Szkarlatyna, czyli płonica. Objawy, przebieg, leczenie, powikłania szkarlatyny

Szkarlatyna, czyli płonica to choroba, którą należy bezwzględnie leczyć, bo jej powikłania mogą być bardzo niebezpieczne dla dziecka. Poznaj objawy szkarlatyny. Jakie jest leczenie szkarlatyny? Przeczytaj albo posłuchaj o przebiegu szkarlatyny.

Spis treści

1. Objawy szkarlatyny
2. Szkarlatyna - charakterystyczna wysypka
3. Leczenie szkarlatyny
4. Powikłania szkarlatyny
5. Szkarlatyna - pielęgnacja chorego dziecka
6. Nawrót szkarlatyny
7. Szkarlatyna - zdjęcia wysypki

Szkarlatyna czyli płonica to choroba zakaźna wywoływana jest przez bakterie paciorkowca. Źródłem zakażenia (droga kropelkową) może być osoba chora, ozdrowieniec lub nosiciel – dlatego jeśli szkarlatyna pojawi się ponownie trzeba badać wszystkie osoby w rodzinie, czy nie są nosicielami.

Często dziecko zaraża się od dorosłego lub innego dziecka, chorego na anginę wywołaną również przez paciorkowce. Zresztą w pierwszej fazie choroby często angina jest pierwszą diagnozą stawianą przez lekarza.

Objawy szkarlatyny

Czas inkubacji wynosi 2 do 4 dni od kontaktu z chorym – po takim czasie pojawiają się pierwsze objawy, bardzo zbliżone do objawów anginy:

• ból gardła
• zaczerwienione migdałki
• wysoka gorączka do 40 stopni
• obłożony język (pokryty białym nalotem), który po 2-3 dniach nabiera koloru malinowego (język malinowy)
• mogą wystąpić bóle głowy, brzucha i wymioty

Szkarlatyna - charakterystyczna wysypka

Typowym dla szkarlatyny objawem, który pojawia się dopiero po 2-3 dniach od wystąpienia gorączki, jest wysypka. Na skórze pojawiają się czerwone kropeczki wielkości łebka od szpilki. Wysypka przypomina aksamit i może być swędząca, zlewa się na tułowiu, w zgięciach łokci i pod kolanami.  Najwyraźniejsza jest na piersiach, brzuchu, pośladkach i w pachwinach.

Wysypka wygląda tak, jakby ktoś pokaleczył skórę, uderzając w nią drucianą szczotką. Ma kolor jasnoróżowy po czerwony. Na policzkach pojawia się rumień, jednak skóra wokół ust i nosa pozostaje blada (tzw. trójkąt Fiłatowa) – charakterystyczny dla szkarlatyny.

Kolejną charakterystyczną cechą wysypki przy szkarlatynie jest łamliwość drobnych naczyń - tworzą się linie Pastii w naturalnych fałdach (pachy, pachwiny, podbrzusze). Intensywność i czas trwania wysypki jest różny (od 24 godz. do kilku dni).

Gdy wysypka znika, skóra zaczyna się łuszczyć najpierw na twarzy, potem na tułowiu, aż wreszcie na dłoniach i stopach – niekiedy zdarza się, że dopiero to łuszczenie się skóry potwierdza diagnozę. Skóra najczęściej jest wtedy dość sucha.

Leczenie szkarlatyny

Szkarlatynę leczy cię antybiotykami (przede wszystkim penicyliną i jej pochodnymi, gdy dziecko jest uczulone na penicylinę, stosuje się makrolidy). Ważne jest to, by podawać dziecku antybiotyki dokładnie tak, jak zalecił lekarz i w pełnej dawce. Zazwyczaj antybiotyk podaje się przez 10-14 dni.

W czasie, gdy dziecko bardzo gorączkuje, należy podawać mu leki zawierające paracetamol lub ibuprofen zgodnie z zaleceniami lekarza lub producenta. Czasem mimo podania leków wysoka temperatura się utrzymuje – można ją próbować zbić domowymi sposobami np. przygotowując mokre okłady w temperaturze o stopień-dwa niższej niż temperatura ciała dziecka. Taki okład przykrywamy jeszcze ręcznikiem lub kocem, a po około 20 minutach zmieniamy.

Po zakończeniu leczenia dziecko powinien zbadać lekarz – wizyta kontrolna jest konieczna ze względu na możliwe powikłania.

Powikłania szkarlatyny

• Gdy szkarlatyna ma ostry, toksyczny przebieg, to poza wysypką mogą wystąpić zaburzenia układu krążenia, zapalenie mięśnia sercowego, utrata przytomności, nad sercem stwierdza się szmer skurczowy; wątroba i śledziona są powiększone, natomiast zmiany zapalne w gardle są słabo widoczne.
• Natomiast szkarlatyna o przebiegu septycznym charakteryzuje się dużymi zmianami w gardle, zapaleniem węzłów chłonnych szyjnych. Może dojść do martwicy tkanek dna jamy ustnej (angina Ludwiga), bakteriemii i posocznicy.

Do powikłań szkarlatyny należą też:

• kłębkowe zapalenie nerek
• zapalenie stawów
• gorączka reumatyczna
• zapalenie węzłów chłonnych
• zapalenie ucha środkowego

Szkarlatyna - pielęgnacja chorego dziecka

• Gorączkujące dziecko często bardzo się poci, więc często zmieniaj mu zarówno piżamę, jak i pościel
• Pamiętaj o regularnym wietrzeniu mieszkania
• Jeżeli dziecko nie ma apetytu, nie zmuszaj go do jedzenia.
• Ważne jest natomiast, by dziecko wypijało odpowiednią ilość płynów. Mogą to być np. herbatki ziołowe słodzone miodem czy lekko podgrzana zupa. Płyny nie powinny być ani zbyt ciepłe, ani zbyt zimne.
• Gdy dziecko przestanie cierpieć z powodu bólu gardła, podawaj mu pożywne posiłki o półpłynnej, kremowej konsystencji.

Dobrze byłoby, gdyby dziecko jeszcze przez tydzień po zakończeniu choroby pozostało w domu i prowadziło oszczędny tryb życia.

Nawrót szkarlatyny

Są dwa podstawowe powody tego, że szkarlatyna nawraca: niewłaściwe leczenie lub nosiciel paciorkowca w najbliższym otoczeniu chorego. Nosiciel paciorkowca sam nie choruje, ale zaraża innych. Najłatwiej to sprawdzić, pobierając wymaz z gardła od wszystkich członków rodziny. Jeżeli się okaże, że któryś z nich ma paciorkowca w gardle, lekarz najprawdopodobniej zapisze mu penicylinę.

Szkarlatyna - zdjęcia wysypki