Spis treści
Zmysły umożliwiają nam odbiór bodźców pochodzących z otoczenia i naszego ciała, które następnie zostają zinterpretowane przez nasz mózg, aby uzyskać odpowiednią i zamierzoną reakcję organizmu.
Przetwarzanie sensoryczne jest procesem, który organizuje i uporządkowuje wrażenia do nas docierające, abyśmy mieli możliwość odnaleźć się w otaczającym świecie, prawidłowo w nim funkcjonować oraz uczyć się nowych umiejętności.
Podstawowymi zmysłami, które każdy nas zna są zmysły: dotyku, smaku, słuchu, wzroku i węchu. W rzeczywistości posiadamy jeszcze trzy inne, bardzo ważne – zmysł równowagi (inaczej układ przedsionkowy), który znajduje się w uchu wewnętrznym i dostarcza informacji o równowadze, grawitacji i przestrzeni oraz zmysł kinestetyczny (układ proprioceptywny), który przez mięśnie i stawy przekazuje informacje, gdzie i co robią poszczególne części naszego ciała.
Prawidłowy rozwój wszystkich zmysłów i ich współdziałanie odgrywają bardzo istotną rolę w procesie uczenia się i nabywania wielu podstawowych i ważnych umiejętności małego dziecka – od samodzielnego stania, chodzenia do mówienia, pisania i czytania.
Czytaj: Integracja sensoryczna: jak rozpoznać zaburzenia integracji sensorycznej i na czym polega terapia?
Jak stymulować rozwój fizyczny dziecka w 1 roku życia?
Ścieżka sensoryczna i jej wpływ na zmysły
Ścieżka sensoryczna jest specjalnie ułożonym torem do pokonania dla dzieci. By pobudzać receptory dotykowe znajdujące się w stopie lub dłoniach powinna być wykonana z różnego rodzaju faktur lub elementów. Maluch chodzący po zróżnicowanych materiałach doznaje przyjemnych dla niego, a czasem mniej przyjemnych wrażeń dotykowych.
Oprócz zmysłu dotyku, podczas zabawy na ścieżce sensorycznej wpływa na:
- Sprawność motoryczną, równowagę i koordynację ruchową podczas pokonywania trasy wyłożonej różnymi materiałami. Receptory w stopach (lub dłoniach jeśli dziecko przechodzi tor na czworaka) pozwalają dziecku odkryć własne preferencje czuciowe i rozwijać różnicowanie dotykowe. Na co dzień dziecko nie ma możliwości stymulowania obszarów podeszwy stów, ponieważ większość czasu spędza w obuwiu bądź skarpetach.
- Percepcję wzrokową – im bogatsza, zróżnicowana i kolorowa trasa tym ciekawsza dla dziecka i zachęcająca do zabawy.
- Planowanie ruchu, jeśli oprócz standardowego przejścia po ścieżce stopami, zmienimy zasady i zaproponujecie dziecku pozycję czworaczą, na jednej nodze lub tyłem do kierunku ruchu.
Czytaj: Zaburzenia integracji sensorycznej: co warto wiedzieć?
Hulajnogi dla dzieci: działanie na rozwój najmłodszych i pomoc w wyborze
Wykonanie ścieżki sensorycznej w domu
Ścieżki sensoryczne bez problemu można nabyć w sklepach z artykułami i zabawkami dla dzieci. Można natomiast zrezygnować z kupna i wykonać ścieżkę samodzielnie w domu. Z pewnością dzieci chętnie zaangażują się w proces tworzenia ścieżki, co będzie dla nich dodatkową zabawą. Należy jednak zaopatrzyć się w materiały, które potrzebne są do wykonania ścieżki sensorycznej:
- Niskie pojemniki, pudełka, woreczki, poszewki na poduszki - do których wsypiemy/włożymy materiały.
- Kartony, koce – do których przymocujemy, przyszyjemy lub przykleimy elementy po których będzie stąpało dziecko.
- Materiały o różnej fakturze, grubości, wielkości. Dostępne w najbliższym otoczeniu: kamyczki, żwirek, piach, liście, kasztany, żołędzie, siano, trawa, szyszki, muszle, kawałki kory lub trocin drzewnych.
- Produkty spożywcze: groch, ryż, kasza, makaron o różnym kształcie, cukier, ziarna kawy.
- Inne: wata, miękkie pompony, folia bąbelkowa lub aluminiowa, sznurki, rzepy, ścinki tkanin.
Ścieżkę sensoryczną z powodzeniem można stworzyć także w ogrodzie lub na działce wykorzystując do przejścia na boso trawnik, chodnik, drogę lub rozkładając wybrane materiały.
Rozłożenie ścieżki w domu lub ogrodzie wymaga również odpowiedniej przestrzeni, by dziecko mogło swobodnie się poruszać. Ścieżka powinna być także odpowiednio mocno przymocowana do podłoża, tak by pudełka lub woreczki nie zmieniały położenia, gdy dziecko wykona kolejny ruch.
Należy pamiętać, że nie każdą fakturę czy materiał dziecko od razu zaakceptuje i chętnie będzie po nich chodzić. Czasem potrzeba czasu, żeby przyzwyczaić się do danego bodźca.
Ważna jest obserwacja reakcji dziecka podczas dotykania różnych materiałów. Przy systematycznej stymulacji dzieci poznając nowe faktury, będą wybierały do zabawy i potrafiły określić te, które są dla nich przyjemne, a które mniej. Należy dać dziecku czas na akceptację materiału i stopniowo zachęcać do podejmowania zabawy.
Czytaj: Jak wspierać dziecko w rozwoju ruchowym?
Na bosaka - dlaczego warto chodzić bez butów?
Dla kogo ścieżka sensoryczna?
Ścieżka sensoryczna będzie świetną pomocą do wspierania rozwoju zarówno dla dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej - szczególnie nadwrażliwe lub niewrażliwe dotykowo, jak i dzieci bez deficytów. Zabawy na ścieżce sensorycznej rozwijają układ dotykowy oraz dostarczają bodźców czuciowych w miejscach na ciele gdzie jest najwięcej receptorów - podeszwach stóp.
