Maluch nie wie, że źle widzi. Ekspertka terapii widzenia: te objawy powinny nas zaniepokoić

Prawidłowe widzenie ułatwia dziecku funkcjonowanie. Dziecko słabiej widzące nie ma świadomości, że z jego wzrokiem coś jest nie tak. Mózg przyzwyczaja się do tego, jak oczy patrzą na świat. Ortoptystka Joanna Zdybel w rozmowie z MjakMama podkreśla, że szybkie rozpoznanie i skuteczna terapia są kluczowe, żeby zaburzenie wzroku się nie utrwaliło.

Możemy być nieświadomi, że nasze dziecko gorzej widzi, bo dla niego wszystko wydaje się w porządku. Nie informuje nas, że coś jest nie tak, bo nie ma żadnego porównania, jak inaczej mógłby wyglądać świat, który go otacza.

Joanna Zdybel jest wykwalifikowaną ortoptystką, ale również mamą. Specjalizuje się w badaniu oczu pod kątem niedowidzenia, zeza oraz zaburzeń widzenia obuocznego, a także pracy mięśni okoruchowych. Prowadzi w Warszawie ćwiczenia ortoptyczne dla swoich małych pacjentów.

Ekspertka w rozmowie z naszym portalem podkreśliła, że akomodacja oka w pierwszych latach życia jest na tyle silna, że układ wzrokowy kompensuje sobie nawet bardzo dużą wadę wzroku. Dlatego należy obserwować dziecko i zwrócić uwagę na pierwsze objawy, które pojawiają się wraz z rozwojem wad wzroku. Jeżeli u dziecka zostanie zdiagnozowane niedowidzenie lub zez, warto wdrążyć terapię widzenia.

Zobacz także: Jak rozwija się wzrok u dziecka w pierwszych latach życia?

Spis treści

1. Jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców?
2. Kiedy warto udać się do ortoptysty?
3. Na czym polega badanie ortoptyczne?
4. Kiedy terapia widzenia jest niezbędna?
5. Kiedy terapia widzenia jest najbardziej skuteczna?
6. Na czym polega terapia widzenia?
7. Jak długo powinna trwać terapia widzenia?
8. Terapia widzenia to nie wszystko

Jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców?

Niektóre objawy pogorszenia widzenia mogą być dla nas oczywiste. Należą do nich podchodzenie blisko do telewizora, aby widzieć wyraźniej lub przybliżanie w tym samym celu książeczek do oczu.

Ekspertka zwraca jednak uwagę na objawy, których niekiedy możemy w ogóle nie połączyć z faktem, że nasze dziecko ma wadę wzroku. Należą do nich:

• nadmierne mruganie,
• pocieranie oczu,
• przymykanie jednego oka,
• przechylanie głowy np. podczas oglądania telewizji,
• niechęć do prac wzrokowych w bliży (rysowanie, pisanie, czytanie),
• trudności z koncentracją.

Co ciekawe na problemy z widzeniem może wskazywać także niechęć do takich aktywności jak jazda na rowerze lub zjeżdżanie na zjeżdżalni.

— Długo utrzymująca się choroba lokomocyjna może być również spowodowana zaburzeniami w pracy narządu wzroku — zwraca uwagę mgr Zdybel.

Ekspertka zaznacza, że bardzo ważna jest diagnostyka ortoptyczna po wykryciu wady wzroku i zastosowaniu korekcji okularowej. Dzięki temu możemy ocenić czy nosząc okulary, wzrok dziecka rozwija się prawidłowo.

— Jeżeli po zastosowaniu korekcji okularowej zdiagnozowane zostanie niedowidzenie lub zez warto rozpocząć terapię widzenia w domu, lub ćwiczenia ortoptyczne w gabinecie. Dzięki temu szybciej dziecko odzyska pełną sprawność narządu wzroku.

Kiedy warto udać się do ortoptysty?

— Pierwsze badanie ortoptyczne warto wykonać między 6, a 12 miesiącem życia. Na tym etapie oczy dziecka powinny być ustawione prawidłowo, czyli nie możemy obserwować zeza.

Ekspertka podkreśla, że najbardziej intensywnym okresem rozwoju wzroku są pierwsze dwa lata życia. Dlatego kolejnym ważnym momentem kontroli narządu wzroku jest 2 rok życia.

— Następnie badania ortoptyczne wykonujemy raz w roku. W przypadku wystąpienia nieprawidłowości pacjenci zostają skierowani na pogłębienie diagnostyki u lekarza okulisty.

Podczas takiej wizyty lekarz zapuszcza krople do oczu. Dzięki temu można przeprowadzić badanie i wykryć rzeczywistą wadę wzroku.

— Badanie po kroplach należy wykonywać u dziecka zawsze, kiedy mamy podejrzenie wady wzroku lub zeza — wyjaśnia specjalistka.

Na czym polega badanie ortoptyczne?

Podczas przeprowadzania badania ortoptycznego dziecku nie podaje się kropel do oczu i, jak podkreśla specjalistka, w żaden sposób nie dotyka się narządu wzroku.

Badanie jest nieinwazyjne i polega na ocenie widzenia obuocznego, ostrości widzenia oraz obserwacji pracy mięśni oka. Ortoptysta sprawdza jednocześnie, czy u dziecka występuje zez.

— U starszych dzieci rozpoczynających naukę podczas badania ortoptycznego sprawdzamy także funkcje narządu wzroku potrzebne do komfortowej nauki czytania i pisania.

Kiedy terapia widzenia jest niezbędna?

Terapia widzenia w gabinecie jest bardzo dużym wsparciem przy leczeniu niedowidzenia, w zaburzeniach pracy mięśni oczu, a także przy problemach z akomodacją. Przy niedowidzeniu może jednak okazać się po prostu niezbędna, aby przywrócić prawidłowe widzenie w obu oczach.

— Terapia prowadzona pod okiem specjalisty przynosi dużo szybsze efekty leczenia i znacznie skraca czas np. długotrwałego stosowania zasłaniania jednego oka.

Mgr Zdybel wyjaśnia, że niedowidzenie jest zaburzeniem, którego wyleczenie po okresie dojrzewania jest niemożliwe.

— Żadna korekcja okularowa czy laserowa korekcja wzroku w wieku dorosłym nie przywróci widzenia w oku niedowidzącym.

Dlatego szybkie rozpoczęcie terapii umożliwia odzyskanie pełnej sprawności widzenia w obu oczach. Warto zaznaczyć, że ćwiczenia ortoptyczne bardzo rzadko nie przynoszą żadnych efektów.

— Zazwyczaj powodem jest właśnie wiek pacjenta i długotrwale utrzymujące się zaburzenie w pracy narządu wzroku, do którego mózg zdążył się zaadoptować na stałe — dodaje specjalistka.

Kiedy terapia widzenia jest najbardziej skuteczna?

Nasza ekspertka tłumaczy, że terapia widzenia przynosi najlepsze efekty u dzieci między 4, a 7. rokiem życia. To właśnie wtedy układ wzrokowy jest bowiem najbardziej plastyczny.

Zaznacza równocześnie, że warto podejmować odpowiednie ćwiczenia u dzieci młodszych i nieco starszych.

Oczywiście ćwiczenia u dzieci poniżej 4 roku życia będą wyglądały inaczej. Ortoptysta układa bowiem odpowiedni plan zaleceń do wykonywania w domu. Dzięki nim dziecko ćwiczy narząd wzroku ćwiczeniami, które dla niego są po prostu zabawą.

— Dzieci w wieku szkolnym powinny uczestniczyć w ćwiczeniach gabinetowych jednak proces rehabilitacji np. w leczeniu niedowidzenia może być dłuższy, ponieważ zaburzenie to jest bardziej utrwalone — zaznacza mgr Zdybel.

Na czym polega terapia widzenia?

Terapia widzenia to zestaw ćwiczeń, które są bardzo przyjemne dla małych pacjentów. W gabinecie ortoptycznym czekają na dzieci specjalne urządzenia do ćwiczenia wzroku. Część z nich polega na rysowaniu, oglądaniu obrazków, ale również jest sprzęt do łapania równowagi.

Niektóre ćwiczenia dzieci muszą wykonać bardzo precyzyjne. Przykładowo jedno z nich polega na wodzeniu pisakiem po linii obrazka, umieszczonego na metalowej płytce. Po wyjechaniu za linie rozlega się pisk, informując malucha, żeby bardziej się skupił na zadaniu.   

Inne ciekawe ćwiczenie to przerysowanie zwierzątka lub jakiegoś przedmiotu. Haczyk polega na tym, że jedno oko widzi wzór, a drugie oko patrzy na rysunek, który szkicuje dziecko.

Jak długo powinna trwać terapia widzenia?

Czas terapii widzenia i stosowania konkretnych ćwiczeń w gabinecie przynosi najlepsze efekty po 10 spotkaniach, które trwają 2 tygodnie. Po tym czasie niezbędna jest przerwa, która uzależniona jest od rodzaju zaburzenia. Może wynosić 4, 6, a nawet 8 tygodni.

Terapia widzenia to nie wszystko

Ekspertka zwraca również uwagę, że terapia widzenia to nie wszystko. Równie ważne są ogólne zasady dbania o wzrok. Należą do nich:

• Robienie przerw, co 20 minut podczas czytania lub pracy przy komputerze, aby przez minimum 20 sekund spojrzeć w dal.
• Regularna profilaktyka wzroku.
• Ruch.
• Przebywanie na świeżym powietrzu i w świetle naturalnym przez 2h dziennie.

Iwona Szadkowska