Autyzm u dzieci ma swoje mocne strony. Ekspertka: „Mogą zadziwiać dorosłych”

Dzieci autystyczne uważa się za wycofane, z trudnością nawiązujące relacje, mające okrojone zainteresowania i nadmierne zamiłowanie do rutyny. Oprócz tego wiele cech autystyków budzi zachwyt i osłabia przez to czujność rodziców. O mocne strony autyzmu pytamy psycholog, Dominikę Wach Pleskot.

O autyzmie mówi się coraz więcej. Niestety, głównie w kontekście wyzwań, jakie niesie za sobą to zaburzenie. Rodzicom, którzy stoją na samym początku diagnozy, mówi się o wielu kwestiach mogących przerażać. O wrażliwości sensorycznej, trudnościach w wyrażaniu emocji, ograniczeniach w relacjach społecznych, problemach z organizacją, planowaniem, a więc i w samym uczeniu się.

W obliczu takich doniesień, słowo „autyzm” może brzmieć jak wyrok. Ale nie musi. Spektrum autyzmu polega między innymi na tym, że każda osoba neuroróżnorodna ma swoje indywidualne charakterystyczne cechy. Są to zarówno ograniczenia, jak i mocne strony, które wyróżniają niektórych autystyków.

Pozytywne strony autyzmu wyjaśnia nam Dominika Wach Pleskot, psycholog z Poradni Zdrowia Psychicznego Psychoklinika.

Dowiedz się: Autyzm wirtualny daje objawy już u 2-latków. Eksperci mówią o "pladze"

Spis treści

1. Jakie są mocne strony autyzmu?
2. Czy zdolni autystycy mają szansę na wybitne osiągnięcia?
3. Jak wspierać zdolnego autystyka?

Przeczytaj: Życie jej syna zniszczyła zła diagnoza. "Przez 17 lat mówiono mi, że to autyzm"

Jakie są mocne strony autyzmu?

Eksperci wymieniają szereg mocnych stron, które mogą pojawiać się u osób w spektrum autyzmu. Są to m.in.:

• doskonała pamięć;
• wyjątkowo szeroka wiedza w tematach, które interesują dziecko;
• hiperleksja – wyjątkowe zdolności językowe, umiejętność czytania w bardzo wczesnym wieku;
• zdolność do bycia samoukiem w dziedzinach, które dla większości osób są trudne;
• u najmłodszych dzieci wczesne nauczenie się liter, numerów, kształtów i nazw kolorów;
• możliwe wyróżnianie się w dziedzinach takich jak muzyka, sztuka, nauka, matematyka czy informatyka.

– Dzieci w spektrum mogą wykazywać się wyjątkowymi umiejętnościami, które zadziwiają dorosłych, np. mogą dostrzegać i zapamiętywać wiele szczegółów, mogą mieć wyjątkową zdolność do koncentracji uwagi na jednej czynności, być bardzo wytrwałe czy mieć niespotykana pamięć mechaniczną (zdolność do zapamiętywania ogromnych ilości informacji) lub niespotykane zdolności analityczne – komentuje dla nas psycholog Dominika Wach-Pleskot.

– Dziedzinami, w których ujawniają się szczególne zdolności, najczęściej są: muzyka (np. zdolność do odtwarzania usłyszanych utworów muzycznych), sztuka (np. rysowanie z niezwykłą precyzją i szczegółowością), przetwarzanie wzrokowo–przestrzenne (np. tworzenie skomplikowanych konstrukcji) czy umiejętności matematyczne (np. błyskawiczne obliczenia w pamięci) – dodaje specjalistka.

Czy zdolni autystycy mają szansę na wybitne osiągnięcia?

Nie oznacza to jednak, że dziecko autystyczne rozwinie się w swojej dziedzinie do tego stopnia, że zrobi w niej zawrotną karierę. Rodzice muszą zdawać sobie sprawę z ograniczeń, które mogą im taki rozwój utrudniać. Wszystko dlatego, że pamięć osób z autyzmem jest bardzo dobra, ale niezwykle wąska, co może utrudniać im rozwinięcie skrzydeł w danej dziedzinie. Warto więc wspierać dziecko autystyczne, ale nie rezygnować z czujności poprzez nadmierny entuzjazm.

– Wyobrażam sobie dorosłych widzących swoje dziecko, które nauczyło się samo grać na cymbałkach czy pianinku, pięknie odtwarza usłyszaną melodię. W umysłach dorosłych może się pojawić myśl, że dziecko może zostanie muzykiem, że skończy szkołę muzyczną i zdobędzie sławę. Oczywiście może tak się zdarzyć, natomiast aby mogła się rozwinąć kariera muzyczna, młody muzyk musi posiadać o wiele więcej kompetencji niż tylko zdolność do odtwarzania dźwięków, a one już mogą stanowić nie lada wyzwanie dla naszego autystyka (tj. umiejętność współpracy, dostosowywania się do zmian, kreatywność) – wyjaśnia psycholog.

– Traktowałabym raczej te umiejętności jako mocne strony dziecka, baza do lepszego funkcjonowania czy cieszenia się życiem, a także jako coś co pozwoli go wzmacniać – radzi nasza ekspertka.

Aby rozwój dziecka autystycznego szedł w odpowiednim kierunku, istotne jest przede wszystkim wsparcie w zaburzonych funkcjach społecznych i komunikacyjnych. Jeśli to na tym skupimy się najbardziej, dziecku będzie łatwiej także w nauce.

Jak wspierać zdolnego autystyka?

Choć pozytywne nastawienie jest konieczne, to rodzic dziecka z autyzmem powinien być przygotowany na zmiany, coraz to nowsze wyzwania, na które trzeba na bieżąco reagować. To, że maluch nagle wykonuje masę postępów, nie oznacza, że za chwilę nie powstaną trudności. Potem z kolei, niespodziewanie, wszystkie mogą się same rozwiązać, by za chwilę pojawiły się kolejne. Elastyczność jest tutaj kluczem do sukcesu.

– Zadaniem rodziców, a także innych dorosłych w otoczeniu dziecka, jest obserwowanie dynamiki rozwoju i reagowanie na realne potrzeby. Niezbędna jest duża uważność na to, co się dzieje z dzieckiem. Pamiętajmy, że praca z dzieckiem z autyzmem jest procesem, co oznacza, że jest rozłożona w czasie, zmienna, a także zawiera w sobie progres, regres i constans. Więc warto otworzyć się na zmianę i bycie tu i teraz. Bądźmy czujni na to, co sprawia największą obecnie trudność dziecku i próbujmy dopasować do tych wyzwań plan działania.

– Jeśli miałabym zachęcić do jakiś działań rodziców, to zwróciłabym uwagę na pracę na pozytywach, poprzez nagradzanie pożądanych zachowań a ignorowanie niepożądanych. Dzieci potrzebują wsparcia, wyrozumiałości, cierpliwości oraz opieki – radzi Dominka Wach Pleskot.

Jak niejednokrotnie podkreśla nasza ekspertka, podstawowymi kwestiami, które rodzic dziecka w spektrum autyzmu powinien rozwijać, są umiejętności społeczne. Dzięki nim osoby autystyczne lepiej czują się w szkole, na uczelni, czy w pracy, a więc i większe mają szanse na rozwój.

Przeczytaj: „Czym wcześniej wychwycone trudności, tym łatwiej się nimi zaopiekować”. AuDHD widać już u niemowląt

Natalia Kosznik

Dominika Wach-Pleskot, psycholożka i psychoterapeutka, www.psychoklinika.pl