Odruch Moro. Pierwotne odruchy noworodka
Z odruchem Moro rodzi się każdy noworodek. Nazywany jest również odruchem obejmowania i występuje jako reakcja noworodka na gwałtowną zmianę położenia, hałas, dźwięk. Jak się objawia odruch Moro, czemu służy i co powinno wzbudzić zaniepokojenie rodziców?
Odruch Moro to jeden z tzw. odruchów pierwotnych, czyli takich, z którymi na świat przychodzi każdy mały człowiek. Jest bardzo charakterystyczny: na nagły hałas, ostry dźwięk, zmianę pozycji ciała noworodek reaguje bardzo gwałtownym ruchem.
Na skutek impulsu płynącego z pnia mózgu energicznie odrzuca na bok rączki i nóżki, wygina plecki w łuk i zaciska piąstki, a następnie wykonuje rączkami taki ruch, jakby chciał objąć swoją klatkę piersiową – stąd odruch Moro nazywany jest także odruchem obejmowania. Jego nazwa pochodzi od nazwiska austriackiego pediatry Ernsta Moro, który jako pierwszy go zaobserwował i opisał.
Sprawdź również kalendarz rozwoju dziecka >>
Spis treści
- Znaczenie odruchu Moro
- Fazy odruchu Moro
- Co wywołuje odruch Moro?
- Kiedy zanika odruch Moro?
- Przetrwały odruch Moro
Znaczenie odruchu Moro
Odruch Moro zaczyna kształtować się pomiędzy 9, a 12 tygodniem życia płodowego i rozwija przez cały okres ciąży. Już 28 tygodniu ciąży można go zaobserwować w trakcie badania USG, gdy reakcją na uciskanie brzucha głowicą aparatu jest nagłe wyprostowanie palców rączek. W 32 tygodniu życia płodowego reakcja ta jest jeszcze lepiej widoczna – objawia się poprzez wyprostowanie i odwiedzenie rączek i rozwarcie palców.
Odruch Moro nie powstał bez powodu. W trakcie porodu środowisko dziecka ulega gwałtownej zmianie: z przytulnego i bezpiecznego brzucha mamy wydostaje się na świat, w którym zaskakują go zupełnie nowe bodźce, takie jak dźwięk, zapach, powietrze. W trakcie, gdy malec przeciska się przez kanał rodny, jego klatka piersiowa jest rytmicznie uciskana, co pozwala usunąć z płuc znajdujący się tam płyn, i przygotować je do oddychania. Gdy ten ucisk ustaje, bo dziecko wydostanie się już z kanału, powietrze nagle zostaje wepchnięte do płuc. Wtedy odruch Moro ułatwia zaczerpnięcie oddechu, bo malec dzięki niemu prostuje ciało, na skutek czego otwiera się tchawica.
Ale to nie jedyna rola, jaką ma do spełnienia. Odruch Moro pozwala maluszkowi stopniowo prostować ciało (po 9 miesiącach spędzonych w pozycji embrionalnej w łonie mamy), przygotowuje również niemowlę do utrzymywania główki w pozycji pionowej, a także stanowi wstęp do późniejszej nauki siadania.
Skoki rozwojowe w 1. roku życia dziecka. Jak je rozpoznać? >>
Fazy odruchu Moro
Odruch obejmowania jest silniejszy u niemowląt urodzonych przez cesarskie cięcie, a także po porodach nietypowych: bardzo trudnych i długich, lub bardzo szybkich oraz takich, w trakcie których używano wspomagania w postaci kleszczy. Zaobserwowano, że ma on dwie widoczne fazy:
- W pierwszej fazie ruch odbywa się od środka ciała na zewnątrz. Malec najpierw prostuje kończyny i palce, odsłaniając klatkę piersiową, a następnie bierze głęboki wdech, i na moment zastyga w tej pozycji.
- W drugiej fazie ruch odbywa się od zewnątrz do środka ciała. Maluszek zaciska w piąstki palce dłoni, robi wydech, a rączki zgina ruchem, jakby chciał się objąć, chroniąc w ten sposób przed bodźcem, który spowodował tak gwałtowną reakcję, a następnie zaczyna płakać.
W trakcie trwania odruchu Moro w pniu mózgu maluszka uaktywnia się tzw. reakcja walki (ucieczki), w efekcie czego uwalnia się adrenalina i kortyzol (oba to hormony stresu), wzrasta ciśnienie krwi, przyspiesza tętno i oddech, a skóra robi się czerwona.
Co wywołuje odruch Moro?
Odruch Moro u noworodka wywołują różne niespodziewane bodźce, zarówno słuchowe, jak i wzrokowe czy dotykowe. Malec może zareagować odruchem Moro na hałas, nagłą zmianę pozycji ciała lub głowy, ruch lub zmianę światła w polu widzenia, a także na ból, gwałtowną zmianę temperatury (np. podczas wkładania do wanienki z wodą), czy zbyt gwałtowne ruchy opiekuna.
Kiedy dziecko powinno zacząć raczkować? >>
Kiedy zanika odruch Moro?
Odruch Moro jest aktywny od urodzenia do mniej więcej 3-4 miesiąca życia, kiedy w pełni integruje się z całym układem ruchów niemowlęcia. Zdarza się jednak, że nie zostanie on wygaszony na czas. U dziecka utrzymują się wówczas przesadne reakcje na niespodziewane sytuacje, które po dłuższym czasie mogą doprowadzić do stałej nadwrażliwości któregoś z kanałów sensorycznych.
Przetrwały odruch Moro
Dochodzi wówczas do sytuacji, gdy nagły i niespodziewany bodziec (np. hałas, światło) mogą wywoływać przesadzone reakcje. Maluch z przetrwałym odruchem Moro cały czas ma napiętą uwagę. Tworzy się błędne koło, bo przetrwały odruch pobudza wydzielanie hormonów adrenaliny i kortyzolu, które wywołują stres, a jednocześnie podwyższają wrażliwość na bodźce i potęgują przesadne reakcje, przez które dziecko jeszcze silniej się stresuje.
Dzieci z przetrwałym odruchem Moro mogą być bojaźliwe i wycofane, mieć trudności z nawiązywaniem kontaktów albo przeciwnie – nadmiernie pobudzone, aktywne, z potrzebą dominowania. Niezależnie od sposobu zachowania reakcją organizmu na przetrwały odruch Moro jest też upośledzenie odporności, większa skłonność do infekcji i alergii. Dzieje się tak, ponieważ wydzielanie adrenaliny i kortyzolu to jedna z broni, jakimi dysponuje ciało w walce z zarazkami i alergenami – jeśli jednak proces ten zachodzi stale, nie pełni już swojej głównej funkcji. Malec z przetrwałym odruchem Moro może więc łapać każdą infekcję i mieć alergie na niektóre pokarmy.
