"Mamo, słyszę cię, ale cię nie rozumiem". Jak rozpoznać zaburzenia przetwarzania słuchowego?

Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego często mylone są z wadą słuchu. Tymczasem dzieci cierpiące na APD często słyszą normalnie, mają za to problem z interpretowaniem dźwięków. Czym objawiają się Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego i jak sprawdzić, czy dziecko je ma?

Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (central auditory processing disorder - inaczej zwane CADO lub auditory processing disorder - APD). Zazwyczaj mylone są z wadą słuchu fizycznego, czyli z ubytkiem słuchu. Jednak u dzieci z APD zarówno słuch odbiorczy, jak i przewodzeniowy są prawidłowe.

Sprawdź też: Szumy uszne u niemowląt i dzieci - jak rozpoznać i leczyć [WYWIAD]

Dysfunkcja ta ma miejsce w centralnej, nerwowej części układu słuchowego i objawia się niewłaściwym przetwarzaniem bodźców słuchowych, a nie zaburzonym słyszeniem samym w sobie. Mózg osoby z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego nie potrafi rozpoznawać i interpretować dźwięków, w tym również dźwięków mowy. Aby poprawnie je zdiagnozować należy wcześniej wykluczyć wszystkiego rodzaju ubytki słuchu.

Spis treści

1. W jaki sposób objawiają się Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CADP)?
2. Jak je rozpoznać?
3. Jak pomóc dziecku z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego?
4. Jak rodzic dziecka z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego może mu pomóc w codziennym życiu?

W jaki sposób objawiają się Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CADP)?

Dzieci, u których występują Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego najczęściej mają trudności w rozumieniu mowy, problemy ze zrozumieniem poleceń (zwłaszcza złożonych) i skupieniem uwagi, co w konsekwencji powoduje liczne problemy w szkole, m.in. z czytaniem, formułowaniem ustnym i pisemnym dłuższych form wypowiedzi oraz z zapamiętywaniem usłyszanych informacji.

Dowiedz się też: Nadwrażliwość słuchowa u dzieci. Co robić, gdy hałas boli?

Bardzo istotna jest wczesna, właściwa diagnoza dziecka, która pozwoli uniknąć opóźnień w rozwoju mowy i problemów w nauce szkolnej.

Jak je rozpoznać?

Występowanie Centralnych Zaburzeń Przetwarzania Słuchowego można podejrzewać, jeśli u dziecka zaobserwujemy:

•  trudności ze zrozumieniem wypowiedzi w niekorzystnych warunkach akustycznych (np. gdy kilka osób mówi jednocześnie, gdy w pomieszczeniu jest pogłos, hałas itp.),
• problem z utrzymaniem skupienia na konkretnych, istotnych bodźcach słuchowych,
• obniżenie koncentracji uwagi,
• zmęczenie po przebywaniu w głośnym środowisku,
• częste bóle głowy,
• trudności w wykonywaniu kilkuetapowych poleceń (szczególnie tych podanych w jednym zdaniu),
• kłopoty ze zrozumieniem długich rozmów,
• brak zrozumienia wypowiedzi (np. „słyszałem co powiedziałeś, ale nie wiem co masz na myśli”),
• słabszą pamięć słuchową (trudności z zapamiętywaniem i powtarzaniem usłyszanych informacji),
• problemy z zapamiętywaniem sekwencji dźwięków (np. tabliczka mnożenia, nazwy miesięcy itp.),
• mylenie podobnie brzmiących słów,
• problem z nauką języka obcego,
• brak zwracania uwagi na osobę mówiącą,
• nadmierne zwracanie uwagi na bodźce dźwiękowe, które nie są istotne,
• zaburzoną intonację (mowa monotonna, cicha lud odwrotnie – bardzo szybka i zbyt głośna),
• słabsze wyniki podczas testów psycho-edukacyjnych opartych na bodźcach słuchowych,
• trudności w czytaniu i pisaniu (szczególnie ze słuchu).

Zazwyczaj dziecko z APD ma niskie wyniki w nauce oraz obniżoną samoocenę. Czasami występują u niego również zaburzenia artykulacyjne.

Przeczytaj też: Rozwój słuchu u niemowląt - 4 rzeczy, które warto wiedzieć [WYWIAD]

Jak pomóc dziecku z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego?

Jeżeli diagnoza potwierdzi występowanie u dziecka APD - koniecznym jest objęcie go szeroko pojętym wsparciem terapeutycznym, opartym na trzech filarach:

• poprawa środowiska akustycznego w szkole oraz poprawa jakości słyszanej mowy poprzez zastosowanie systemów wspierających słyszenie (np. systemów FM),
• aktywny trening słuchowy przeprowadzany pod opieką specjalisty, którego celem jest poprawa sprawności wyższych funkcji słuchowych w oparciu o plastyczność układu nerwowego, 
• terapia pedagogiczna i psychologiczna, która może pośrednio poprawić sprawność uczenia i komunikowania się dzieci z APD.

Formy pomocy dzieciom z APD są zróżnicowane i zależą od wielu czynników. Zawsze jednak istnieją trzy podstawowe obszary wsparcia: rozwijanie umiejętności słuchowych, stymulowanie komunikacji oraz poprawa jakości bodźców słuchowych.

Sprawdź: Niedosłuch u dziecka. Jakie są objawy słabego słuchu u dziecka?

Właściwe wsparcie to przede wszystkim odpowiednio dobrana, wieloaspektowa terapia, a także zastosowanie odpowiednich urządzeń ułatwiających zrozumienie mowy w trudnych warunkach akustycznych i naukę. Połączenie tych dwóch form terapii pozwala na pokonanie trudności związanych z funkcjonowaniem w szkole, nauką oraz kontaktami z grupą rówieśników. To wszystko z kolei przekłada się na niezwykle istotny w rozwoju dziecka aspekt podniesienia samooceny.

Jak rodzic dziecka z Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego może mu pomóc w codziennym życiu?

• W miarę możliwości należy zredukować wszelkie niepotrzebne szumy i hałasy w domu. Dziecko powinno patrzeć na Ciebie, gdy mówisz.
• Zwracaj się do dziecka za pomocą prostych zdań, mów nieco spokojniej, w wolniejszym tempie. Za każdym razem upewniaj się, czy dziecko właściwie zrozumiało polecenie.
• Zapewnij dziecku spokojne miejsce, w którym w ciszy może odrabiać lekcje i uczyć się. Najważniejsze jednak, żebyś budował w dziecku poczucie własnej wartości. 

Dowiedz się: Dwulatek nie mówi - jak zachęcić dziecko do mówienia?

Trafna diagnoza i adekwatne, wczesne wprowadzenie terapii pozwolą uniknąć wielu problemów wychowawczych, zaoszczędzą dzieciom przykrych doświadczeń oraz umożliwią im pełny rozwój intelektualny i emocjonalny. A każdy rodzic wie, że szczęście dziecka jest sprawą najistotniejszą.