Opryszczka w ciąży może być zagrożeniem dla zdrowia dziecka. Normalnie sprawa przebiega tak: swędzące pęcherzyki dość szybko przekształcają się w ranki, a potem w strupki, które znikają bez śladu po kilku czy kilkunastu dniach. Te pęcherzyki to właśnie opryszczka– jeden z najczęstszych chorób wirusowych skóry i błon śluzowych. Wywołujące ją wirusy Herpes simplex często nie robią wielkiej krzywdy dorosłemu nosicielowi, natomiast mogą być nawet zabójcze dla rozwijającego się płodu lub rodzącego się dziecka.
Spis treści
- Rodzaje opryszczki
- Czym jest opryszczka?
- Dlaczego opryszczka jest groźna dla dziecka?
- Leczenie opryszczki w ciąży
Rodzaje opryszczki
Są dwa typy tego wirusa – jeden atakuje głównie jamę ustną i twarz (HSV1), drugi – narządy płciowe (HSV2). Zakażenie dziecka wirusem opryszczki następuje najczęściej podczas porodu (85 proc. przypadków), dlatego szczególnie niebezpieczna dla dziecka jest opryszczka genitalna. Wywołujący ją wirus HSV2 dostaje się do organizmu poprzez kontakt seksualny z osobą zarażoną i powoduje zainfekowanie błony śluzowej oraz skóry narządów płciowych i okolic odbytu.
Jednak opryszczkę genitalną może wywołać także wirus HSV1 (dzieje się tak w 10 proc. przypadków), jeśli ma go partner seksualny ciężarnej kobiety. Podczas kontaktów oralno-genitalnych (czyli miłości francuskiej) wirus HSV1 przedostaje się z jamy ustnej mężczyzny na narządy płciowe kobiety i może tam spowodować zakażenie.
Najgroźniejsze dla mającego się urodzić dziecka są dwie sytuacje: gdy jego mama złapie wirusa HSV po raz pierwszy w ciąży (zakażenie pierwotne) oraz gdy na jej narządach płciowych przed porodem pojawią się zmiany chorobowe (wtedy podczas porodu wirus bez trudu przejdzie na dziecko).
O tym, jak ważny to problem, może świadczyć fakt, że w krajach Europy Zachodniej i w USA u wszystkich kobiet ciężarnych przeprowadza się rutynowe badania w kierunku zakażenia dróg rodnych wirusem HSV. W Polsce badań takich nie wykonuje się rutynowo, dlatego każda przyszła mama powinna być na ten problem szczególnie wyczulona – to na niej i jej lekarzu ciąży zadanie ochrony dziecka przed wirusem opryszczki. A jest ono trudne, bo zakażenie w 80–90 proc. przypadków przebiega bezobjawowo.
Czytaj także: Opryszczka u niemowlaka – jak postępować, gdy niemowlę zarazi się opryszczką
Czym jest opryszczka?
Herpes simplex (HSV) to wirus, którego złapać bardzo łatwo, do zakażenia dochodzi bowiem drogą kropelkową, przez dotyk lub kontakty seksualne. Szacuje się, że wirusem HSV2 zakażonych jest ponad 20 proc. kobiet w ciąży, a u ok. 2 proc. ciężarnych do zakażenia dochodzi w czasie ciąży, co jest szczególnie niebezpieczne dla płodu. Zakażenie HSV może przybierać trzy postaci: zakażenia pierwotnego, nawrotowego lub utajonego (bezobjawowego).
- Zakażenie pierwotne: w okresie 2 do 12 dni od momentu dostania się wirusa do organizmu pojawiają się objawy infekcji. Są to małe pęcherzyki na skórze, wypełnione płynem surowiczym, które szybko przekształcają się w powierzchowne nadżerki (ranki), a potem strupki. Występują na wargach i w okolicy nosa bądź na narządach płciowych. Przy zakażeniu pierwotnym objawy skórne mogą utrzymywać się nawet do 3 tygodni. Towarzyszą im nasilone objawy ogólne: gorączka, bóle głowy i mięśni.
- Zakażenie nawrotowe: objawy są takie same jak przy zakażeniu pierwotnym, ale mniej nasilone (strupki znikają szybciej, bo już po 7–10 dniach, gorączka i bóle są znacznie mniej dokuczliwe). Nawroty występują zwykle 2–5 razy w roku, często pod wpływem zimna, stresu, osłabienia, miesiączki itd. Zakażenie nawrotowe także stanowi zagrożenie dla dziecka.
- Zakażenie utajone: to sytuacja, gdy osoba jest zarażona wirusem, ale nie ma objawów choroby. Wirus HSV bytuje w zwojach nerwowych najbliższych miejsca, w którym dostał się do organizmu. Nie można się go pozbyć, pozostaje w organizmie już na zawsze. W postaci utajonej wirus bytuje zarówno u osób, u których wystąpiły objawy (pomiędzy zakażeniami nawrotowymi), jak i u tych, u których objawów w ogóle nie było. I z tym jest największy problem, bo jeśli zauważysz u siebie symptomy opryszczki, wiesz, że musisz szybko reagować, a gdy ich nie ma, jesteś nieświadoma niebezpieczeństwa. Osoba z utajonym wirusem okresowo wydziela go wraz ze śliną, łzami, wydzieliną z pochwy, cewki moczowej i nasieniem. Tak więc, nawet o tym nie wiedząc, mogłaś zostać zarażona przez partnera (niekoniecznie obecnego), a teraz możesz zarazić dziecko, zwłaszcza że ciąża sprzyja reaktywacji HSV.
Czytaj także: Seks oralny i analny w ciąży: czy to bezpieczne?
Zarówno maści, jak i leki doustne na opryszczkę są bezpieczne dla nienarodzonego dziecka. Możesz kupić test, który wykaże, czy nie jesteś zakażona wirusem opryszczki. Test jest dostępny w aptekach internetowych (cena: 149 zł); materiał do badań pobiera lekarz ginekolog lub położna. Więcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie internetowej: www.urogin.pl
Dlaczego opryszczka jest groźna dla dziecka?
Niebezpieczeństwo jest realne – oba typy wirusa HSV mogą fatalnie wpłynąć na rozwijające się dziecko. Najgroźniejszy jest wirus w drogach rodnych matki, bo najczęściej do zakażenia dziecka dochodzi podczas porodu. Ale nie tylko. Także w ciąży płód może zostać zainfekowany, bo łożysko nie chroni go przed HSV. Jeśli tak się stanie przed upływem 20. tygodnia ciąży, skutkiem może być poronienie lub wady wrodzone płodu: małoocze, małogłowie, wodogłowie, a nawet uszkodzenia centralnego układu nerwowego.
Jeśli do zakażenia dojdzie w III trymestrze, istnieje ryzyko porodu przedwczesnego. Gdy na krótko przed porodem na narządach płciowych matki pojawią się charakterystyczne owrzodzenia, poród powinien zakończyć się cesarskim cięciem. Ryzyko przeniesienia na dziecko infekcji jest szczególnie duże, gdy jest to pierwotne zakażenie narządów rodnych. Ale nawet gdy opryszczka pojawiła się na twarzy, na czas porodu zmiany powinny być szczelnie zaklejone nieprzepuszczalnym opatrunkiem.
U dziecka z wrodzoną opryszczką objawy pojawiają się od pierwszego dnia po urodzeniu do końca 4. tygodnia życia. Mogą mieć różną postać, najczęstsze to: zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, drgawki, objawy neurologiczne, powiększenie wątroby i śledziony, zapalenie siatkówki i rogówki. Aż 80–90 proc. noworodków z wrodzoną opryszczką umiera, jeśli szybko nie zostanie ona rozpoznana i leczona.
Leczenie opryszczki w ciąży
Jeśli pojawią się u ciebie pęcherzyki opryszczki, sprawa jest jasna: jak najszybciej zgłoś to lekarzowi i zacznij leczenie. A gdy objawów nie ma? Ważne jest, by w ogóle mieć świadomość takiego zagrożenia i porozmawiać o tym ze swoim lekarzem. Powinien on przeprowadzić dokładny wywiad (uważa się np., że do grupy ryzyka należą kobiety, które są z partnerem krócej niż rok). Pamiętaj, że w przypadku opryszczki ważne jest też, czy wirusa nie ma partner (a i u niego zakażenie może być utajone!).
Jeśli lekarz uzna, że są jakiekolwiek przesłanki, zleci ci zrobienie badań. Najpierw bada się krew na obecność przeciwciał, a gdy wynik jest pozytywny, wykonuje się dokładniejsze badania laboratoryjne (w tym celu pobiera się próbkę wydzieliny z pochwy lub śliny).
Do niedawna kobiet w ciąży z wirusem HSV w ogóle nie leczono, bo uważano, że leki szkodzą płodowi. Na szczęście, coraz więcej badań naukowych potwierdziło, że lek Erazaban można bezpiecznie stosować także w ciąży. Dlatego obecnie zakażenie pierwotne u przyszłej mamy jest bezwzględnym wskazaniem do rozpoczęcia leczenia przeciwwirusowego. Stosowanie acyklowiru hamuje rozprzestrzenianie się zmian skórnych i zapobiega występowaniu powikłań u płodu. W przypadku zakażenia nawracającego także zaleca się podanie leku, zwłaszcza gdy zmiany pojawią się po upływie 36. tygodnia ciąży.
Czytaj także: Chlamydia w ciąży. Bakteria groźna dla matki i dziecka
miesięcznik "M jak mama"
