Cukrzyca to schorzenie związane ze zbyt wysokimi poziomami glukozy we krwi i nieprawidłowościami dotyczącymi wydzielania i działania w organizmie insuliny.
Może wystąpić może u człowieka w każdym wieku. Zachorować na cukrzycę można nawet bezpośrednio po urodzeniu, jak i mając zaledwie kilka lub kilkanaście lat. Jak rozpoznać cukrzycę u dziecka? Jakie są jej objawy?
Spis treści
- Rodzaje cukrzycy u dzieci i młodzieży
- Przyczyny cukrzycy u młodzieży
- Objawy cukrzycy u nastolatków
- Trudności spowodowane cukrzycą u nastolatka
- Konsekwencje cukrzycy u młodzieży
- Diagnostyka cukrzycy u młodzieży
- Leczenie cukrzycy u młodzieży
Problemem w przypadku cukrzycy jest przede wszystkim to, że jej objawy – szczególnie początkowo – są niecharakterystyczne i mogą zostać uznane za dolegliwości powiązane z całkowicie innego rodzaju schorzeniem. Tutaj pojawia się rola rodziców: to oni muszą mieć świadomość tego, jakie problemy mogą sugerować cukrzycę u nastolatka i w razie podejrzenia, że ich dziecko zmaga się z tą chorobą, jak najszybciej udać się do lekarza.
Rodzaje cukrzycy u dzieci i młodzieży
U młodych ludzi mogą występować takie same typy cukrzycy, jakie to spotykane u pacjentów ze znacznie starszej grupy wiekowej, czyli cukrzyca typu 1 oraz cukrzyca typu 2.
Trzeba jednak podkreślić jedną rzecz: otóż tak jak wśród dorosłych dominuje zdecydowanie cukrzyca typu 2, tak w przypadku młodszych pacjentów częściej spotykana jest cukrzyca typu 1.
Takie różnice biorą się z tego, że początek zachorowania na cukrzycę typu 1 ma zwykle miejsce właśnie we wczesnych – nastoletnich lub nawet jeszcze wcześniejszych – latach życia.
Co jednak dokładnie sprawia, że nawet u dzieci mogą wystąpić zaburzenia gospodarki węglowodanowej w postaci cukrzycy? To zależy od tego, o jakim typie tej choroby mowa.
W przypadku cukrzycy typu 1 w organizmie pacjenta dochodzi do powstawania przeciwciał, które atakują komórki jego trzustki – efektem tego zjawiska jest ich destrukcja, skutkująca zmniejszeniem, a ostatecznie zaprzestaniem wydzielania tego trzustkowego hormonu.
Czytaj również: Stan przedcukrzycowy - jak zapobiegać rozwojowi cukrzycy?
Normy poziomu cukru we krwi - kiedy rozpoznaje się cukrzycę ciążową
Autor: redakcja
Dieta cukrzycowa nie musi oznaczać wyrzeczeń! Skorzystaj z Jeszcolubisz - innowacyjnego systemu dietetycznego Poradnika Zdrowie. Ciesz się indywidualnie dobranym planem i stałą opieką dietetyka. Jedz to co lubisz, pomagaj organizmowi w chorobie, wyglądaj i czuj się lepiej.
Przyczyny cukrzycy u młodzieży
Nie do końca jednak wiadomo, co zapoczątkowuje ten proces – sugeruje się, że wpływ na jego występowanie mają dziedziczone geny, oprócz tego zwraca się jednak uwagę na szereg innych czynników, które również mogą być z nim powiązane (jako przykład można tutaj podać różnego rodzaju infekcje wirusowe, doświadczane we wczesnych latach życia).
Nieco inna jest natomiast patogeneza cukrzycy typu 2 u młodzieży. W jej rozwój zaangażowana jest przede wszystkim nieprawidłowa masa ciała – mowa tutaj zarówno o nadwadze, jak i o otyłości. Obydwa bowiem zjawiska sprzyjają insulinooporności, czyli jednej z podstawowych nieprawidłowości, które wiążą się z cukrzycą typu 2.
Polega ona w uproszczeniu na tym, że różnorodne komórki organizmu powoli przestają reagować na insulinę – skutkiem takiej nieprawidłowości jest to, że trzustka zaczyna wydzielać zwiększone jej ilości.
W sytuacji, gdy mimo wytężonej pracy tego organu we krwi nadal krążą zbyt duże ilości glukozy, trzustka może w końcu stawać się całkowicie niewydolna – ostatecznie dochodzić może do tego, że pacjent będzie wymagał stosowania preparatów insuliny.
Objawy cukrzycy u nastolatków
Cukrzyca typu 1 zazwyczaj rozwija się dość szybko i w krótkim czasie od zachorowania u chorującej na nią młodzieży mogą być wyraźnie widoczne pierwsze związane z nią dolegliwości. W przypadku tej postaci choroby, objawami cukrzycy u młodzieży mogą być:
- nagły, znaczny spadek masy ciała (do którego dochodzi pomimo prawidłowego lub nawet nasilonego apetytu),
- wzmożone pragnienie,
- częstomocz (dzieci z cukrzycą typu 1 odwiedzają toaletę zdecydowanie częściej),
- niewyjaśnionego pochodzenia stałe poczucie zmęczenia.
Podobne dolegliwości pojawiać się mogą u pacjentów z cukrzycą typu 2, tutaj jednak należy zaznaczyć, że ten typ cukrzycy przebiega raczej podstępnie i najczęściej nieprawidłowy poziom glukozy we krwi wykrywany jest przypadkowo (np. podczas wykonywania rutynowych badań kontrolnych).
Nie oznacza to jednak, że typ 2 cukrzycy jest mniej groźny – podobnie jak i w przypadku cukrzycy typu 1, związana z nią hiperglikemia prowadzić może do wielu różnych uszkodzeń narządowych.
Czytaj również: Jak rozpoznać cukrzycę u dziecka? Te objawy powinny cię zaniepokoić
Chore dziecko. Pobyt dziecka w szpitalu
Trudności spowodowane cukrzycą u nastolatka
Wiek nastoletni ogólnie bywa uznawany za trudny czas w życiu zarówno dziecka, jak i jego rodziców – powszechnie znane jest chociażby to, że to właśnie wtedy młody człowiek dąży do możliwości podejmowania samodzielnych decyzji, jak i podejmuje próby wyrwania się spod rodzicielskiej kontroli.
Te właśnie, a także i inne jeszcze zjawiska, mogą prowadzić do różnych problemów związanych z leczeniem cukrzycy u młodzieży. Młody człowiek może się buntować – może on (celowo nawet) pomijać niezbędne mu pomiary glikemii czy dawki insuliny. Zdarza się, że nastolatek z cukrzycą ignoruje również i otrzymywane przez specjalistów zalecenia dietetyczne.
Trudno dziwić się takim zachowaniom – cukrzyca (zwłaszcza typu 1, wymagająca insulinoterapii) może w końcu poważnie wpływać na codzienne funkcjonowanie nastolatka. Tutaj zaznacza się rola rodziców – powinni oni jak najmocniej wspierać swoją pociechę w walce z chorobą.
Wsparcie jest niezbędne z tego powodu, że cukrzycę naprawdę można opanować i zniwelować jej komplikacje, ale wyłącznie wtedy, gdy podlega ona właściwemu leczeniu. Nie można oczywiście nastolatka z cukrzycą otoczyć kloszem i podejmować się czynności, do których zmusza choroba (takich jak np. regularne iniekcje insuliny) za niego.
Rolą rodziców nie jest tutaj wyręczanie, a wspieranie – wskazane jest, aby opiekunowie starali się jak najmocniej wspomóc młodego człowieka w podejmowanych przez niego wysiłkach.
Konsekwencje cukrzycy u młodzieży
Podwyższony poziom glukozy po posiłku nie szkodzi organizmowi, kiedy jednak hiperglikemia występuje stanowczo zbyt często, to wtedy może ona być niebezpieczna dla zdrowia.
W przebiegu cukrzycy u młodzieży dochodzić może do uszkodzeń m.in. narządu wzroku, naczyń krwionośnych (hiperglikemia sprzyja rozwojowi miażdżycy), nerek czy struktur należących do układu nerwowego (np. włókien nerwowych).
Nie ulega więc wątpliwości, że cukrzyca u nastolatka jest problemem bardzo groźnym – przy zaniechaniu jej leczenia u bardzo nawet młodego człowieka mogą rozwinąć się znaczne zaburzenia widzenia czy czynności nerek.
Prawda jest jednak taka, że cukrzyca u młodzieży związana jest nie tylko z uszkodzeniami rozmaitych narządów – schorzenie to ma wpływ również i na nieco inne aspekty związane z życiem młodego człowieka.
Przede wszystkim cukrzyca jest obciążeniem dla młodej psychiki. Tak jak bowiem zmiany związane z cukrzycą typu 2 da się cofnąć – szczególnie, gdy leczenie rozpoczynane jest jak najwcześniej od jej wystąpienia, tak już cukrzyca typu 1 jest chorobą przewlekłą i nieuleczalną.
Nie od dziś z kolei wspomina się o tym, że choroby przewlekle są jednym z czynników ryzyka zaburzeń depresyjnych – nastolatek, który ma cukrzycę, znajduje się więc w grupie zwiększonego ryzyka depresji.
Konieczność czujnego monitorowania swojej diety czy regularnego podawania sobie insuliny mogą być z kolei czynnikami, przez które młodociana osoba odizoluje się od innych ludzi – może ona czuć się (całkowicie niesłusznie) inna lub nawet i gorsza od reszty swoich rówieśników.
Diagnostyka cukrzycy u młodzieży
W rozpoznawaniu cukrzycy u młodzieży wykorzystywane są dokładnie takie same badania, jak w przypadku rozpoznawania tej choroby u osób dorosłych. Znaczenie w tym przypadku mają pomiary glikemii na czczo, a czasami również i doustny test obciążenia glukozą (OGTT).
W sytuacji, gdy u nastolatka stwierdzona zostanie cukrzyca, zalecane mu są zazwyczaj kolejne badania, których celem jest wykrycie ewentualnych uszkodzeń narządowych, do których mogła doprowadzić choroba.
Jako ich przykłady można podać badanie okulistyczne, pomiary ciśnienia tętniczego krwi czy badania laboratoryjne, które mają pozwolić na określenie wydolności nerek (takie jak np. pomiar stężenia kreatyniny we krwi).
Czytaj również: Zajęcia sportowe dla dzieci: jakie przynoszą korzyści i jak często ćwiczyć?
Produkty dla niemowląt i dzieci zawierają za dużo cukru! Gdzie ukryty jest cukier?
Leczenie cukrzycy u młodzieży
Zalecane nastolatkowi z cukrzycą leczenie może być różne – postępowanie uzależnione jest od tego, jaki typ choroby występuje u danego pacjenta.
W przypadku cukrzycy typu 1 konieczna jest insulinoterapia. Prowadzona może ona być z wykorzystaniem wielokrotnych iniekcji insuliny, jak i – w uzasadnionych sytuacjach (np. u tych chorych, u których istnieją poważne trudności z unormowaniem poziomu glikemii) – z użyciem pompy insulinowej.
Pacjenci, jak i ich otoczenie (np. rodzice oraz nauczyciele) powinni znać objawy zarówno epizodów hipoglikemii, jak i hiperglikemii, oczekuje się również od nich wiedzy na temat tego, jak powinno się postępować w przypadku tych dwóch przeciwstawnych stanów.
Zdecydowanie zaś inaczej może przebiegać leczenie cukrzycy typu 2 u młodzieży. W jej przypadku – zwłaszcza w początkowym okresie od zachorowania – najistotniejsza jest modyfikacja stylu życia.
Mowa tutaj przede wszystkim o próbie zredukowania masy ciała – w tym celu młodzi pacjenci powinni zmienić dietę (ograniczając w niej przede wszystkim udział słodkich niezdrowych przekąsek oraz napojów i unikając tłustych potraw), a także zwiększyć intensywność podejmowanego wysiłku fizycznego.
W sytuacji, gdy sama modyfikacja stylu życia u nastolatka nie pozwala na osiągnięcie normalizacji poziomu glukozy we krwi, rozpoczynane jest wtedy leczenie farmakologiczne (np. z wykorzystaniem metforminy).
