Chemioterapia w ciąży – czy leczenie nowotworu nie zagraża dziecku?
Wykrycie nowotworu w trakcie ciąży jest bardzo stresującą sytuacją zarówno dla przyszłej mamy, jak i jej rodziny. Leczenie chorób nowotworowych u ciężarnych wymaga wzięcia pod uwagę zarówno skuteczności stosowanej terapii, jak i jej bezpieczeństwa dla zdrowia matki i dziecka.
Na nowotwór w trakcie ciąży zapada średnio 1 na 1000 kobiet. Statystyki te rosną jednak, z powodu coraz późniejszego wieku kobiet decydujących się na dziecko. Jedną z najczęściej stosowanych metod leczenia jest chemioterapia. Czy chemioterapia jest bezpieczna w ciąży?
Spis treści:
- Chemioterapia - czy można ją stosować w ciąży?
- Ryzyko poronienia po chemioterapii
- Czy chemioterapia w ciąży ma wpływ na późniejsze życie dziecka?
- Kiedy chemioterapia jest bezpieczna dla ciąży?
Chemioterapia - czy można ją stosować w ciąży?
Podejmując decyzję o wdrożeniu chemioterapii u kobiety w ciąży należy wziąć pod uwagę przede wszystkim dobór odpowiedniej dawki i rodzaju leków w zależności od stopnia zaawansowania i typu nowotworu, w celu ratowania życia matki, a także ochrona zdrowia i życia płodu, dlatego też takie leczenie powinno odbywać się w ścisłej współpracy ginekologów i onkologów.
Bezpieczeństwo stosowanego leczenia zależy od dawki, drogi podania, okresu ciąży, w którym została włączona chemioterapia oraz zdolności leku do przekraczania bariery łożyskowej, a także czasu trwania leczenia. Niepożądane skutki chemioterapii można podzielić na powikłania wczesne i powikłania późne.
Do powikłań wczesnych należą:
- spontaniczne poronienia;
- obumarcie płodu;
- uszkodzenia narządów płodu;
- przedwczesny poród;
- spowolnienie wzrostu wewnątrzmacicznego;
- niską masę urodzeniową noworodka
Ryzyko poronienia po chemioterapii
Ryzyko wystąpienia poważnych uszkodzeń płodu oraz poronienia wynosi ok. 13%, podczas gdy w populacji ogólnej – ok. 1-2%. Większość powikłań wczesnych i ich skutków takich jak uszkodzenie narządów lub obumarcie płodu wynika z zastosowania chemioterapii w trakcie procesu kształtowania się narządów, czyli w I trymestrze.
Przyjmuje się, że większość uszkodzeń płodu występuje do 60. dnia ciąży, dlatego niezalecane jest stosowanie chemioterapii w I trymestrze, a włączenie tego leczenia należy rozważać w ciąży powyżej 14 tygodnia.
Ryzyko wystąpienia wad wrodzonych istnieje również w przypadku zastosowania chemioterapii w kolejnych trymestrach ciąży, jednakże jest ono dużo mniejsze, a powikłania wczesne, które wówczas występują to niska masa urodzeniowa noworodka, która zostaje korygowana w kolejnych miesiącach życia dziecka.
Kolejną istotną rzeczą jest taki dobór schematu leczenia, który byłby najbardziej odpowiedni dla kobiety w ciąży. Najlepszą metodą jest podawanie dawek co tydzień, co umożliwia łatwe monitorowanie przebiegu ciąży i szybkie przerwanie chemioterapii, jeśli zaszłaby taka konieczność.
Czytaj: Rak piersi - przyczyny, objawy i leczenie raka sutka
RAK KOSMÓWKI a CIĄŻA. Dlaczego ciąża może wywołać nowotwór?
Nowotwory w ciąży często rozpoznawane są w późnym stadium, często w związku z tym, że objawy które wywołują kojarzone są przez kobiety jako symptomy ciąży, z którymi nie zgłaszają się do lekarza.
Najczęściej występującym nowotworem w ciąży jest rak piersi, rak szyjki macicy, rak jajnika, czerniak oraz białaczki. W związku z tym tak istotne w początkowym okresie ciąży są badania profilaktyczne, szczególnie USG piersi oraz cytologia, co pozwala na rozpoznanie nowotworu we wczesnym stadium.
Czy chemioterapia w ciąży ma wpływ na późniejsze życie dziecka?
Stosowanie chemioterapii w ciąży budzi u rodziców obawy o rozwój fizyczny i intelektualny dziecka w przyszłości. W badaniach opartych na długoletniej obserwacji dzieci, których matki stosowały chemioterapię w trakcie ciąży uznano jednak, że chemioterapia nie ma wpływu na rozwój fizyczny i intelektualny dzieci, co udowodniono przeprowadzając standardowe testy oceniające rozwój psychomotoryczny i porównując je z wynikami dzieci, których matki nie stosowały chemioterapii w ciąży.
Wykazano również, iż chemioterapia stosowana w ciąży nie ma wpływu na późniejszą płodność dzieci.
Rodzice często obawiają się, że późnym powikłaniem chemioterapii będzie nowotwór. Rzeczywiste ryzyko rozwoju nowotworów po wewnątrzmacicznej ekspozycji na chemioterapię nadal jest nieznane, z powodu zbyt małej ilości badań na ten temat, wykazano jedynie, że nie istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na choroby z grupy białaczek w porównaniu z populacją ogólną.
Kiedy chemioterapia jest bezpieczna dla ciąży?
Chemioterapia uznana jest za względnie bezpieczną metodę leczenia nowotworów w ciąży od II trymestru, jednakże u kobiet w ciąży odnotowuje się dużo większą wrażliwość na działania uboczne tych leków. W związku z nieco gorszą tolerancją tego leczenia u kobiet ciężarnych mogą wystąpić nasilone nudności, wymioty oraz obniżona ilość krwinek białych.
Podsumowując bezpieczeństwo chemioterapii zależy od tego, w którym momencie ciąży jest stosowana, zalecane jest, aby stosować ją najwcześniej w 14. tygodniu ciąży, jednakże zależy to od indywidualnej oceny stanu pacjentki. Stosowanie chemioterapii zawsze należy ocenić pod względem przewagi korzyści nad ryzykiem.
W przypadku podjęcia decyzji o zastosowaniu tej metody leczenia należy skierować się do ośrodka wielospecjalistycznego, mającego duże doświadczenie w leczeniu onkologicznym kobiet w ciąży, gdzie możliwa jest ścisła współpraca onkologów i ginekologów.
Istotną rzeczą, o której należy pamiętać jest fakt, iż chemioterapeutyki przenikają do mleka kobiecego, dlatego po porodzie przeciwwskazane jest karmienie piersią, jeśli chemioterapia jest dalej prowadzona.
