Uzależnienia typowo kojarzone są z nadużywaniem papierosów, narkotyków czy alkoholu. Prawda jest jednak taka, że współcześni ludzie uzależniać się mogą od… wszystkiego. Obok uzależnień od substancji psychoaktywnych wyróżnia się bowiem uzależnienia behawioralne, czyli takie problemy, jak np. uzależnienie od telefonu komórkowego, od aktywności fizycznej czy uzależnienie od internetu.
Innym zaburzeniem, które również uznawane jest za uzależnienie behawioralne, jest uzależnienie od cukru. Niektórzy specjaliści negują co prawda to, że problem ten w ogóle istnieje, w praktyce jednak niepohamowane, nadmierne spożywanie słodkich przekąsek czy napojów może mieć opłakane dla zdrowia skutki.
Spis treści:
- Jak częste jest uzależnienie od cukru?
- Jakie mogą być przyczyny uzależnienia od cukru?
- Jakie objawy wskazują na uzależnienie od cukru?
- Jakie zagrożenia mogą być związane z uzależnieniem od cukru?
- Jak walczyć z uzależnieniem od cukru?
- Jaką dietę powinny stosować osoby uzależnione od cukru?
Jak częste jest uzależnienie od cukru?
Dokładnych statystyk dotyczących rozpowszechnienia uzależnienia od cukru nie ma, w praktyce jednak problem ten jednak może być zdecydowanie częstszy, niż można przypuszczać. Szacuje się bowiem, że przeciętny Polak w ciągu roku spożywa aż 40 kilogramów cukru. Uwagę zwraca tutaj jednak przede wszystkim to, że substancji słodzącej, używanej przez nas w pełni świadomie do słodzenia napojów czy pieczenia ciast, przeciętnie wykorzystujemy mniej niż połowę wspomnianej wyżej ilości, bo około 15 kilogramów.
Pozostały przyjmowany przez nas cukier znajduje się z kolei w produktach słodkich, ale i w takich, których o zawartość cukru wcale byśmy nie podejrzewali, takich jak np. wędliny, marynowane przetwory czy keczup. Finalnie więc słodkiej substancji, przez niektórych określanej nawet jako biała trucizna, spożywać możemy zdecydowanie większe ilości, niż nam się wydaje.
Czytaj: Czym zastąpić cukier w ciąży? Poznaj ksylitol, stewię, erytrol [7 sprawdzonych propozycji]
Jakie mogą być przyczyny uzależnienia od cukru?
Gdyby zapytać kogokolwiek, która z substancji może uzależniać bardziej: cukier czy kokaina, w odpowiedzi najprawdopodobniej padłoby, że oczywiście większe działanie uzależniające ma narkotyk. Prawda jednak okazuje się w tym przypadku zaskakująca: otóż kiedy naukowcy przeprowadzili badania na szczurach uzależnionych od kokainy, którym podsunięto do wyboru jednocześnie cukier i kokainę, gryzonie wybierały… słodką substancję.
Obliczono, że cukier może mieć działanie uzależniające nawet ośmiokrotnie silniejsze od narkotyku. Co jednak sprawia, że słodki, biały proszek aż tak silnie wpływa na ludzi?
Otóż cukier, a dokładniej mówiąc glukoza, jest głównym źródłem energii dla komórek układu nerwowego. Nie to jednak odpowiada za to, jak działa on na ludzi. Po spożyciu cukru uwalniane są w organizmie różne substancje, które zdecydowanie korzystnie wpływają m.in. na nastrój – mowa tutaj o serotoninie czy endorfinach. Efekt ten nie trwa jednak długo – poziomy tych substancji szybko spadają, w związku z czym znika również uczucie przyjemności towarzyszące spożyciu cukru. To właśnie stanowi jedno z wytłumaczeń, dlaczego aż tak chętnie spożywamy cukier – przyjmujemy go właśnie po to, by choć przez chwilę poczuć się lepiej.
Uzależnienie od cukru może być spowodowane również sięganiem po słodkie przekąski w celu poprawienia sobie nastroju. Kiedy zdarza się tak sporadycznie, raczej nie ma powodu do obaw, kiedy jednak staje się to rutyną, spożywanie cukru może już stawać się finalnie nałogiem. Istnieje bowiem możliwość, że słodkie produkty przestaną w końcu być sposobem na zwalczenie chandry i zamiast tego nastąpi sytuacja, gdzie człowiek zacznie odczuwać przymus ich spożywania.
Czytaj: Wywiad: Jak nie uzależnić dziecka od jedzenia
Jakie objawy wskazują na uzależnienie od cukru?
Tak naprawdę objawy uzależnienia od cukru dość łatwo przeoczyć. O tym bowiem, że człowiek może mieć problem z kontrolowaniem spożywania tej substancji, przekonywać mogą:
- niemożność powstrzymania się od zjedzenia czegoś słodkiego (pacjent może miewać np. napady apetytu na słodycze),
- nieustające uczucie głodu (powiązane ze zjadaniem dużych ilości cukru – po tym bowiem dochodzi do znacznego wzrostu poziomu glukozy we krwi, który jednak – na skutek uwalniania trzustkowej insuliny – dosyć szybko się obniża i wtedy właśnie pojawia się głód),
- obsesyjne myślenie o jedzeniu – pacjent może stale myśleć o słodkich przekąskach i może mu to utrudniać codzienne funkcjonowanie czy to w środowisku rodzinnym, czy też zawodowym,
- zjadanie przekąsek w samotności, w tajemnicy przed innymi,
- pojawianie się uczucia dyskomfortu w sytuacji, gdy pacjent ma ochotę sięgnąć po jakieś słodkie pokarmy, a nie może z jakiegoś powodu tego zrobić,
- nieudane próby ograniczenia ilości przyjmowanych słodkich pokarmów.
Jakie zagrożenia mogą być związane z uzależnieniem od cukru?
Teoretycznie wydawałoby się, że w porównaniu do innych uzależnień – np. od alkoholu czy narkotyków – uzależnienie od cukru jest zdecydowanie mniej poważnym problemem. W praktyce jednak niekoniecznie – spożywany w nadmiarze cukier może doprowadzić do naprawdę poważnych szkód dla organizmu.
Wspomnieć tutaj można chociażby o ryzyku nadwagi i otyłości – słodkie przekąski są w końcu źródłem dodatkowych, nierzadko bardzo dużych, ilości kalorii.
Przy uzależnieniu od cukru cierpi trzustka – podwyższony poziom glukozy we krwi prowadzi przecież do wzrostu uwalniania insuliny, co z kolei – kiedy regularnie się powtarza – może ostatecznie skutkować wyczerpaniem rezerw wydzielniczych tego narządu.
Nadużywanie słodkich pokarmów sprzyja również i wystąpieniu insulinooporności – zjawisko to jest natomiast jednym z podstawowych, które pojawiają się w przebiegu cukrzycy typu 2.
Zagrożeń związanych z dostarczaniem do organizmu nadmiernych ilości cukrów jest jednak zdecydowanie jeszcze więcej – wspomina się chociażby o tym, że sprzyja to rozwojowi w organizmie różnych stanów zapalnych, jak i może prowadzić do upośledzenia odporności. Ogólnie więc można powiedzieć, że uzależnienie od cukru zdecydowanie nie jest błahym problemem i powinno się z nim walczyć – co jednak zrobić, aby pokonać ten nietypowy nałóg?
Jak walczyć z uzależnieniem od cukru?
Pierwsze kroki, służące pokonaniu uzależnienia od cukru, bywają dość bolesne. Pacjentom zalecane jest pozbycie się z domu wszelkich słodkości – najkorzystniej oddać lub wyrzucić ciastka, batony i żelki. Oczywiście istnieje możliwość, że nie mając w domu nic słodkiego, zdarzy się wystąpienie chęci udania się nocną porą na stację benzynową w celu kupienia jakichś smakołyków, kiedy jednak takich w domu zwyczajnie nie ma, to wtedy ryzyko, że sięgniemy po słodycze, ulega zmniejszeniu.
Sprawdź: Kalkulator kalorii
Zwrócić uwagę trzeba jednak nie tylko na pokarmy stałe, ale i na płyny. Niektóre napoje, np. typu cola czy soki owocowe, zawierają duże ilości cukru i osoby, które cierpią na uzależnienie od cukru, powinny ich unikać. Zalecane jest także zrezygnowanie ze słodzenia herbaty czy kawy. Często za to okazuje się, że kiedy człowiek – dotychczas słodzący herbatę dużymi ilościami cukru – zaprzestaje to robić, nagle odkrywa, że różne rodzaje tego napoju, których smak wydawał mu się wcześniej zasadniczo taki sam, nagle zaczynają smakować inaczej.
Spożycie cukru warto jednak ograniczać nie tylko poprzez zmniejszenie ilości spożywanych przekąsek, ale i poprzez zredukowanie przyjmowanych jego ilości wraz z innymi produktami. W tym celu trzeba przede wszystkim czytać różne sklepowe etykiety – kiedy bowiem zapoznamy się ze składem różnych produktów, dowiemy się, jak duże ilości cukru znajdują się w rozmaitego rodzaju sosach czy nawet marynowanych warzywach. Zmagając się z uzależnieniem od cukru, czego pewnie nie trzeba tłumaczyć, produktów innych niż słodycze, zawierających dużo cukru, najlepiej unikać.
Przeczytaj także: Nomofobia, czyli lęk przed utratą telefonu komórkowego
Jaką dietę powinny stosować osoby uzależnione od cukru?
Aby zwiększyć szanse na powodzenie w walce z uzależnieniem od cukru, warto zadbać również i o codzienną dietę. Apetyt na słodycze pojawiać się może szczególnie wtedy, kiedy jesteśmy głodni – prawdopodobnie każdemu z nas zdarzyło się sięgnąć po jakiś słodycz po to, aby szybko zaspokoić wilczy głód. W celu zmniejszenia ryzyka, że dopadną nas napady głodu, warto jadać regularnie, o stałych porach – najkorzystniejsze jest spożywanie 4-5 posiłków.
Układając jadłospis, warto wybierać produkty o niskim indeksie glikemicznym – pokarmy tego rodzaju dostarczają energii stopniowo, dzięki czemu krótko po ich spożyciu nie dochodzi do nagłego wyrzutu insuliny, prowadzącego do gwałtownego spadku poziomu glukozy we krwi i ostatecznie do wystąpienia napadu głodu.
Czytaj: ZDROWE ODŻYWIANIE. Dlaczego warto jeść 5 porcji warzyw i owoców?
Czasami pacjent jest w stanie sam poradzić sobie z uzależnieniem od cukru, czasami jednak – mimo nawet wielokrotnych prób – nie udaje mu się to. Przy tego rodzaju trudnościach rozważyć można skorzystanie z pomocy dietetyka, który udzieli cennych wskazówek dotyczących tego, jaką to dietę stosować w celu ograniczenia ryzyka niepohamowanego sięgania po słodycze.
