierwotne oraz wtórne. Krwotok poporodowy pierwotny po porodzie naturalnym stwierdzić można wtedy, gdy pacjentka straciła minimum 500 ml krwi, w przypadku zaś porodu drogą cesarskiego cięcia pierwotny krwotok można rozpoznać w przypadku utraty przez pacjentkę powyżej 1000 ml krwi. Wtórne krwotoki poporodowe rozpoznaje się natomiast wtedy, gdy do nasilonego krwawienia dochodzi pomiędzy 1. dobą a 6 tygodniami po porodzie. Zdecydowanie częstsze od wtórnych są pierwotne krwotoki poporodowe.
Ciężko jest tutaj podać dokładna częstość występowania krwotoków poporodowych – jest ona bowiem różna w odmiennych rejonach świata. Tak jak w Afryce ich szacowana częstość wynosi bowiem prawie 30%, tak już w Europie i Ameryce Północnej występują one z częstością sięgającą około 13% - widocznie wyraźnie jest tutaj to, że wpływ na występowanie krwotoków poporodowych ma jakość opieki medycznej.
Przyczyny krwotoku poporodowego
Najczęstszą przyczyną krwotoków poporodowych jest atonia macicy, czyli utrata zdolności tego organu do obkurczenia się po porodzie. Sprzyjać temu mogą różne czynniki, m.in. toczące się w organizmie zakażenie oraz obecność pozostałości łożyska w organizmie pacjentki.
Innym możliwym powodem wystąpienia krwotoku poporodowego jest uszkodzenie podczas porodu narządów zlokalizowanych w miednicy. Dochodzić do tego może nawet wtedy, gdy poród przebiega bez zakłóceń, większe ryzyko takowych uszkodzeń pojawia się jednak w przypadku porodu drogą operacyjną, np. podczas wykonywania cięcia cesarskiego. Przy naruszeniu ciągłości narządów miednicy krwotok poporodowy może mieć, niestety duże nasilenie – dziać się tak może z powodu wzmożonego w okresie okołoporodowym ukrwienia tychże organów.
Kolejna możliwa przyczyna krwotoku poporodowego została powyżej zasadniczo już wspomniana – jest nią bowiem pozostanie w jamie macicy jakichś tkanek, szczególnie łożyska lub tkanek należących do samego płodu. Krwotoki poporodowe pojawiać się mogą także u pacjentek, które mają jakiegoś rodzaju zaburzenia krzepnięcia.
Czynniki zwiększające ryzyko krwotoku poporodowego
Do czynników ryzyka krwotoków poporodowych zaliczyć natomiast można:
- otyłość,
- ciążę wielopłodowa,
- wielowodzie,
- makrosomię płodu,
- przedłużający się poród,
- nadciśnienie tętnicze,
- mięśniaki macicy,
- przebycie w przeszłości jakichś operacji macicy.
Objawy krwotoku poporodowego
Podstawowym i wyraźnie zresztą widocznym objawem krwotoku poporodowego jest nasilone krwawienie z dróg rodnych. Inne dolegliwości, które mogą pojawiać się u pacjentek, wynikają z utraty krwi z organizmu. W przypadku krwotoku poporodowego dochodzić może do bladości skóry, przyspieszenia czynności serca (tachykardii), poczucie znacznego zmęczenia czy też i do zawrotów głowy.
W skrajnych sytuacjach – przy masywnej utracie krwi – u chorych rozwijać się może wstrząs, przejawiający się splątaniem, odbieraniem zamazanego obrazu czy znacznym zmniejszeniem ciepłoty ciała.
Leczenie krwotoku poporodowego
Krwotok poporodowy trzeba leczyć jak najszybciej od zauważenia jakichkolwiek objawów. Środkiem pierwszego rzutu jest w tym przypadku oksytocyna, którą podaje się pacjentkom dożylnie lub domięśniowo. Alternatywą dla tego środka może być jego analog, czyli karbetocyna. Oba preparaty działają podobnie, mianowicie mają one doprowadzić do obkurczenia się macicy.
W farmakologicznym leczeniu krwotoków poporodowych – zwłaszcza przy nieskuteczności oksytocyny – wykorzystanie znajdują także alkaloidy sporyszu, takie jak np. ergotamina czy ergometryna.
W niektórych sytuacjach samo leczenie farmakologiczne nie jest wystarczające do powstrzymania krwawienia – tak dziać się może m.in. wtedy, gdy przyczyną krwotoku poporodowego jest uszkodzenie struktur zlokalizowanych w obrębie miednicy.
W takim przypadku zasadne może być skorzystanie z leczenia operacyjnego, które może polegać na różnych ingerencjach – czasami wystarczające jest zaopatrzenie uszkodzonych struktur (np. przywrócenie ciągłości naczyń krwionośnych), czasami zaś niezbędne staje się przeprowadzenie histerektomii, czyli operacyjnego usunięcia macicy.
Zapobieganie krwotokom poporodowym
Tak naprawdę najistotniejsze jest podejmowanie prób zapobiegania występowaniu krwotoków poporodowych. W tym celu niezbędne jest oszacowanie u każdej pacjentki ryzyka wystąpienia tego problemu – pod uwagę należy wziąć czynniki ryzyka krwotoków poporodowych, a więc to, czy ciąża jest jedno- czy wielopłodowa, a także czy pacjentka doświadczyła już w przeszłości takich komplikacji porodu.
U pacjentek z nasilonym ryzykiem krwotoku poporodowego zasadne może być podawanie oksytocyny nie w momencie wystąpienia krwawienia, a już w trzeciej fazie porodu – może to finalnie zapobiec masywnej utracie krwi.
Warto tutaj również wspomnieć o tym, że ginekolodzy naprawdę nie bez powodu zniechęcają cześć pacjentek do zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego. Owszem, zabieg ten czasami bywa wręcz niezbędny, wtedy jednak, gdy nie ma ku temu wyraźnych przesłanek, może on przynosić więcej zagrożeń niż korzyści.
Cięcie cesarskie – w porównaniu do porodu naturalnego – prowadzi do dwukrotnie większego ryzyka wystąpienia krwotoku poporodowego. Profilaktyka krwawień po porodzie obejmuje więc również i odpowiedni wybór sposobu zakończenia ciąży – poród drogą operacyjną powinien być wybierany wyłącznie wtedy, gdy istnieją ku temu wskazania medyczne.
