Przedwcześnie urodzone noworodki bywają czasem tak małe, że mieszczą się w jednej dłoni rodzica. Współczesna medycyna jest jednak w stanie ratować wcześniaki z masą urodzeniową sięgającą nawet 500 gramów. Trzeba mieć jednak świadomość, że może się to wiązać z ryzykiem powikłań zdrowotnych w późniejszym życiu dziecka.
Spis treści
Wcześniaki: przyczyny porodów przedwczesnych
Pomimo postępu medycyny i poprawy jakości życia, liczba porodów przedwczesnych jest wciąż wysoka. Przyczyn takiej sytuacji może być wiele, a najczęściej wskazuje się zły stan zdrowia przyszłych matek, nieprawidłowy przebieg wcześniejszych ciąż. Niestety negatywną rolę odgrywa stres, zanieczyszczenie środowiska czy przepracowanie, o co w dzisiejszych czasach nietrudno, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych.
Do najczęstszych przyczyn porodów przedwczesnych zalicza się:
- wiek kobiety ciężarnej – kobiety poniżej 16. i powyżej 35. roku życia są bardziej narażone na przedterminowy poród,
- wady macicy - niewydolność ciśnieniowo-szyjkowa, mięśniaki, przegrody, nadmierna pobudliwość skurczowa macicy,
- zakażenia wewnątrzmaciczne, które mogą prowadzić do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych,
- niski status ekonomiczno-socjalny – złe odżywianie, spożywanie alkoholu, palenie papierosów, ciężka praca,
- nadciśnienie w trakcie ciąży, zakażenia dróg moczowych, wielowodzie.
Biorąc pod uwagę powikłania, jakie mogą się pojawić z powodu przedterminowego porodu, nie ma wątpliwości, że wcześniaki mają trudniejszy start w dzieciństwo. Na szczęście nowonarodzone dzieci wykazują niezwykłą wolę życia. Właściwe i kompleksowe podejście w wielu przypadkach pozwala na wyrównanie różnic rozwojowych wynikających z wcześniactwa.
Na takie podejście powinna się składać m.in., edukacja i wsparcie rodziców, stymulacja rozwoju i rehabilitacja, profilaktyka zakażeń. Te trzy zagadnienia to obszary pracy „Koalicji dla wcześniaka” zawiązanej przez Polskie Towarzystwo Neonatologiczne, we współpracy z Krajowym Konsultantem ds. neonatologii, Krajowym Funduszem na Rzecz Dzieci oraz Fundacją WHC (Watch Health Care).
Czytaj też: Poród przedwczesny - 10 wskazówek, dzięki którym nie urodzisz za wcześnie
Według definicji WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) „wcześniak” to dziecko, które urodziło się po 22., ale przed 37. tygodniem ciąży. Co roku w Polsce rodzi się około 24 tysiące wcześniaków, głównie problem ten dotyczy krajów Afryki i Azji. Ale choć obserwuje się ogólny spadek liczby urodzonych dzieci, to liczba przedwczesnych porodów utrzymuje się na tym samym poziomie, a w wielu krajach rośnie.
Wcześniaki: możliwe konsekwencje zdrowotne wcześniactwa
Konsekwencjami przedwczesnych narodzin mogą być:
- zespół zaburzeń oddychania. Występuje u większości dzieci urodzonych przedwcześnie, ale w 80% przypadków jest uleczalny. Powodem jest brak surfaktantu, którego niedojrzałe płuca maluszków nie są w stanie produkować, a który zapobiega zapadaniu się pęcherzyków płucnych.
- dysplazja oskrzelowo-płucna. Występuje zwłaszcza u noworodków z masą poniżej 1000 g. Jest skutkiem znacznej niedojrzałości płuc i konieczności stosowania wentylacji mechanicznych, jakim poddawane jest dziecko w pierwszych tygodniach życia. Dotyczy wcześniaków, których niedostatecznie rozwinięte płuca leczy się za pomocą tlenoterapii i wspomagania oddychania. Większość chorych dzieci wraca do zdrowia wraz z upływem czasu.
- bezdech wcześniaczy czyli zatrzymanie oddychania na okres powyżej 20 sekund połączone ze spadkiem czynności serca poniżej 100 uderzeń na minutę. Przyczyną jest nie w pełni rozwinięta część mózgu, która kontroluje oddychanie. Jednocześnie zmienia się barwa skóry dziecka.
- niedokrwistość wcześniaków, czyli zbyt mała liczba czerwonych krwinek i niedobór hormonu erytropoetyny stymulującego ich wytwarzanie. Związana jest z niewystarczającymi zapasami żelaza w ciele wcześniaka. Niedojrzały szpik nie jest w stanie wyprodukować dostatecznej ilości erytrocytów, a ilość żelaza i witamin jest bardzo niska.
- niedojrzały układ odpornościowy. Może prowadzić do infekcji, które w przypadku wcześniaków dotyczą najczęściej płuc, a wywołują je bakterie lub wirusy, np. wirus RS. Infekcje rzadziej dotyczą układu moczowego, czy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
- retinopatia. Groźna choroba atakująca narząd wzroku wcześniaków spowodowana uszkodzeniem niedojrzałych naczyń krwionośnych siatkówki. Wprowadzone dotychczas standardy opieki pozwoliły zapanować nad tym problemem, a choroba nie prowadzi do najcięższych powikłań. U 90% wcześniaków zmiany wywołane retinopatią cofają się samoistnie, pozostawiając jedynie nieznaczne zaburzenia widzenia.
Czytaj więcej: Powikłania i problemy zdrowotne, które zagrażają wcześniakom
materiały prasowe "Koalicja dla wcześniaka"
